خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) حضرت زهرا (س) سمبل همه فضیلت‌هاست؛ چون پاره تن رسول الله(ص) است؛ او در خلق و خوی و منش شباهت تام با پدر دارد. یکی از ابعاد شخصیتی حضرت بُعد اجتماعی اوست که می‌توان ذیل محورهای دفاع در دوره غربت مکه، هجرت به مدینه و تبلیغ دین در مدینه، حضور در صحنه جنگ (به‌خصوص زمان شکست پیکار احد که به‌سرعت خود را به صحنه نبرد رساند و به مداوای پدر پرداخت) مباهله (حضور در صف آرایی نماد اسلام در برابر نماد کفر)، ایثار و رسیدگی به دیگران، تجلیل از جایگاه پیشکوتان جهاد و فضیلت (به‌خصوص همراهی فرزندان در کنار مزار شهیدان احد به طور مستمر)، دفاع از امامت امیرمومنان (ع) و اعتراض با شکوه در مسجد پیامبر(ص) در برابر خلیفه و افشای انحراف صورت گرفته، دنبال کرد. بی‌شک این حضور اجتماعی حضرت زهرا (س) یک الگو برای همه زنان مسلمان و دلباختگان به ساخت مقدس این بانوی بزرگ ارائه می‌دهد. به مناسبت شهادت این بانوی بزرگ گفت‌وگویی با محمد حسن زورق استاد تاریخ اسلام داشته‌ایم که در ادامه می خوانید:
در ابتدا در این باره توضیح دهید که اساسا در سیره پژوهی حضرت فاطمه(س) به چه وجوهی بیشتر پرداخته شده و به چه وجوهی کمتر؟
زندگی شخصی حضرت زهرا (س) به عنوان یک زندگی نامه نویسی بیشتر توجه شده و آن بعدی که شاید باید بیشتر به آن پرداخته بشود نقشی است که حضرت فاطمه (س) در طول تاریخ اسلام ایفا کردند.
به نظر می‌آید که در جامعه اعراب در آن زمان زن‌ها کمتر نقش اجتماعی داشتند، این در حالی است که نمود این نقش را در حضرت فاطمه در خطبه فدک می‌بینیم. درباره این خطبه توضیح دهید. آیا آثاری که در این باره منتشر شده توانسته این موضوع را به خوبی پوشش دهد؟
آیت الله زنجانی در رابطه با شرح و تفسیر خطبه حضرت فاطمه یک کتاب سه جلدی دارند، و این سه جلد شاید حدود هزار صفحه باشد. ایشان در این کتاب‌ها فقط آن خطبه را شرح دادند بنابراین درباره این خطبه کتاب‌های متعددی چاپ شده. همچنین شهید سید محمد باقر صدر هم در مورد خود فدک مستقلاً بک کتاب دارند ،من هم در کتاب خودم این خطبه را به تفسیر آورده‌ام و توضیحاتی را خدمت خوانندگان کتاب ارائه کردم بنابراین در این زمینه کم کار نشده است. آنچه که من گفتم مغفول مانده این جریان الهام بخشی است که حضرت فاطمه(س) در طول تاریخ از زمان رحلت پیامبر تا امروز داشتند، این یک جریان مستقل هست که بهتر است بیشتر روی آن فکر بشود.
شما در کتابتان به این مسئله پرداختید؟
تا یک حدی در فصل چهارم کتابم به آن پرداختم.
این نقش الهام بخشی چگونه تفسیر می‌شود؟
به این راهی که حضرت فاطمه(س) در تاریخ گشودند که اگر ایشان در این راه گشایی نبودند ممکن بود تاریخ به این صورت که رخ داده رخ نمی‌داد.
با توجه به آثار موجود و مطالعه‌ای که روی این آثار داشتید ارزیابی کمی و کیفی تان از کتاب‌های منتشر شده در این باره چیست؟
در مورد حضرت فاطمه(س) به زبان فارسی بیش از دو هزار جلد کتاب چاپ شده است و این کتاب‌ها در سطوح مختلف به شخصیت ایشان نگاه کردند، بعضی‌ها حضرت را به عنوان الگو و اسوه مسلمان نگاه کردند این یک سطح است. بعد یک سطح بلند تر را نگاه کردند و آن حضرت فاطمه به عنوان یک الگو برای انسان به اصطلاح جویای حقیقت و خواهان رشد و تکامل هست. همچنین حضرت فاطمه(س) به عنوان یکی از اعضای پنج تن هم نگاه شده است. نقشی که حضرت ایفا کردند در طول تاریخ هنوز جای کار زیادی دارد.
با توجه به شرایط امروز جامعه و پررنگ شدن نقش زنان در ایجاد تحولات، شخصیت سیاسی و اجتماعی حضرت فاطمه(س) را چگونه می‌شود به عنوان الگو برای زنان جامعه تشریح کرد؟
من فکر می‌کنم حضرت فاطمه(س) الگویی هستند برای همه، ایشان انسان تراز قرآن هستند و در مورد تک تک تصمیماتی که در زندگی گرفتند معیارشان قرآن مجید بوده است. بنابر این همه باید از قرآن مجید الگو بگیرند، الهام بگیرند و سعی کنند فاطمه وار و علی وار زندگی کنند. البته ما مثل حضرت فاطمه و حضرت علی نمی‌توانیم مجذوب جاذبه الهی باشیم ولی باید تلاش کنیم که در این راستا قرار بگیریم.
در واقع چه وجه ای از شخصیت ایشان را شما می‌توانید به عنوان الگو برای زنان امروز بیان کنید؟
زنان امروز نقششان بیشتر از زنان دیروز نبوده و کمتر از زنان فردا نیست، زنان نیمی از جامعه هستند و همیشه هم نقش داشتند منتهی به دلیل اینکه زنان در پرورش نسل آینده همیشه نقش آفرین هستند، اگر زن ها در مسیر رشد و تکامل حرکت کنند تاثیر شان مضاعف می‌شود چون نسل آینده را تربیت می‌کنند اگر در مسیر ارتجاع و عقب گرد و فساد حرکت کنند باز نقش غم انگیزی در جامعه خواهد داشت.
سه‌شنبه ۶ دی ۱۴۰۱ - ۰۹:۲۵
نظر شما