شیخ اجل، سعدی شیرازی، با قرآن کریم انس و الفت خاصی داشته و در موارد زیادی از آیات کلام آسمانی استفاده مستقیم یا مضمونی برده است.
این شاعر بزرگ، آثار بزرگی از خود به یادگار گذاشته و صاحب دو کتاب جاودانی بوستان و گلستان است که در آنها به زیبایی و شیوه سهل و ممتنع به نعت خداوند، پند و اندرز، حکم و مراثی و مدایح پرداخته است.
حکایات سعدی سرشار از پند و اندرز حکیمانه است و در جای جای عبارات خود معنی آیات قرآن کریم را با نظم شیوایی آورده است. شیخ اجل از همان ابتدای بوستان و گلستان و غزلیات ، تسلط بینظیر خود را به کلام الله و احادیث نشان میدهد و بهرهگیری از تلمیحهای ادبی و اشارههای مستقیم و غیرمستقیم به آیات و مفاهیم قرآنی از ویژگیهای اصلی سخن وی محسوب میَشود.
به عنوان نمونه در مقدمه گلستان مفاهیم حمد و ستایش، تقرب، پروردگار و عجر انسان ذکر میشود و در پایان آیه ۱۳ سوره مبارکه سبا میآید: « اعْمَلُوا آلَ دَاوُدَ شُکراً وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِی الشَّکورُ».
سعدی در دیباچۀ گلستان میگوید: «طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت» که طاعتش موجب قربت است به آیه شریفه ۱۳ از سوره حجرات اشاره دارد: « إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ؛ گرامی ترین شما در نزد خدا پرهیزگارترین شماست». و به شکر اندرش مزید نعمت: اشاره به این آیه است« وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزیدَنَّکُمْ
همچنین ابیات چو کنعان را طبیعت بیهنر بود / پیمبرزادگی قدرش نیفزود/ هنر بنمای اگر داری نه گوهر/ گل از خار است و ابراهیم از آزر
به ماجرای کنعان، فرزند کافر حضرت نوح(ع) اشاره دارد.
اول دفتر به نام ایزد دانا / صانع پروردگار حی توانا
از درخشندگی و بنده نوازی / مرغ هوا را نصیب و ماهی دریا
از همگان بی نیاز و بر همگان مشفق / از همه عالم نهان و بر همه پیدا
نیز به آیات زیادی از جمله « صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ» اشاره دارد.
در واقع یکی از موضوعات محوری در قرآن کریم، ارزشها و فضایل انسانی و اخلاقی است و سعدی در سرودههای خود به پشتوانه آیات آسمانی، ارزشها و فضایل اخلاقی را به تصویر کشیدهاست.
نقل قرآن و حدیث نشاندهنده تسلط و انس بالای سعدی با شریعت و حکمت نبوی است و نیز بلاغت ادبی این شاعر را در استفاده از ظرفیتهای موجود در کلام وحی و احادیث در بیان مطالب تایید میکند.
نظر شما