به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتاب‌های تاریخی در میان مخاطبان همواره با اسقبال روبه‌رو بوده و مخاطبانی بیشماری را به خود سرگرم کرده است. این دسته از کتاب‌ با روایتی نظام‌مند و به هم پیوسته رویدادهای گذشته یک ملت، کشور، دوره زمانی، شخص و... را توصیف می‌کنند. بر طبق جست‌و‌جوی آماری از سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با کلیدواژه تاریخ کتاب‌هایی را انتخاب کرده‌ایم که در سال 1401 پُرشمار بوده و بازچاپ شده‌اند. در این گزارش به مناسبت سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» به تعدادی از کتاب‌های حوزه تاریخ که در سال 1401 به چندمین چاپ خود رسیده‌اند، پرداخته شده است. البته این گزارش به همه کتاب‌های پرفروش پرداخته نشده و به برخی از آن‌ها اشاره شده است.



تاریخ مستطاب آمریکا
نوبت چاپ: 47
ناشر: شهید کاظمی
کتاب «تاریخ مستطاب آمریکا» نوشته محمدصادق کوشکی است که به زبان طنز به روایت تاریخ آمریکا می‌پردازد. کاریکاتورهای این کتاب را مازیار بیژنی کشیده و به سفارش موسسه فرهنگی خاکریز ایمان و اندیشه با همکاری محمد قطرانی و مهدی روحانی به چاپ رسیده است. این کتاب شامل یک مقدمه با عنوان «یک مقدمه کاملا جدی!» و 4 فصل اصلی شامل آمریکا و خودش، آمریکا و صادرات حقوق بشر و دموکراسی، آمریکا و طرف‌های ما، تن ایرانی و کیسه آمریکایی و تعدادی زیر بخش در هر فصل است که به زبان طنز نوشته شده است. 

در پیشگفتار کتاب «تاریخ مستطاب آمریکا» می‌خوانیم: «ایده اولیه «تاریخ مستطاب آمریکا» مهر ماه سال 1392 در خاکریز مطرح شد و پس از مشورت و بحث فراوان، حدود سه ماه بعد- یعنی ابتدای زمستان سال 1392- به نقطه آغازین تولید رسیدیم. ما به دنبال اثری بودیم که تاریخ آمریکا را در سه سرفصل 1-تاسیس آمریکا و فضای داخلی آن، 2-سیاست‌های آمریکا در عرصه بین‌المللی و 3- سیاست‌های آمریکا در قبال ایران، با زبانی طنز روایت کند و در کنار متن، از کاریکاتور نیز برای تکمیل و تلطیف پیام استفاده کنیم...»
 


تاریخ اساطیری ایران
نوبت چاپ: 21
ناشر: سمت
کتاب «تاریخ اساطیری ایران» تالیف دکتر ژاله آموزگار است که در سال 1401 از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی به چاپ 21 رسید. این کتاب به شرح دوران اساطیری و افسانه‌ای ایران می‌پردازد. کتاب «تاریخ اساطیری ایران» شامل چهار فصل اصلی با عناوین کلیات، سه هزار سال نخستین، دوره پایانی سه هزار سال نخستین و برخورد دو نیرو، پایان سه هزار سال دوم و آغاز سه هزار سال دوم و تعدادی زیربخش در هر فصل است.

در پیشگفتار چاپ چهاردهم این کتاب می‌خوانیم: «اساطیر نشان‌دهنده فرهنگ و نحوه تفکر مردمان در دوران‌های کهن است؛ زبان گویای تاریخی است از دوران‌های پیش تاریخی؛ سخنگوی بازمانده‌های گرانبهایی است که از دل خاک‌ها بیرون کشیده یا در دل سنگ‌ها و کوه‌ها یافت می‌شوند. اساطیر نماینده تداوم زندگی فرهنگی یک ملت و به نوعی تاریخ آن است. در این مجموعه ما با زبانی ساده تاریخ اساطیری ایران را با تکیه بر متن‌های کهن ایرانی به رشته تحریر کشیده‌ایم...»
 


از اسطوره تا تاریخ
نوبت چاپ: 14
ناشر: چشمه
کتاب «از اسطوره تا تاریخ» نوشته مهرداد بهار است که از سوی نشر چشمه به چاپ چهاردهم رسیده است. این کتاب به شرح تاریخ پیش از اسلام می‌پردازد. کتاب «از اسطوره تا تاریخ» شامل سه بخش اصلی جستارها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها، نقدها و نظرها و تعدادی زیربخش در هر بخش اصلی است.

در ابتدای کتاب در شرح اشاره ویراستار می‌خوانیم: «کتاب حاضر گردآورده جستارها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و نقدهایی است از اسطوره‌شناس گرانقدر و پژوهنده یگانه اساطیر ایرانی، زنده‌یاد دکتر مهرداد بهار، که در طول سالیان دراز فراهم آمده است. نگارنده مطالب متنوع این کتاب را از مجلات علمی فرهنگی همچون مجله بنیاد فرهنگ و زندگی و دستنوشته‌های چاپ نشده استاد گرد آورد. برخی از گفتارها برای نخستین بار به چاپ می‌رسد...»
 


عقل در تاریخ
نوبت چاپ: 9
ناشر: شفیعی
کتاب «عقل در تاریخ» نوشته گ. و. هگل است که با ترجمه حمید عنایت در سال 1401 از سوی انتشارات شفیعی به چاپ نهم رسید. این کتاب در سه فصل اصلی مشتمل بر مفهوم کلی(فلسفه تاریخ)، تحقق روح در تاریخ، سیر تاریخ جهانی و تعدای زیر بخش در هر فصل است.

در سخنی از مترجم می‌خوانیم: «در میان مشرب‌های فکری غرب، فلسفه هگل به پیچیدگی بیش از اندازه معروف است. علت این پیچیدگی، گذشته از شیوه خاص هگل در نویسندگی، خصلت انتزاعی اندیشه‌های اوست. بی‌گمان انتزاع از یک نظر، ذاتی کار هر فیلسوف است. زیرا فیلسوف، چه معنوی مشرب و چه مادی مشرب، چه گوشه‌گیر و آسوده‌خاطر از آنچه در جامعه پیرامونش می‌گذرد و چه آرمان‌خواه و سیاست‌پیشه، بنا بر تعریف نه با واقعیات جزیی و امور متکثر، بلکه با صور کلی و معانی و مفاهیم عقلی سر و کار دارد. ذهن همین که از محسوسات خام و بی‌واسطه رو برتابد و در پی کشف صورت‌ها و علت‌ها و رابطه‌ها برآید، پا به عرصه انتزاع می‌نهد... ولی آنچه هگل را از فیلسوفان دیگر و از آن جمله بسیاری از معنوی مشربان اروپایی ممتاز می‌کند، نخست روش جدلی (دیالکتیک) او در استنتاج احکام فلسفی خویش و دوم یک بُنی یعنی یگانگی بنیاد فکری اوست...»
 


تاریخ تمدن ویل‌دورانت
نوبت چاپ: 8
ناشر: بهنود
کتاب «تاریخ تمدن ویل دورانت» با ترجمه حسین کامیاب، محمدامین علیزاده و لیلا زارع در سال 1401 از سوی انتشارات بهنود به چاپ هشتم رسید. این کتاب با موضوع تمدن و تاریخ در 11 بخش اصلی شامل مشرق زمین، یونان باستان، قیصر و مسیح، عصر ایمان، رنسانس، اصلاح دینی، آغاز عصر خرد، عصر لویی چهاردهم، عصر ولتر، روسو و انقلاب نوشته شده که تعداد بسیار زیادی زیربخش در هر بخش اصلی دارد.

تاریخ تمدن به طور کلی تالیف ویل دورانت به ‌همراه همسرش آریل دورانت است که این کتاب درباره تاریخ زندگی انسان از دوران پیش از تاریخ تا پایان سده هجدهم نوشته شده است. این مجموعه ناتمام است. دورانت و همسرش قصد داشتند نگارش آن را تا تاریخ معاصر غرب (تا سال ۱۹۳۳) ادامه دهند، اما با مرگ تقریباً همزمان آنان، مجموعه تاریخ تمدن تا جلد ۱۱، که اختصاص به دوران ناپلئون دارد، پیش رفت. در ۶ جلد نخست این مجموعه نام ویل دورانت به‌عنوان نویسنده آمده ‌است و آریل دورانت ویراستار است، ولی در جلدهای بعدی هر دو نویسنده هستند.
 


تاریخ ایران باستان
نوبت چاپ: 8
ناشر: علمی فرهنگی
کتاب «تاریخ ایران باستان» نوشته میخائیل میخائیلوویچ دیاکونوف با ترجمه روحی ارباب در سال 1401 از سوی انتشارات علمی فرهنگی به چاپ هشتم رسید. این کتاب با موضوع تاریخ پیش از اسلام شامل سه بخش اصلی ایران در دوران حکومت هخامنشیان، تمدن و فرهنگ یونان و پارت‌ها، ساسانیان و تعداد زیادی زیربخش در هر فصل اصلی است.

در مقدمه ناشر کتاب می‌خوانیم: «کتاب تاریخ ایران باستان تالیف م.م. دیاکونوف یکی از شرق‌شناسان برجسته و ممتاز شوروی [سابق] که از نظر خوانندگان گرامی می‌گذرد، قسمت اول یک اثر مهم و بزرگی است که نویسنده در نظر داشته قسمت دوم آن را تحت عنوان تاریخ ایران در قرون وسطی تدوین کند. این کتاب در سال‌های 1944-1945 به رشته تحریر درآمده، اما در زمان حیات نویسنده به زیور طبع آراسته نشده است. در سال‌های بعد م.م. دیاکونوف به کار نگارش تاریخ ایران باستان ادامه داد و نسخه‌های خطی کتاب او مورد استفاده وسیع دانش‌جویان و دانش‌پژوهان جوان قرار گرفت...»
 


تاریخ بیهقی
نوبت چاپ: 4
ناشر: فردوس
کتاب «تاریخ بیهقی» نوشته ابوالفضل بیهقی و تصحیح عزیزالله علیزاده از سوی انتشارات فردوس به چاپ چهارم رسید. این کتاب به شرح تاریخ سه جلدی بیهقی در یک جلد پرداخته است.

در ابتدای کتاب در شرحی از تاریخ بیهقی می‌خوانیم: «محمدبن حسین بیهقی مکنی به ابوالفضل در 385 قمری در حارث‌آباد بیهق (سبزوار) متولد شد. مقدمات علوم را در حارث‌آباد و نیشابور فراگرفت. به زبان عربی تسلط یافت. خطی خوش داشت. به بینش نوینی در تاریخ‌نگاری دست یافت. مورخ شد. با برخی از پادشاهان سلسله غزنوی همچون سلطان محمود (421-389) معاصر بود. در 421 در غزنین به دبیری دیوان محمود غزنوی که ریاست آن با بونصر مشکان بود، درآمد. با رونویسی نامه‌های بونصر، در فن کتابت مهارت یافت. پس از مرگ محمود غزنوی در 421، جلال‌الدوله ابواحمد محمدبن‌محمود به کمک علی قریب برای هفت ماه بر تخت نشست ولی در همان سال 421 سلطان مسعود به غزنین رسید و با خلع برادرش، بر اریکه قدرت تکیه زد...»
 


تاریخ جهانگشای جوینی
نوبت چاپ: 4
ناشر: هرمس
کتاب «تاریخ جهانگشای جوینی» نوشته عطاملک بن محمد جوینی با تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی از سوی نشر هرمس به چاپ چهارم رسید. این کتاب به موضوع مغول و ایلخانان، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان پرداخته است.

در پیشگفتار کتاب می‌خوانیم: «در تاریخ چندهزار ساله ایران، دوره مغول شاید پرآشوب‌ترین و دگرگون‌کننده‌ترین روزگاری است که بر این سرزمین دیرین‌سال گذشته باشد. به گفته ابن اثیر، حمله مغول «بزرگترین بلیه و دهشتناک‌ترین مصیبتی است که بر تمامی بشریت، بخصوص مسلمانان و می‌توان گفت بر همه عالم، از زمانی که خداوند آدم و حوا را خلق کرده است تاکنون وارد آمده است...». و این برآورد فردی است که در 630 هجری در گذشته و رویدادهای ویرانگرتر سال‌های بعد، به ویژه سال‌های 650، را تجربه نکرده است. کتاب‌های تاریخی متعددی از این عصر پرحادثه بر جای مانده که هر یک از دیدگاه ویژه‌ای رویدادهای زمان را روایت کرده است، مانند جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل‌الله، زبده‌التواریخ جمال‌الدین کاشانی و برخی دیگر. در میان این آثار ارزشمند معتبر، تاریخ جهانگشای عطاملک جوینی انصافا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و به سخن ادوارد براون «بی‌تردید بهترین و معتبرترین گزارش یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ یعنی ظهور و گسترش ناگهانی قدرت مغول در سده سیزدهم میلادی را در خود جای داده است...»
 


تاریخ سیاسی هخامنشی
نوبت چاپ: 4
ناشر: فرزان روز
کتاب «تاریخ سیاسی هخامنشی» نوشته محمد ع. دندامایف با ترجمه فرید جواهرکلام از سوی نشر فرزان روز به چاپ چهارم رسید. این کتاب با موضوع تاریخ پیش از اسلام و دوره هخامنشیان در 39 فصل به شرح این دوره پرداخته است.

در یادداشت مترجم کتاب «تاریخ سیاسی هخامنشی» می‌خوانیم: «دکتر م.ا. داندامایف، خاورشناس و مورخ روسی (شوروی) پس از مدت‌ها پژوهش و استفاده از منابع گوناگون دست به نگاشتن این کتاب یعنی تاریخ سیاسی هخامنشیان زده است. وی کار خود را از همان آغاز، یعنی تاریخ اقوام ایرانی پیش از شکل‌گیری امپراتوری هخامنشی را مورد بحث قرار داده و آخرین فصل کتاب را با حمله اسکندر مقدونی و فروپاشی سلسله هخامنشی به پایان می‌رساند. مطالعه اثر چنین مورخی که سعی داشته این تاریخ ژرف و پردامنه سرزمین ما را با بی‌طرفی بنگارد، بی‌شک برای ما سودمند و جالب است...»
 


زنانی که تاریخ را ساختند
نوبت چاپ: 3
ناشر: ناریا
کتاب «زنانی که تاریخ را ساختند» نوشته کیت پانکرست با ترجمه نلی محجوب از سوی انتشارات ناریا به چاپ سوم رسید.

کتاب «زنانی که تاریخ را ساختند» با رنگ و تصویرهای شاد زندگی زنانی را روایت می‌کند که در تاریخ و از سرتاسر دنیا برای تغییر تلاش کردند. زنانی که نامشان در کتاب‌ها ثبت شده است. در این کتاب به فضا می‌روید، فرعون مصر را می‌بینید و همراه مری ولسون از حقوق زنان می‌شنوید و با مری شلی فرانکشتاین را خلق می‌کنید. زنانی در علم و تاریخ و هنر که بدون آنها دنیا چیزهای زیادی کم داشت. این کتاب زندگی همه آن‌ها را کوتاه و جذاب روایت کرده است.

سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ آبان‌ماه آغاز شده و  تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.