به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به نقل ازستاد خبري سراي اهل قلم، این نشست با حضور دکتر نورالله مرادی، ابراهیم عمرانی، مهدی علیپور حافظی و مهندس ناصر عزتی برگزار شد.

نخست، دكتر نورالله مرادي پيش كسوت كتابداري و مسوول بخش ايران شناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه ملي، با اشاره به این که تعاریف کتاب شناسی در جوامع مختلف، متفاوت و همواره با مشکلاتی روبه رو بوده است، عنوان کرد: در یک تعریف عمومی، کتابشناسی، صورت و سياهه ای از انتشارات يك كشور بدون توجه به منابع دیگر است.

وی درباره مهمترین وظایف کتابشناسی ملی، عنوان کرد:چهل سال قبل، تنها وظیفه کتاب شناسی گردآوري انتشارات كشور متبوع خود بود، ولی با گذشت زمان، وظایف مفصل تر شد و بنابراین در اساس نامه كتابخانه ملي 3 وظيفه، گردآوري تمام آثار انتشارات ایرانی و اسلامی در ايران ، گردآوري تمام انتشارات درباره ايران و اسلام در سرتاسر دنيا و همه منابع در ارتباط با انقلاب اسلامي، جزو وظایف کتابشناسی قرار گرفت.

دکتر مرادی در ادامه افزود: در برخی از کشورها منابعی را که حتی اتباع آن کشور درساير نقاط جهان درباره آن کشور می نویسند،جزو کتابشناسی ملی محسوب می کنند و طبق قانون واسپاری باید چند نسخه از اثر را به کتابخانه ملی کشورشان تحویل دهند.

وی با اشاره به قانون واسپاری در کشور مصر، یادآور شد: در این کشور طبق قانون، همه ناشران وظیفه دارند، 5 نسخه از کتاب منتشر شده خود را به کتابخانه ملی تحویل دهند. این قانون به معنای سودجویی کتابخانه های ملی نيست، بلکه فهرست ناشران و چند عنوان از کتاب باید در یک جا جمع آوری شوند.

دکتر مرادی با بیان این که «سازمان یونسکو در سال 1351 وظیفه تولیت کتاب شناسی ملی را بر عهده یک نهاد مالی قرار داد»، تصریح کرد: البته علت این امر فقدان کتابخانه ملی در برخی کشورها بود. بنابراین نهادهای دیگری وظیفه تهیه کتاب شناسی ملی آنها را برعهده گرفتند.

این مسوول بخش ایران شناسی و اسلام شناسی با اشاره به این که قانون واسپاری در ایران دو سال قبل از انقلاب مشروطه تعیین و کتابخانه ملی نيز در سال 1316 تاسیس شد، تاکید کرد: نخستین کتاب شناسی ملی، توسط ایرج افشار در سال 1333 با عنوان «کتاب ایران» در کشور منتشر شد و حدود 700 عنوان کتاب را در آن معرفی کردند. این آغاز کتاب شناسی ملی ایران است.

وی در ادامه افزود: نخستین کتاب شناسی کتابخانه ملی نیز در سال 1343 نگاشته شد که حاوی 197 صفحه و 1100 عنوان کتاب بود، البته با مکتوب شدن این کتاب شناسی از سوی کتابخانه ملی، ایرج افشار کماکان به فعالیت خود با توجه به انجام 300 عنوان کتاب شناسی، ادامه می داد.

این کارشناس کتابداری درباره قانون واسپاری توضیح داد:زمانی که هنوز کتاب شناسی ملی نوپا بود، قانون واسپاری تنها قانون سانسور کتاب ها بود و تنها ناشران بخش خصوصی به آن تن می دادند. غیر از سازمان تعاون، هیچ سازمان دولتی دیگري در کشور به قانون واسپاری توجهی نمی کرد. بنابراین کتاب شناسی ملی از این لحاظ نیز دچار فقر منابع بود.


وی با اشاره به وضعیت کتاب شناسی ملی در سال های 49 تا 57بیان داشت: در این سال ها گاهی  اين امر ملی به صورت جزوه، پلی کپی یا فصلنامه منتشر می شد و در سال 57 که سال عجیب نشر ایران بود ، 100 میلیون نسخه کتاب منتشر شد که کتابخانه ملی هیچ يك را جمع آوری نکرد.

دکتر مرادی با بیان این که «در سال 1362 مرکز خدمات کتابداری به کتابخانه ملی منتقل شد»، عنوان کرد: بنابراین یک آیین نامه 14 ماده ای تهیه و عده ای مشغول گردآوری آثار مکتوب شدند و کتاب شناسی ملی از لحاظ «نظم، فهرست نویسی، شماره رده بندي و فهرست های مفصل» مورد تایید یونسکو قرار گرفت، اما نارسایی در طول چند دهه، عاملی برای فقدان یک کتاب شناسی جامع شد.


در ادامه این نشست، دکتر ابراهیم عمرانی کارشناس کتابداری با اشاره به این که کتاب شناسی ملی باید به صورت آن لاین فعالیت کند، عنوان کرد: برای ایجاد این امر باید سیاست گذاری های لازم انجام گیرد و همینطور ایرانیان خارج از کشور نیز کتاب های خود را به کتابخانه ملی بسپارند . در حال حاضر شاید سرویس فهرست نویسی در خانه کتاب، دقیق تر از کتاب شناسی ملی عمل کند.

مهدی علیپور حافظی، مدرس کتابداری، خاطر نشان کرد: در بررسی که در بیشتر کتابخانه های بزرگ دنیا انجام داده ام، مشخص شد که کتاب شناسی در فرمت آنلاین بهتر می تواند به کاربران خدمات ارایه دهد. حتی برخی از کشورها علاوه بر مجموعه کتابخانه خود، منابع دیگر کتابخانه های بزرگ را نیز جمع آوری و جزو کتاب شناسی محسوب کرده اند.


وی با بیان این که منابع چاپی پر هزینه و زمان بر است، تصریح کرد: بنابراین، کتاب شناسی الکترونیک نتیجه بخش تر خواهد بود. البته هنوز هم بسیاری از کشورها از منابع مکتوب کتاب شناسی استفاده می کنند. در کشور بریتانیا منابع آنلاین و الکترونیکی نیز کتاب شناسی و جمع آوری می شود.

علیپور در پایان یادآور شد: وظیفه تهیه کتاب شناسی ملی در کشور ترکیه  نخست با دانشگاه فنی استامبول و سپس با وزارت آموزشی آن بود و در سال 1904 به بعد کتابخانه ملی موظف به تهیه آن شد.

در پایان نشست، مهندس ناصر عزتی، مدیر کل منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران درباره آنلاین کردن و استفاده از منابع الکترونیکی لازم برای این امر صحبت کرد.

بيست و دومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، تا 26 ارديبهشت ماه در مصلي بزرگ امام‌خميني (ره) تهران برپاست.