مهراب رجبی، مشاور فرهنگی استاندار البرز، در گفت‌وگو با خبرنگاز خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مهمترین راهکارهای سربلندی و پیشرفت جوامع را کتابخوانی برشمرد و بیان کرد: برای رشد علمی، فرهنگی و اخلاقی جامعه چاره‌ای جز ترویج فرهنگ مطالعه نداریم و ضرورت تدوین برنامه مدون از سوی دولت‌ها در این زمینه وجود دارد.
وی با اشاره به جایگاه علم‌آموزی، خردورزی و اندیشه‌ورزی در فرهنگ و ادبیات ملی و دینی ایرانی‌ها، افزود: آیات الهی با کلمه اقراء (بخوان) بر پیامبر اعظم(ص) نازل شده و بارها بر واژه کتاب همچون آیه شریفه «ذلک کتاب فی ریب فیه هدی للمتقین» تاکید شده است.
این نویسنده در ادامه با اشاره به شعری از مولانا جلال‌الدین بلخی در رسای اندیشه‌ورزی ادامه داد: جناب مولانا در شعر «ای برادر تو همه اندیشه‌ای مابقی خود استخوان و ریشه‌ای» ضمن تاکید بر اندیشه‌ورزی انسان را ماحصل اندیشه می‌داند و غیر از اندیشه،انسان را مقداری استخوان بی‌ارزش می‌پندارد. فردوسی بزرگ نیز در بسیاری از ابیات شاهنامه بر کسب معرفت و دانش تاکید کرده؛ البته اهمیت کتابخوانی در سرتاسر ادبیات فارسی نیز مطرح است.
رجبی در ادامه با بیان اینکه کتاب و کتابخوانی، مهمترین مولفه توسعه پایدار است؛ تصریح کرد: توسعه بدون پیوست فرهنگی و کتاب‌محور، معنایی ندارد؛ چنانچه در این زمینه اگر وقایعی مانند مترو‌پل، سیل‌های مخرب، آشفتگی سیما و منظر شهری، تخریب محیط زیست، تنزل اخلاقی و غیره در جامعه رخ می‌دهد، بخشی از آن نتیجه کم‌توجهی مدیران و مسئولان است؛ آن عده‌ای که که تنها مدرک گرفته‌اند و کتاب نخوانده و یا کم خوانده‌اند.
مشاور فرهنگی استاندار البرز ادامه داد: البته در دنیا مشکلات و آسیب‌هایی وجود دارد اما بدون تردید هرچه در یک جامعه سطح مطالعه و به تبع آن سطح دانش و فرهنگ عمومی بالاتر باشد جامعه همان‌طور که حکیم ابوالقاسم فردوسی سروده: «به دانش گرای و بدو شو بلند چو خواهی که از بد نیابی گزند» کمتر دچار آسیب و نسیان می‌شود.
رئیس بنیاد البرز‌شناسی در ادامه توجه به علوم انسانی و فراهم کردن زمینه مشارکت شهروندان برای ترویج فرهنگ مطالعه را از مهمترین عوامل توسعه کتابخوانی بر شمرد و افزود: در کشورهای پیشرفته به علوم‌انسانی به‌عنوان محور اندیشه‌ورزی، خردوری، پژوهش، تولید فکر، توجه ویژه‌ای می‌شود و صدها اندیشکده مختلف نقش راهبردی در برنامه محوری و مطالعات کلان جامعه به عهده دارند که این مساله مهمترین عامل توسعه این کشورها است؛ اما در کشور متاسفانه جایگاه علوم‌انسانی، با وجود پیشینه غنی؛ جایگاه رفیعی نیست و به همین سبب، مدیریت فنی و اجرایی در بسیاری از موارد از اصالت، هویت، فرهنگ، اندیشه و خردورزی به دور است؛ بنابراین مطالعه و آسیب‌شناسی معمولا پس از آزمون و خطا و پرداخت هزینه‌های گزاف برای پروژه‌های گوناگون، انجام می‌گیرد و نه پیش از آن.
وی خواستار اعتماد بیشتر دولت به مردم و نهادهای مردمی از‌جمله انجمن‌ها شد و ضمن تاکید بر کاهش تصدی‌گری دولت در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه امور فرهنگی و ترویج فرهنگ مطالعه، افزود: دولت در حوزه‌های فرهنگی، به‌ویژه ترویج فرهنگ مطالعه باید با کاهش تصدی‌گری از انجمن‌های ادبی، گروه‌های مردم‌نهاد و فعالان عرصه کتابخوانی حمایت به عمل آورد و با یک برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح زمینه رقابت‌سازنده و مثبت در میان آن‌ها را به نفع ترویج فرهنگ مطالعه سازماندهی کند.
رجبی احداث بوستان‌های کتاب‌محور، توزیع رایگان کتاب، برپایی بازارچه‌های اشتراک کتاب، برپایی کارگاه‌های اندیشه‌ورزی و رویدادهای کتاب‌محور ادبی، اجرای نمایش‌های عروسکی و خیابانی را از دیگر راهکارهای موثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی برشمرد و خاطرنشان کرد: بهره‌گیری از ظرفیت مشارکت‌های شهروندی و فعالیت نهادهای مردم‌نهاد و انجمن‌های ادبی و فرهنگی، مهمترین راهکار ترویج فرهنگ مطالعه است که دولت در یک رویکرد هماهنگ با شهرداری‌ها، ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر ارگان‌های متولی امور فرهنگی باید نسبت به واگذاری امور فرهنگی به‌ویژه در حوزه کتابخوانی بکوشد.
وی با اشاره به جایگاه علم‌آموزی، خردورزی و اندیشه‌ورزی در فرهنگ و ادبیات ملی و دینی ایرانی‌ها، افزود: آیات الهی با کلمه اقراء (بخوان) بر پیامبر اعظم(ص) نازل شده و بارها بر واژه کتاب همچون آیه شریفه «ذلک کتاب فی ریب فیه هدی للمتقین» تاکید شده است.
این نویسنده در ادامه با اشاره به شعری از مولانا جلال‌الدین بلخی در رسای اندیشه‌ورزی ادامه داد: جناب مولانا در شعر «ای برادر تو همه اندیشه‌ای مابقی خود استخوان و ریشه‌ای» ضمن تاکید بر اندیشه‌ورزی انسان را ماحصل اندیشه می‌داند و غیر از اندیشه،انسان را مقداری استخوان بی‌ارزش می‌پندارد. فردوسی بزرگ نیز در بسیاری از ابیات شاهنامه بر کسب معرفت و دانش تاکید کرده؛ البته اهمیت کتابخوانی در سرتاسر ادبیات فارسی نیز مطرح است.
رجبی در ادامه با بیان اینکه کتاب و کتابخوانی، مهمترین مولفه توسعه پایدار است؛ تصریح کرد: توسعه بدون پیوست فرهنگی و کتاب‌محور، معنایی ندارد؛ چنانچه در این زمینه اگر وقایعی مانند مترو‌پل، سیل‌های مخرب، آشفتگی سیما و منظر شهری، تخریب محیط زیست، تنزل اخلاقی و غیره در جامعه رخ می‌دهد، بخشی از آن نتیجه کم‌توجهی مدیران و مسئولان است؛ آن عده‌ای که که تنها مدرک گرفته‌اند و کتاب نخوانده و یا کم خوانده‌اند.
مشاور فرهنگی استاندار البرز ادامه داد: البته در دنیا مشکلات و آسیب‌هایی وجود دارد اما بدون تردید هرچه در یک جامعه سطح مطالعه و به تبع آن سطح دانش و فرهنگ عمومی بالاتر باشد جامعه همان‌طور که حکیم ابوالقاسم فردوسی سروده: «به دانش گرای و بدو شو بلند چو خواهی که از بد نیابی گزند» کمتر دچار آسیب و نسیان می‌شود.
رئیس بنیاد البرز‌شناسی در ادامه توجه به علوم انسانی و فراهم کردن زمینه مشارکت شهروندان برای ترویج فرهنگ مطالعه را از مهمترین عوامل توسعه کتابخوانی بر شمرد و افزود: در کشورهای پیشرفته به علوم‌انسانی به‌عنوان محور اندیشه‌ورزی، خردوری، پژوهش، تولید فکر، توجه ویژه‌ای می‌شود و صدها اندیشکده مختلف نقش راهبردی در برنامه محوری و مطالعات کلان جامعه به عهده دارند که این مساله مهمترین عامل توسعه این کشورها است؛ اما در کشور متاسفانه جایگاه علوم‌انسانی، با وجود پیشینه غنی؛ جایگاه رفیعی نیست و به همین سبب، مدیریت فنی و اجرایی در بسیاری از موارد از اصالت، هویت، فرهنگ، اندیشه و خردورزی به دور است؛ بنابراین مطالعه و آسیب‌شناسی معمولا پس از آزمون و خطا و پرداخت هزینه‌های گزاف برای پروژه‌های گوناگون، انجام می‌گیرد و نه پیش از آن.
وی خواستار اعتماد بیشتر دولت به مردم و نهادهای مردمی از‌جمله انجمن‌ها شد و ضمن تاکید بر کاهش تصدی‌گری دولت در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه امور فرهنگی و ترویج فرهنگ مطالعه، افزود: دولت در حوزه‌های فرهنگی، به‌ویژه ترویج فرهنگ مطالعه باید با کاهش تصدی‌گری از انجمن‌های ادبی، گروه‌های مردم‌نهاد و فعالان عرصه کتابخوانی حمایت به عمل آورد و با یک برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح زمینه رقابت‌سازنده و مثبت در میان آن‌ها را به نفع ترویج فرهنگ مطالعه سازماندهی کند.
رجبی احداث بوستان‌های کتاب‌محور، توزیع رایگان کتاب، برپایی بازارچه‌های اشتراک کتاب، برپایی کارگاه‌های اندیشه‌ورزی و رویدادهای کتاب‌محور ادبی، اجرای نمایش‌های عروسکی و خیابانی را از دیگر راهکارهای موثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی برشمرد و خاطرنشان کرد: بهره‌گیری از ظرفیت مشارکت‌های شهروندی و فعالیت نهادهای مردم‌نهاد و انجمن‌های ادبی و فرهنگی، مهمترین راهکار ترویج فرهنگ مطالعه است که دولت در یک رویکرد هماهنگ با شهرداری‌ها، ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر ارگان‌های متولی امور فرهنگی باید نسبت به واگذاری امور فرهنگی به‌ویژه در حوزه کتابخوانی بکوشد.
نظر شما