به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آئین هم اندیشی اهالی قلم در حوزه حقوق شهروندی به مناسبت روز قلم توسط دبیرخانه دائمی‌در تهران، عصر پنج شنبه ١۶ تیرماه با حضور غلامرضا منتظری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، حامد صلاحی دبیر کمیته ارزشیابی شاعران و‌نویسندگان، حجت الاسلام احمدرضا خزانی دانشیار دانشگاه، مونس کشاورز رییس دبیرخانه دائمی حقوق شهروندی، علی محمدی معاون دفتر برنامه و‌بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ولی رستمی استاد دانشگاه تهران  برگزار شد. در این مراسم جمعی از مسئولین حوزه فرهنگی و نویسندگان فعال در حوزه حقوق شهروندی ازسراسرکشور به دعوت دبیرخانه دائمی‌حقوق شهروندی حضور داشتند.

در این مراسم ابتدا غلامرضا منتظری نماینده مردم گرگان درمجلس شورای اسلامی‌ و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس ضمن خیر مقدم به تمامی‌شرکت کنندگان و نویسندگان با اشاره به فرهنگ گفت: خداوند معجزه جاویدانش را از جنس فرهنگ برگزیده است و در آن به میراث علم و آفرینش‌هایش سوگند یاد کرده است. در واقع فرهنگ دارای فصول مختلفی هست. یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین آنها فصل فرهنگ، ادب و هنر است. اگر دیگران را از فصل فرهنگ کنار گذاشته شود این فصل تماشایی نخواهد بود.

نماینده مجلس شورای اسلامی‌ با اشاره به شکوه و عظمت فصل فرهنگ اظهار کرد: اهل قلم بیشترین نقش را در عظمت فرهنگ ایفا می‌کنند چراکه نویسندگان با کشش اندیشه خود دیگران را به کوششی دوباره برای گام نهادن در مسیر نیک‌بختی و سعادتمندی راهنمایی می‌کنند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص یکی از فصول زیبای فرهنگ که همانا فصل اخلاق است ادامه داد: فصل اخلاق به مفهوم مسئولیت‌های اجتماعی است در واقع زمانی که از اخلاق سخن گفته می‌شود بلافاصله دو مفهوم زشت و زیبا به ذهن انسان معطوف می‌شود. اما منظور از اخلاق، همان مسئولیت‌های اجتماعی است.
منتظری افزود: اخلاق در بین بخش‌های مختلف معارف تنها بخشی که وجه اجتماعی آن بیشتر از مفهوم دیگران است که آنها عقاید و احکام هستند. به عبارت دیگر اخلاق در رابطه «با» متولد می‌شود. در واقع اگر دیگری نباشد اخلاق معنا و مفهومی‌نخواهد داشت. اخلاق در رابطه با احساس مسئولیت نسبت «به» دیگران شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه دیگران مصادیق گوناگونی دارند؛ اظهار داشت: دیگران گاهی طبیعت است که اخلاق زیستی محیطی متولد می‌شود و مسئولیت فرد نسبت به محیط زیست، هوای پاک، فضاهای عمومی‌و غیره را شامل می‌شود. اگر فردی شاخه درختی را جدا کند در واقع انسانی را از بین برده و این حدیث اوج احساس مسئولیت انسان نسبت به طبیعت را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: متاسفانه تعدادی از جوانان بر این باور هستند که سرچشمه این مباحث در فرهنگ غرب است اما این باور مرتبط به دست اندرکاران فرهنگی است زیرا با توجه به گنجینه‌های عمیق فرهنگی این قشر احساس فقر می‌کنند.باید معارف دینی را به طور کامل برای نسل جوان مطرح کرد.

منتظری با استناد به فرمایشات امیرالمومنین علی (ع) در رابطه با احساس مسئولیت نسبت به جانداران و حیوانات اظهار داشت: زمانی که از یک حیوان برای مقصد تجاری خود سود می‌برید. هنگامی‌که به مقصد رسیدید اولین وظیفه صاحب حیوان رسیدگی و فراهم کردن آذوقه برای حیوان است. در دین مبین اسلام انجام فرائض دینی از جمله نماز اهمیت بسزایی دارد اگر بر سر دوراهی قرار بگیرید که حیوانی سخت تشنه باشد و آب نیز بسیار اندک بود و بخواهید وضو بگیرید در حالی که از نماز مهمتر چیزی نیست. باید حیوان را سیراب بکنید. در واقع این سند به مسئولیت اجتماعی اشاره می‌کند.

نماینده گرگان در مجلس با اشاره به اوج احساس مسئولیت نسبت به دیگران اظهار کرد: حقوق بشر زمانی متولد می‌شود که انسانها نسبت به یکدیگر مسئولیت پیدا می‌کنند. در واقع اخلاق به معنای احساس مسئولیت اجتماعی که از نگاه فرد عبور می‌کند و به دیگران معطوف می‌شود. این مبنای فرهنگ دین اسلام است.

وی با استناد به فرمایشات رسول اکرم (ص) ادامه داد: اگر فردی از مسیر راه سنگی را بردارد و گره ای را باز کند. خداوند متعال از وی رضایت دارد و بهشت برین جایگاه اش است. در اینجا سخنی از مومن و کافر مطرح نیست. هر فرد نسبت به دیگران مسئولیت دارد باید نگاه را از خویشتن خود عبور دادن به دیگران معطوف کرد در این صورت احساس مسئولیت شکل خواهد گرفت. 

وی با اشاره به اشعار شاعر بزرگ ایرانی سعدی اظهار داشت: این شاعر در زمره نخستین پیشگامان حقوق بشر در جهان است. «بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش زیک گوهرند/چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار» که این شعر اوج احساس مسئولیت و حقوق بشر و حقوق شهروندی را نشان می‌دهد. همچنین زمینه پیدایش هلال احمر شعر تو که از محنت دیگران بی غمی‌ نشاید که نامت نهند آدمی.
 
منتظری افزود: احساس مسئولیت نسبت به حقوق دیگران جنبه‌های متفاوتی دارد: مانند سلامت، رشد و بالندگی دیگران و غیره. اگر این احساس مسئولیت شکل بگیرد حسادت، غیبت و غیره متوقف خواهد شد. زیرا فرد از خویشتن خود عبور می‌کند و به هدایت و نجات دیگران احساس مسئولیت می‌کند.

وی با اشاره به سیره پیامبر اسلام (ص) گفت: در مسئولیت اجتماعی نباید هیچ سهل انگاری شود زیرا باعث آسیب به سلامت دیگران خواهد شد. اگر ما دقت کنیم و مسئولیت‌های خودرا درست انجام دهیم، هیچ کاری را با سهل انگاری انجام نمی‌دهیم حتی دفن مرده را که درسرنوشت دیگران هیچ تاثیری نمی‌گذارد، اگر پیرو این فرهنگ باشیم چگونه خودرویی بسازیم که آتش بگیرد چگونه ساختمانی بناکنیم که برسردیگران فرودآید! چگونه سهل انگاری در ساخت یک دارو داشته باشیم که سلامت و حیات دیگری رابه خطر بیندازد؟؟!!

وی در پایان از نگاه دبیرخانه به جریان علمی‌فرهنگی و ترویج فرهنگ حقوق شهروندی تقدیرکرد و گفت: راه نرفته در حوزه حقوق شهروندی بسیار است. باید در زمینه حقوق شهروندی آموزش در الویت قرار بگیرد چراکه دانایی باعث توانایی می‌شود. به همین خاطر نباید آموزش متوقف شود و در شکل‌های مختلف به این امر پرداخته شود و در این بخش رسانه‌ها مخصوصا رسانه ملی مسئولیت مهمی‌ در این زمینه دارد.

منتظری افزود: تدوین دایره المعارف حقوق شهروندی باید صورت بگیرد و در حوزه‌هایی مختلف از جمله محیط زیست، راهنمایی رانندگی و غیره به آن پرداخته شود تا مشکلات در این حوزه‌ها برطرف شود. نشست‌های اینچنینی باید استمرار داشته باشد. در کنگره دوم که دبیرخانه دائمی‌حقوق شهروندی قصد برگزاری دارد، دبیرخانه مرکزی چند محور را مشخص کند و این محورها را به استانهای مختلف واگذار کند تا از این طریق استانها هم مشارکت داشته باشند و فقط در تهران متمرکز نباشد. البته می‌توان برنامه نهایی را درتهران برگزار و رخدادهای استانهارا هم جمع بندی کرد.

وی در پایان پیشنهاد برگزاری کنگره حقوق شهروندی با رویکرد اقتصادی در گرگان را داد و عنوان کرد: در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی‌یکی از دغدغه‌های جدید مسأله اقتصاد فرهنگ است. هر سال با مشکلات حوزه نشر، نویسندگان، نمایش نویسان و غیره مواجه هستیم در واقع باید این مسایل برطرف شود. به همین خاطر در حوزه کمیسیون فرهنگی در ماه گذشته طرح اولیه اقتصاد و فرهنگ و حمایت از منابع خلاق فرهنگی به تصویب رسیده است.

منتظری در پایان خاطرنشان کرد: مقدمات طرح اولیه در حال تبدیل شدن به قانون است تا بدین وسیله بخش قابل توجهی از دغدغه‌های رفاهی و معیشتی به صورت قانونی در عرصه فرهنگ کاهش پیدا کند.

دلارام دل افراز نویسنده پایان نامه در حوزه حقوق زنان با اشاره به حقوق بشر در ادامه این مراسم گفت: حقوق بشر یکی از معیارهای اصلی عملکرد دولت‌ها است چراکه هیچ کشوری نمی‌تواند در انزوای کامل بدون ارتباطات بین المللی به تعهدات و حیات بین المللی ادامه بدهد. لازمه پیشرفت جامعه وابسته به حضور فعال در عرصه‌های بین المللی است و بدون پذیرش حقوق بشر و حقوق زنان این پیشرفت امکان پذیر نیست. 

دلارام ادامه داد: البته تعارضاتی در برخی موارد نسبت به وضع کنوانسیون‌های بین المللی در کشورهای اسلامی‌وجود دارد که برخی از این کشورها این کنوانسیون‌ها را امضا نکرده‌اند یا برای آنها حق شرط گذاشته اند. حقوق شهروندی بدون حقوق بشر و حقوق زنان نمی‌تواند اجرایی شود به خاطر اینکه حقوق بشر شامل تمامی‌حقوق زن و مرد است. باید منشور بین المللی حقوق زنان بر اساس اسلام و قرآن نوشته شود و در این منشور کشورهای اسلامی‌ به یک اجماع برسند.
 
مرضیه قاسمپور پژوهشگر حقوق بشر و حقوق شهروندی در این مراسم گفت: ارزش حقوق شهروندی در سطح کلان کمتر از سطح خرد در جامعه نیست. چراکه در حال حاضر کشورها در سطح جهانی برای اینکه بتوانند خود را در جوامع بین المللی و منطقه ای مطرح کنند. حضور مردم خود را در مجموعه‌های مختلف مشارکت سازماندهی کرده اند تا حس مشارکت جویی در افراد جامعه تقویت کنند.

قاسمپور ادامه داد: مردم جامعه نباید از مشارکت جویی و حکومت ترس داشته باشند. البته این مشارکت جویی مردم ابعاد گسترده ای به لحاظ کیفی و کمی‌پیدا می‌کند. به عنوان نمونه انتقادات، اعتراضات مسالمت آمیز و نقد را می‌توان نام برد.

پژوهشگر حقوق شهروندی افزود: اگر این نوع مشارکت نظم و امنیت عمومی‌ را مخدوش نکند حق طبیعی و حق شهروندی مردم محسوب می‌شود و به راحتی می‌توانند حقوق خود را فهمیده و مطالبه کنند. تا زمانی که این حقوق به صورت دغدغه عمومی‌ تبدیل نشود مردم آن را مطالبه نخواهند کرد. البته باید در زمینه اسناد دینی  و حقوق اسلامی‌ فعالیت بیشتری شود تا جامعه متوجه این حقوق بشود.

وی گفت: دولت‌ها باید قواعدی را که وضع کرده اند به نهادها و مردم با کمترین هزینه آموزش بدهند تا احقاق حق و اندیشه در جامعه به وجود بیاید. حضور نمایندگان از دستگاههای وزارت فرهنگ و ارشاد و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، نشان دهنده این است که دولت علاقمند به حقوق شهروندی هست و افرادی که دغدغه حقوق شهروندی دارند می‌توانند. امیدوار باشند که در سطح کلان و کلیدی کشور به این امر اهمیت داده اند.
 
مونس کشاورز رئیس دبیرخانه دائمی‌حقوق شهروندی در ادامه این مراسم با بیان اینکه بنا داریم در سال۱۴۰۱ کنگره حقوق شهروندی را با رویکرد اقتصادی برگزارکنیم، از استقبال بی نظیر پژوهشگران و نویسندگان عرصه حقوق شهروندی از کنگره اول در ۷دی ماه ۱۳۹۶ خبر داد و گفت: اولین کنگره حقوق شهروندی بارویکرد فرهنگی منجر به چاپ ۴۰۰ مقاله در ۱۶ محور شد و ۴۰۰ پژوهشگرحقوق شهروندی درتهران گردهم آمدند که این تجربه خوب و ارزنده را دوباره تکرار خواهیم کرد ولیکن باتوجه به اولویت‌های اقتصادی در شرایط کنونی رویکرد کنگره هم اقتصادی خواهد بود. 

مدیرمسئول انتشارات حقوق شهروندی در ادامه گفت: هدف دبیرخانه دائمی‌ حقوق شهروندی از برگزاری این هم اندیشی، ترویج گفتمان حقوق شهروندی با رویکرد علمی‌ و فرهنگیست. امید آن داریم که این گفتمان به گفتمان غالب در جامعه تبدیل شود. 

رئیس دبیرخانه دائمی‌حقوق شهروندی دربخشی از سخنان خود به جمله ای از جبران خلیل خبران اشاره کرد و گفت: نگوئید کشورتان برای شما چه کاری کرده است بگوئید من چه کاری می‌توانم برای کشورم انجام دهم. کشور چیزی جز سرزمین جغرافیایی متشکل از مردمانش نیست که اگر شهروندان در جامعه درنظر گرفته نشوند کشور چیزی جز محدوده سرزمینی و جغرافیایی مشخص با مواهب مادی نیست لذا نقش شهروندان نقش مهمی‌درجامعه است و این شهروندان هستند که سرنوشت یک جامعه را مشخص می‌کنند. آگاهی یاعدم آگاهی شهروندان از حقوق وتکالیف  شهروندی خود نهایتا به سود و زیان خودشان خواهد بود. هرکدام از ماباید سفیرحقوق شهروندی باشیم و در دایره ارتباطی خودمان سعی درگسترش و ارتقاء آگاهی‌های عمومی‌در حوزه حقوق شهروندی داشته باشیم.

حامد صلاحی دبیر کمیته ارزشیابی شاعران و نویسندگان کشور هم در ادامه این مراسم در خصوص اهمیت کتاب و قلم و فرهنگ گفت: فرهنگ تابناک ایرانی -اسلامی‌ با کتاب، فرهنگ و قلم در هم آمیخته شده است. یکی از موسسات مهم که به صورت تخصصی در وزارتخانه ارشاد همکاری دارد موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران است. در این موسسه تمامی‌فعالیتها در زمینه کتاب از جمله گواهی نویسندگی ارایه می‌شود و مراجعه کنندگان به صورت حضوری و غیر حضوری می‌توانند برای تالیفات خود گواهی درخواست کنند. حتی برای یک تالیف نیز گواهی نامه صادر خواهد شد.

دبیر کمیته ارزشیابی شاعران و نویسندگان کشور ادامه داد: صندوق هنر که موازی با این مجموعه است برای ارایه به نویسندگان و غیره فعالیت دارد. تقریبا ٨٨ هزار نفر از جایگاه نویسندگان، کارگاه‌های فرهنگی و هنری مختلف مانند روزنامه نگاران و اصحاب جراید در این صندوق عضو هستند و تسهیلاتی برای اعضا فراهم شده است.

وی در خصوص خلاقیت ادبی اظهار داشت: در خانه کتاب شورای ارزش گذاری بیشتر  در حوزه ادبیات داستانی، منظوم، نمایشی، ترجمه ادبی فعالیت دارد. 

صلاحی با اشاره به موانع برای تالیف نویسندگان اظهار کرد: اداره ممیزی کتاب است زیرا در بحث حقوقی کتاب به هویت ملی و امنیت در رابطه است ولذا باید بررسی‌های دقیقتری ازمحتوا صورت گیرد. بیشتر حمایت‌ها شامل قبل از تألیف و بعد از تألیف است. آثاری که محتوای مطلوبتری داشته باشد مشمول حمایت در قالب آثار ارزشمند می‌شوند.

وی ادامه داد: نهاد کتابخانه کشور بالغ بر ٢٢٠٠ کتابخانه است. همچنین در کتاب سال جمهوری اسلامی‌و مشابه تالیفات رتبه می‌دهند. همچنین کتاب سال جوانان که رج سنی پایین تر از ٢٩ و متولدیت سال ٧١ به بعد را در بر می‌گیرد. نویسندگان حقوق شهروندی هم از سراسرکشور می‌توانند آثارخود را به جایزه‌های کتاب سال ارسال کنند.

حجت الاسلام والمسلمین احمدرضا خزانی دانشیار دانشگاه و رییس انجمن علمی‌حقوق بشر در این مراسم با استناد به سوره مبارکه قلم گفت: در سوره قلم ١٢٩ بار کلمه( نون)  تکرار شده است. قلم ابزار نوشتن است امروزه قلم قطعا متفاوت شده است. 

وی ادامه داد: در واقع امروز نقش قلم از زبان، شمشیر، قدرت، زور برنده تر و مهمتر است. زیرا قلم تجربه قرن‌ها را منتقل می‌کند و فرهنگ را در جامعه ارتقا می‌دهد. با یک قلم می‌توان ملتی را عزیز یا ذلیل و خوار کرد بنابراین قلم ساده نیست که قرآن به قلم سوگند خورده است.

وی گفت: قلم یک فریاد ساکت و سند رسمی‌است یعنی دین به جز سند و استدلال چیز دیگری نیست و هر چیزی که دارای استدلال و سند نباشد خرد و قدرت تفکر ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین خزانی ادامه داد: قلم گزارشگر تاریخ، تمدن، فرهنگ و اعتبار یک ملت است و جامعه بدون صاحبان قلم رشد و شکوفایی نمی‌شود.

خزانی با استناد به قرآن کریم درباره اینکه سه صدا در قرآن مهمتر است اظهار کرد: صدای قلم دانشمندان و صاحبان قلم، صدای پای مجاهد و صدای چرخ ریسندگی (کارخانجات) است. به عبارتی دیگر قلم مقدمه علم، قدرت و اقتصاد است و اگر قلم در جامعه ای سرکوب شود علم، قدرت و اقتصاد از بین خواهد رفت.

وی در پایان در خصوص اهمیت نقش قلم خاطرنشان کرد: افرادی که می‌خواهند جامعه خود را متمدن و شکوفا کنند راهی جزء دفاع و حمایت از صاحبان قلم ندارند.

ولی رستمی‌ استادتمام دانشگاه تهران در این مراسم از ضرورت توجه به حقوق بشر و شهروندی سخن گفت و بر ارزشمندی جایگاه نویسندگان درعرصه حقوق شهروندی و سایرعلوم تاکیدداشت.

نبوی طباطبایی نویسنده کتاب حقوق شهروندی و مدرس دانشگاه در این مراسم گفت: انسان از کرامت ذاتی برخوردار است. چرا که خداوند متعال کرامت ذاتی را برای انسان قائل هست. بنابراین هیچ فردی و مقامی‌حق پایمال کردن این کرامت را در انسانها ندارد. زیرا خداوند متعال این حق را به انسانها اعطا کرده است.

وی ادامه داد: ایمان و تقوا با کرامت ذاتی و حقوق الهی منطبق است و بر اساس احادیث و روایات اسلامی‌خداوند متعال حقوق بندگان را مقدمه حقوق خود قرار داده است در واقع حق الناس مقدمه حق الله است. بسیاری از دعاها در دین مبین اسلام شامل تمامی‌انسانها می‌شود مانند رفع تمام گرفتاریها و غیره. در واقع تمامی‌انبیاء الهی پیام آور آزادی برای تمامی‌انسانها بودند. 

وی ادامه داد: متعالی ترین ابعاد حقوق بشر در دین مبین اسلام است چراکه دین اسلام به عنوان کامل ترین و برترین ‌و آخرین دین الهی است. بنابراین باید حق حیات و کرامت انسانی و  دیگر حقوق اسلامی‌و آموزه‌های دینی مورد تاکید و توجه قرار بگیرد. در رابطه با تحقق حقوق شهروندی و حقوق بشر همه مسئول هستند و تحقق این حقوق نیاز به عزم و اراده جدی دارد.

سمانه سنجابی مولف کتاب و مقاله در زمینه حقوق شهروندی با تاکید بر ضرورت آموزش کودکان در حوزه حقوق شهروندی گفت: کودکان آینده سازان این جامعه هستند و چنددهه بعد از این بازخورد فعالیت‌ها و آموزش‌ها مشخص خواهد شد و بهترین قشر برای آموزش کودکان هستند.

مسعود مهامی‌ نویسنده کتاب و فعال حقوق شهروندی هم گفت: آمار کمی‌ از وضعیت رعایت حقوق شهروندی در دسترس نیست و صرفا گمانه زنی‌ها در این خصوص وجود دارد. ولی مشاهدات و اخبار بیانگر این است که تا وضعیت مطلوب راهی طولانی داریم. قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران تمامی‌مصادیق و ابعاد حقوق شهروندی را در خود جمع کرده و ازاین باب خلاء قانونی نداریم. سه دسته قوانین درحوزه حقوق شهروندی داریم، اول قوانین حمایتی، قوانین بازدارنده و قوانین تنبیهی که هرکدام در جای خود موثر خواهند بود.