سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، حسینعلی جعفری داستان‌نویس سمنانی و از مدرسان دانشگاه است. او کتاب‌های مختلفی را تا امروز نوشته است که یکی از مهم‌ترین این آثار کتاب «صور» است. این کتاب در نخستین جایزه جهانی فلسطین برگزیده شد و مدتی بعد نیز جایزه جلال آل‌احمد این رمان را شایسته تقدیر اعلام کرد. به سراغ این نویسنده توانا رفتیم تا گفت‌وگویی کوتاه درباره کتاب «صور» داشته باشیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید:
- کتاب «صور» یکی از برگزیدگان جایزه جهانی فلسطین و اثر شایسته تقدیر در جایزه جلال است. از نظر خود شما که نویسنده آن هستید، مهم‌ترین ویژگی این اثر چیست؟
رمان «صور» هم از لحاظ محتوی و هم از جنبه ساختار به نظر من قابل اعتنا بوده و برای خودم شگفتی خاصی نداشت که رمانم به این جوایز دست یابد. از لحاظ محتوی پیوند میان کربلا و قدس به این شکل و شمایل تازگی داشت و همچنین توجه به تاریخ فلسطین و سیر آن تا امروز به علاوه تاریخ کربلا و مسئله راهپیمایی اربعین و اشاره به تقریب مذاهب و اشتراکات ادیان آن هم در قالب یک رمان، صور را خاص کرده است.
- شما یک جایزه جهانی در حوزه ادبیات کسب کردید که باعث افتخار کشور است. درباره جایزه جهانی فلسطین برایمان بگویید. اثر شما چگونه به این جایزه ارسال شد؟
من از ارسال اثر مطلع نبودم؛ بلکه دست‌اندرکاران خودشان زحمت کشیدند و فرستادند. چیزی که من می‌توانم بگویم، یک سفر دوروزه به لبنان بود که توانستم در اختتامیه جشنواره شرکت کنم. بنا به گفته عوامل برگزارکننده جشنواره، از هجده کشور، شرکت‌کننده حضور داشت. فضای صمیمی و خوبی بود. اگرچه چندان زبان نمی‌دانستم، با همان زبان شکسته‌بسته و زبان اشاره کلماتی رد و بدل می‌شد همه بر محور فلسطین.
- زمان نگارش این اثر آیا تصور می‌کردید که داوران جوایز مختلف آن را برگزینند؟
اگر بگویم آری، شاید باورپذیر نباشد. به همان دلایل پیش‌گفته در پرسش نخست چنین تصوری داشتم؛ اگرچه کمی مبهم و گنگ؛ یعنی نمی‌توانستم حدس بزنم در چه جشنواره‌هایی راه خواهد یافت؛ اما می‌توانستم حدس بزنم که این‌طور می‌شود.
- دغدغه نوشتن درباره این موضوع چگونه ایجاد شد؟
من به تاریخ منطقه و ایران و اسلام علاقه خاصی دارم و بخشی از مطالعات من است. دغدغه فلسطین را نیز همیشه داشتم و دارم. تاریخ دردناک فلسطین همواره ذهنم را درگیر می‌کرد. کربلا که برای هر شیعه جایگاه خاصی دارد. پیوند میان این دو مسئله مهم جهان اسلام مرا بر آن داشت که این رمان را بنویسم. البته دوستان عزیزی بودند که کمک کردند تا این کار به سرانجام برسد؛ اما نمی‌خواهند نامی از آنان برده شود. همین جا از یکایک آنان تشکر می‌کنم و اجرشان با سیدالشهداء.
- از چه زمانی نوشتن این اثر را آغاز کردید؟ آیا برای نوشتن آن تحقیقات خاصی کردید؟
از تحقیق و پژوهش تا نوشتن رمان «صور» سرجمع پانزده ماه طول کشید. سال ۱۳۹۸به راهپیمایی اربعین رفتم با همین نگاه که راجع به اربعین و پیوند آن با فلسطین رمان بنویسم. یک تحقیق میدانی وسیع کردم و با دوستانی ارتباط گرفتم که از فرهنگ و آداب و رسوم فلسطین و عراق اطلاعات خوبی داشتند؛ چه ایرانی و چه عراقی و چه کسانی که اصالت فلسطینی داشتند. کتاب‌های بسیاری هم مطالعه کردم. یک تحقیق کتابخانه‌ای نسبتاً جامع کردم. اصلاً بدون پژوهش و آگاهی رمان نمی‌نویسم؛ چون نمی‌خواهم به مخاطبانم مدیون شوم. به نظر من این هم نوعی حق‌الناس است و بایستی تمام و کمال و در حد وسع و توانایی نویسنده ادا شود.
- در سال‌های اخیر درباره اربعین آثار متعددی نوشته شده است. اما به‌نظر می‌رسد درباره فلسطین کمی دچار افت تعداد اثر شده‌ایم. با توجه به اینکه شما در رمان «صور» به این دو حوزه پرداخته‌اید، بفرمایید چگونه می‌توان آثار این دو حوزه را چه از نظر کمیت و چه کیفیت ارتقا داد؟
در مبحث رمان، هم مسئله اربعین جای کار بسیاری دارد و هم مسئله فلسطین. مشکل اصلی به گمان من برمی‌گردد به کمبود و گاهی نقص اطلاعات. افراد و گروه‌ها و سازمان‌های اندکی هستند که به رمان‌نویس کمک می‌کنند و اطلاعات را در اختیارش قرار می‌دهند. هنوز رمان به عنوان یک رکن مهم آگاهی‌دهنده به قشر وسیعی از جامعه برای بسیاری از مراکز پژوهشی مطرح نیست و به‌آسانی اطلاعات را از رمان‌نویس دریغ می‌کنند. اگر این جماعت منّاع‌الخیر از میزان اثرگذاری رمان، چه از لحاظ وسعت و چه از نظر عمق، آگاه شوند و دست یاری رمان‌نویسان را پس نزنند، با اطمینان می‌گویم که به‌زودی رمان‌های بسیار خوبی خواهیم داشت، هم راجع به اربعین و هم راجع به فلسطین.
مسئله دیگر دشواری ارتباط با مردم فلسطین است که منِ رمان‌نویس از کم و کیف فرهنگ و آداب و رسوم آنها بی‌خبرم و راهی هم برای شناخت آن ندارم. این نکته هم باید در نظر گرفته شود که تفاوت بسیاری میان آداب و رسوم فلسطینی‌ها و ما ایرانی‌ها وجود دارد. تفاوت زبانی هم مسئله دیگری است که می‌توان به آن اشاره کرد؛ اما راه‌حل را باید در همان مراکز و مؤسسه‌های پژوهشی جست‌وجو کرد.
جمعه ۲۱ مهر ۱۴۰۲ - ۱۲:۱۵
نظر شما