خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – مرتضی میرحسینی: چرا صدام جنگ را با حمله به فرودگاه‌ها و پایگاه‌های هوایی ما شروع کرد؟ وفیق السامرایی که یکی از فرماندهان رده‌بالای بعثی بود در کتاب «ویرانی دروازه‌های شرقی» (مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس) به این پرسش پاسخ می‌دهد. می‌گوید صدام و فرماندهانش می‌خواستند همان کاری را بکنند که اسرائیلی‌ها در پنجم ژوئن 1967 با اعراب کرده بودند. در آن روز نیروی هوایی اسرائیل بیشتر از نیمی از هواپیماهای مصر را روی باند فرودگاه‌ها هدف گرفت و از بین برد و عملاً نیروی هوایی مصر را از کار انداخت (طبق آماری، از هر 10 هواپیمای آماده به پرواز مصری، 6 تا 7 فروند در این حمله اسرائیل و پیش از شروع جنگ از کار افتادند). همین ضربه سنگین اسرائیلی‌ها به اعراب، نتیجه جنگ را رقم زد و روایت جنگ شش روزه را شکل داد.
 
نقشه بعثی‌ها، حداقل در نگاه نخست و روی کاغذ نقشه بدی نبود و در صورت تحقق اهدافش، می‌توانست برای ما دردسرها و مشکلات بزرگی ایجاد کند. جنگنده‌های‌شان پریدند، وارد آسمان ما شدند و مناطقی را که از قبل مشخص شده بود بمباران کردند. اما در عمل معلوم شد که تحقق آنچه صدام و فرماندهانش در سر دارند چقدر ناممکن است. به ما خسارت‌هایی وارد کردند، اما رویای نابودی نیروهای هوایی ایران، آن‌هم در یک حمله، خیلی زود نقش بر آب شد.
 
آنتونی کردزمن در کتاب «درس‌های جنگ مُدرن» (ترجمه حسین یکتا، انتشارات مرز و بوم) در تحلیل شکست نقشه عراق می‌نویسد «به نظر می‌رسید عراق با توجه به این حقیقت حمله هوایی را انجام داد که فقط 18 تا 50 درصد هواپیماهای جنگی ایران عملیاتی‌اند و ساختار فرماندهی این کشور در وضع نابسامانی است. عراق فراموش کرده بود که جنگ اعراب و اسرائیل نشان داد حتی بهترین نیروی هوایی هم نمی‌تواند یک نیروی هوایی دیگر را در داخل پایگاه‌هایش – وقتی خوب پناه گرفته باشند – نابود کند. عراق محدودیت‌های عملیاتی هواپیماهای جنگی‌اش را نیز نادیده گرفته بود. توان هوایی عراق 80 تا 90 سورتی پرواز به مدت حداکثر سه روز بود در صورتی که برای رسیدن به هدفش نیاز به صدها سورتی پرواز در روز داشت. آن‌ها تمام جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های‌شان را به میدان آوردند و ادعا کردند خسارات سنگینی به ایرانی‌ها زده‌اند، اما در واقع اولین شکست عراق همین حمله هوایی بود. به عنوان مثال در حمله به فرودگاه مهرآباد بمب‌ها به شکل پراکنده در منطقه‌ای وسیع پرتاب شده بودند. حتی در مواردی که به باندها هم خورده بودند خسارت محدودی داشت. پایگاه‌های هوایی ایران به خوبی طراحی شده بودند.»
 
البته حمله هوایی عراق، که جنگ را از مرزهای غربی به مناطق مرکزی کشور ما کشانده بود، مردم را نگران و هراسان کرد. جنگنده‌های آنان تا تهران و اصفهان پیش آمده و به جز مراکز استان‌های مرزی، روی بوشهر و تبریز و همدان و حتی شهرکرد بمب ریخته بودند. اما ما آنقدر ذهن‌مان از جنگ و احتمال درگیری نظامی با همسایه غربی دور بود که بسیاری فکر می‌کردند باز کودتای دیگری (مثل کودتای ناکام نقاب) روی داده است و این عملیات هوایی نه حمله‌ای از سوی دشمن خارجی، که کار ضد انقلاب داخلی است. حتی عده زیادی از مردم عادی تهران راهی فرودگاه مهرآباد شدند تا راه کودتاگران را ببندند و توطئه‌ای را که فکر می‌کردند در جریان است خنثی کنند. عکس‌هایی از این حرکت مردمی به یادگار مانده است. اما واکنش امام و دیگر مسئولان، پیشنهاد فرماندهان ارتش برای پاسخ به حمله عراق و آنچه در ادامه روی داد روایت دیگری است.