نویسندگان لبنانی در آئین رونمایی از کتاب «زخم و زیتون» در شصتوسومین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب بیروت، تاکید کردند:«زخم و زیتون» نمادی از نمادهای روابط فرهنگی، فکری ودینی ایران وجهان است.
«زخم و زیتون»؛ کتابی ارزشمند و شایسته مطالعه و تأمل
نبها، استاد فلسفه و کلام دانشگاه لبنان، ضمن خوش آمدگویی به حاضران به معرفی و شرح ویژگیهای «زخم و زیتون» پرداخت و اظهار کرد: میان زندگینامه و خاطرهنویسی یا همان خاطرهنگاشتهها، از لحاظ ویژگیهای ادبی و شیوه بیان، تفاوتیهایی وجود دارد. در زندگینامه، نگارنده به رویدادهای زندگی نویسنده یا همان راوی با رعایت تسلسل زمانی میپردازد، درحالیکه در خاطرهنویسی مؤلف اثر خاطرات و تجربههای زندگی خود را به روایتی جذاب تبدیل میکند و غالبا حاوی پیامی است که نویسنده خواهان انتقال آن به خوانندگان است.
وی افزود: براساس آنچه گفته شد پرسش اساسی این است: پیام اصلی که دکتر عباس خامهیار از طریق کتاب «زخم و زیتون» خواهان انتقال آن به خواننده بود چیست؟
نبها خطاب به خامهیار گفت: جناب آقای رایزن، کتاب «زخم و زیتون» شما عقل و قلب مرا مجذوب ساخت به این دلیل که متن کتاب انعکاسِ جهانبینی مردی آگاه و با بینش مدبرانه، سرگردان و شیفته معرفت، و عاشقی کاوشگر در کاخهای علم و غارهای عاشقان است.
وی در ادامه به برخورداری کتاب از لحن و بیانی خاص اشاره کرد و گفت: این کتاب دلنشین و با متانت و رصانت، تاریخ و سرگذشت برخی رخدادها و چهرهها و همچنین مجموعهای گسترده از خاطرات و وقایع پندآموز و زیبا را در خود جای داده است.
استاد فلسفه و کلام دانشگاه لبنان در ادامه، کتاب «زخم و زیتون» را منبع مطالعاتی ارزشمندی برای استفاده فرهیختگان عرب قلمداد کرد و گفت: این کتاب از آن جهت برای خوانندگان سودمند است که به قلم نویسندهای با کولهباری از تجربه، مجاهد، اندیشمند و دیپلمات مؤمن و متعهد به خدمتگذاری به میهن اول خود؛ ایران، و وطن دومش، لبنان نگاشته شده است؛ بنابراین کتاب «زخم و زیتون» کتابی ارزشمند و شایسته مطالعه و تأمل است.
اقدامات خامهیار در لبنان سنگبنایی برای ارتقای روابط، فرهنگ گفتوگو و دگرپذیری است
در ادامه این نشست، سلیمان علوش، نماینده وزیر فرهنگ لبنان ضمن ابراز خرسندی از حضور در این محفل فرهنگی، اثر عباس خامهیار را ستود و گفت: جناب آقای محمد وسام المرتضی، وزیر فرهنگ لبنان مرا مکلف کرد در این مراسم حضور یابم و به نیابت از ایشان ضمن ستودن کتاب، بر اهمیت برگزاری این مراسم و همچنین اهمیت روابط میان لبنان و جمهوری اسلامی ایران تاکید کنم، روابطی که دکتر عباس خامهیار الگویی از الگوهای موفق، آگاه و خیرخواه آن به شمار میرود.
وی ضمن قدردانی از عباس خامهیار و تلاشهای مثمر ثمر ایشان در لبنان، ابراز امیدواری کرد در آینده شاهد توسعه و گسترش بیش از پیش روابط بین ایران و لبنان باشیم.
سلیمان علوش با اشاره به برخی جنبههای شخصیتی نویسنده اثر، گفت: دکتر خامهیار، سفیر نوعدوستی و خیرخواهی بوده و هست و بهعنوان نمادی از نمادهای روابط فرهنگی، فکری و دینی میان ایران و لبنان شناخته میشود.
وی افزود: امروز ثمره بذری که دکتر خامهیار با اقدامات فکری و فرهنگی خود در جایجای لبنان کاشت، در حال چیده شدن است. اقدامات ایشان بهمثابه سنگ بنایی برای ارتقای روابط، فرهنگ گفتوگو و دگرپذیری خواهد بود، روابطی که امیدواریم شاهد توسعه و گسترش بیش از پیش آن نه تنها با لبنان بلکه با دیگر کشورهای عربی باشیم تا کشورهای منطقه از دریچه تبادل اندیشه و تنوع فرهنگی روابط سیاسی خود را توسعه و بهبود بخشند.
علوش درباره محتوای کتاب اظهار کرد: دکتر خامهیار در این کتاب گردشگری عملی، فکری، مذهبی و فرهنگی تعالیبخش و رابطه نزدیک خود با بزرگان دینی لبنان، به ویژه آنانی که در صحنه سیاسی لبنان تأثیرگذار و با اقشار مختلف جامعه این کشور تعامل سازنده داشتند را به تصویر میکشد؛ بنابراین کتاب «زخم و زیتون» آمیزهای از داستانهای ادبی و فرهنگی به شمار میرود.
وی همچنین به بیان زیبا و مضامین گیرای کتاب اشاره و تاکید کرد نگارنده با هنرمندی و خلاّقیت در آن دوران شگفتانگیز سیر کرده و جزئیات آن را با بیانی گیرا به رشته تحریر درآورده است.
وی خاطرنشان کرد: کتاب «زخم و زیتون» به دلیل محتوای غنی، منبع ارزشمندی است که میتواند زمینهساز توسعه و گسترش مناسبات فرهنگی میان دو کشور باشد.
وی دربخشی از سخنان خود بر حمایت از فعالیتهای فرهنگی و هنری علمی لبنان که برگزاری نمایشگاه کتاب یکی از نمودهای تمدنی آن است، تاکید کرد و گفت: اهالی فرهنگ باید دست به دست هم داده و برای هدایت و حمایت از رشد و توسعه فعالیتهای فرهنگی نقشآفرینی کنند زیرا که توسعه فرهنگی و فکری ضامن آینده است.
نماینده ویژه وزیر فرهنگ لبنان در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد رونمایی و عرضه اثر جدید عباس خامهیار در لبنان مقدمهای برای شکوفایی هرچه بیشتر روابط دوجانبه و گسترش سطح روابط فرهنگی میان تهران و بیروت باشد.
در ادامه حجتالاسلام «محمد اسدی موحد»، مديرعامل مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بينالمللی الهدی، ضمن تمجید از تلاشها و اقدامات مؤثر عباس خامهیار، اظهار کرد: کتاب «زخم و زیتون» دو بار به زبان فارسی تجدید چاپ شد، پس از آن به دکتر خامهیار پیشنهاد کردیم نسخه عربی کتاب چاپ و موسسه ما مسئولیت چاپ و انتشار نسخه عربی این کتاب را برعهده بگیرد. درخواست ما با موافقت ایشان همراه بود و این افتخار را داشتیم این کتاب را به زبان عربی چاپ و وروانه بازار نشر کنیم.
وی افزود: انتشارات بينالمللی الهدی، یک مؤسسه بینالمللی است و تاکنون بیش از دو هزار عنوان کتاب به زبانهای مختلف را چاپ و منتشر کرده است، اما اینبار تصمیم گرفتیم با همکاری مشترک یک انتشارات لبنانی، یک عنوان کتاب را به چاپ برسانیم، که در نهایت با همکاری انتشارات لبنانی «اثر» به این مهم دست یافتیم وخوشبختانه این اثر به نمایشگاه بینالمللی کتاب راه یافت.
مديرعامل مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بينالمللی الهدی در بخشی از سخنان خود آمادگی انتشارات خود برای همکاری با انتشارات مختلف لبنان برای ترجمه و چاپ آثار فارسی به زبان عربی را اعلام کرد.
سپس پروفسور علی زیتون، استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لبنان، از عنوان، شکل و محتوای کتاب سخن گفت.
زیتون ضمن بیان توضیحاتی درباره شکل و محتوای کتاب اظهار کرد: «زخم و زیتون» عنوانی است که نگاه ما را به سمت جنوب لبنان معطوف میکند. زخم همان فلسطین است؛ یعنی درد نهفته در اعماق دل و جان، و درخت زیتون نمادی است که این سرزمین را پوشانده و بر عمیقترین رازهای این کشور غمگین دلالت دارد.
وی افزود: عنوان کتاب، علاوه بر غم و اندوه دلالتهای دیگری ازجمله ایمان عمیق به پیروزی نهایی نهفته است، بهویژه اینکه زیتون ارتباط مستقیمی با فرهنگ قرآنی دارد و در قرآن، زخم نماد انتفاضهای قوی در برابر سلطه غاصبان است.
علی زیتون در ادامه گفت: بخش دوم کتاب، با عنوان «یادگاران و روزگاران» عبارت است از سرگذشت چهرهها و تصویری از روزگارانی است که خامهیار در تلاش است صبغه جهادی بر آن بپوشاند.
وی در ادامه با بیان اینکه عباس خامهیار در این کتاب از شخصیتها و چهرهای مختلفی سخن به میان آورده است، گفت: خوانش خامهیار از این چهرهها خوانش روشنگرانه مردی است که به فضای فرهنگی زمانه خودآگاه است و نشان داد که از علوم جدید مطلع و آگاه است و در زمینههای مختلف نهتنها در حوزه تخصصی خود اشراف دارد، بنابراین میتوان خوانش وی از تمام شخصیتها را خوانشی علمی و به دور از سوگیری قلمداد کرد.
استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه لبنان در ادامه از جنبههای شخصیتی نویسنده اثر و فعالیتهای انقلابی وی از دوران نوجوانی تاکنون سخن گفت.
وی تاکید کرد: خامهیار ازجمله دلاورمردانی بود که در خنثیسازی توطئههای دشمنان علیه ملت ایران و تمام ملتهای منطقه حضور داشت. فعالیتهای انقلابی خامهیار به اینجا ختم نشد بلکه آن رخداد آغاز زندگی جهادی و مبارزاتی وی بوده است.
وی خاطرنشان کرد: نویسنده مردی انقلاب و مجاهدی خستگیناپذیر است، همچنان پُرانرژی و باقدرت از مسائل ملی و انسانی بهصورت روزانه دفاع میکند.
علی زیتون در بخش دیگری از سخنانش از نویسنده بهعنوان فرزند صالح انقلاب اسلامی یاد کرد و گفت: شایستگی و ارزش دکتر خامهیار و همچنین برکت خدمات وی در حوزه فرهنگ و جهاد چنان ارزشمند است که شایسته والاترین تعابیر و به گونهای که هیچچیز با آن قابل قیاس نیست، و کتاب زخم و زیتون بهترین دلیل برای اثبات این ادعاست.
کتاب زخم و زیتون جلوهای از جلوههای فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین است
طراد حماده، شاعر و وزیر سابق کار لبنان در سخنانی با اشاره به محتوای ارزنده و سبک کتاب سخن گفت: «زخم و زیتون» نوشتاری است که گونههای مختلف ادبی را در خود جای داده است. در این کتاب نمونههایی از شرح حالنویسی، تاریخنگاری واقعی فرهنگ و نه نظری آن، يادداشتنويسی، سفرنامهنويسی، خاطرهنويسی، داستاننویسی، مقالهنویسی و.. یافت میشود.
وی افزود: نگارنده از رهاورد فلسفی از معاصرانی که ما نسبت به آنها بیتوجه یا از آنها غافل بودهایم، سخن میگوید، و در لابلای صفحات کتاب آنگاه که از بزرگان سخن میگوید، دیدگاه خود نسبت به فرهنگهای دیگر را بیان میکند، و از شیوههای تعامل عادلانه و سازنده همه اقوام و فرهنگها با رویکردی متمدننانه سخن به میان میآورد.
حماده تاکید کرد: با خواندن این کتاب، نگاهی به سرگذشت دیگران میاندازیم و در نتیجه تصویر شگفتانگیزی از روند گفتوگوی فرهنگی از دورانی که در آن قرار داریم در ذهن ما شکل میگیرد.
وی با اشاره به برخی جنبههای شخصیتی نویسنده اثر، گفت: عباس خامهیار در این کتاب هم شاهدی بر فرهنگ زمانه است و هم مورخ رویدادهای فرهنگی و هم خالق آن است.
آنچه از این کتاب میتوان دریافت این است که دگرپذیری در واقع تعامل با حقیقت اختلاف و تفاوتهاست و زندگی فرهنگی برای نگارنده بر مبنای همگرایی و همبستگی میان انسانها استوار است، از این رو خامهیار در این کتاب بر لزوم دگرپذیری تاکید میکند.
وزیر سابق کار لبنان بیان کرد: نویسنده در کتاب «زخم و زیتون» جلوههایی از فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین و ارتباط آن با فرهنگ بشری را به تصویر کشیده است. ایشان در این کتاب، همگان را به همبستگی و محبت، و دوری از نفرت پراکنی و دشمنی دعوت میکند موضوعی که از پایههای اصلی فرهنگ اصیل اسلام به شمار میرود و درعین حال دنیای امروز نیازمند آن است.
در ادامه میشل نوفل، کارشناس مسیحی و پژوهشگر مسائل غرب آسیا، به تحلیل و بررسی محتوای کتاب پرداخت و گفت: دکتر عباس خامهیار در این کتاب مسائل مهم و حساس مرتبط با فرهنگ و سیاست ایران را مورد مداقه و بررسی قرار میدهد. در این کتاب حساسیت ایرانیان به مسأله اندیشیدن و شناساندن و معرفی فرهنگ و تمدن خود و تاکید بر تعامل و همگرایی نمایان است. نگارنده بیپروا از اسلام سیاسی سخن میگوید و از تاریخچه تعامل با جریان اخوانالمسلمین و تأثیرپذیری برخی اندیشمندان از سیدقطب و ترجمه آثار وی به فارسی سخن به میان میآورد.
میشل نوفل افزود: این کتاب حاول مجموعه گزارشهایی از مشاهدات و برداشتهاست که در کنار هم تجربه زیسته مردی را تشکیل میدهد که با چهرههای برجسته در تعامل بوده است، چهرههایی که به تاریخ پیوستند و تأثیر شگرفی در شخصیت رایزن فرهنگی ایران گذاشتند.
پژوهشگر مسائل غرب آسیا تاکید کرد، نگارنده کتاب خواننده را در فضایی از دیدارها و ملاقات با شخصیتهای سیاسی، فرهنگی، دانشگاهی و مذهبی و قرار میدهد و خاطراتی از سفر و مأموریتهایی که در چندین کشور عربی و اسلامی داشته است را برای مخاطب بازگو میکند.
وی خاطرنشان کرد: مؤلف این اثر که شخصی مطلع است، اطلاعات و دادههایی که بسیاری از افراد از آن آگاهی ندارند را در این کتاب سرازیر کرده و در اختیار مخاطب قرار میدهد.
وی در ادامه گفت: با خواندن این کتاب، همراه با نگارنده به مالزی در شرق، و الجزایر در غرب و تاجیکستان در آسیای مرکزی، و به مسکو سیر و سفر میکنیم.
پژوهشگر مسائل غرب آسیا خاطرنشان کرد: خامهیار در بازگو کردن برخی خاطرات حضور خود در این کشورها، ﻓﻀﺎﻫﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ و ﻋﺎطفی، محبت و عرفان، و ﻏﻢ و اﻧﺪوه ایجاد میکند.
وی افزود: در این کتاب به لحظات فوقالعاده جذاب و منحصر به فرد نیز برمیخوریم آنگاه که نگارنده با شور وشعف خاص شعر عربی را به فارسی برمیگرداند، یا آنگاه که با بیطرفی صحنههای عجیبی که به هنگام زیارت خانه خدا مشاهده کرده را به تصویر میکشد، و یا آنگاه که به سراغ تحلیلهای زیباشناسانه برود و به ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ پدیده مجسمهسازی در تاجیکستان و کارکرد آن در بروزرسانی هویت این کشور میپردازد و لحظاتی که در آن ادراک زیباشناسانه خود از تابلوهای یکی از موزههای مسکو را به نمایش میگذارد و به معرفی تاریخ قدیم روسیه میپردازد.
میشل نوفل در ادامه گفت: خامهیار همچنین با بازگو کردن اتفاقات غمگین، محیطی غمآلود ایجاد میکند، مانند به تصویر کشیدن صحنههایی از انفجار بندر بیروت و همچنین قربانی شدن هتل تاریخی بریستول بیروت که خامهیار آن را یکی از نمادهای تاریخی و فرهنگی لبنان میداند و برای او یادآور کنفرانسهایی است که برای تصمیمگیری در ارتباط با موضوعات حساس سیاسی برگزار میشد.
پژوهشگر مسائل غرب آسیا در ادامه با خواندن صفحاتی از کتاب و تحلیل و بررسی برخی نمادهای موجود در کتاب گفت: شفافیت یکی از ویژگیهای اصلی این کتاب است.
مریم میرزاده، نویسنده و پژوهشگر ایرانی سخنران بعدی این مراسم بود. میرزاده که مسئولیت ویراستاری این اثر را برعهده داشت، یا طرح مقدمهای برای واکاوی ساختاری و زيباشناختی کتاب گفت: اومبرتو اکو، نشانهشناس و نویسنده ایتالیایی میگوید: تنها متنی که شخص برای خود مینویسند فهرست خرید است. این سخن دوگانه دیالکتیک تاثیر وتأثر و همچنین ارتباط میان متن، نویسنده و خواننده را تبیین میکند. این ارتباط از نوع پدیدارشناسانه است و دانشمندان زیادی ازجمله هگل، باشلار، جودیت باتلر و دیگر اندیشمندان و فیلسوفان بهویژه ساختارشکنان و هرمنوتیکها از آن سخن به میان آوردند.
وی درباره محتوای کتاب گفت: مضمون کتاب، کاملا فرهنگی و ارتباط زیادی با سیاست ندارد، چراکه نویسنده بیشتر از بُعد فرهنگی و فکری شخصیتهای دیپلماتیک سخن میگوید. جنبه بلاغی و ادبی کتاب نیز در پرداختن نگارنده به تفاسیر غربی نهج البلاغه و دیدگاههای ایرانشناسان ازجمله جان روبرتو و جيلبير لازار نمایان میشود.
میرزاده در بخشی از سخنرانی خود گفت: من بهعنوان ویراستار کتاب دکتر خامهیار را همراهی کردم. ایشان تمایل نداشت کتاب را به پایان برساند و تا آخرین لحظات چاپ مطالبی به متن اضافه و مدام تلاش میکرد بتواند بیشتر به سؤالات خواننده فرضی پاسخ دهد.
وی در پایان گفت: کتاب «زخم و زیتون» اثری است با محتوای غنی و از چهرهها، شخصیتها و وقایعی سخن میگوید که روشنفکران عرب به دانستن آنها علاقهمند هستند.
در ادامه «لویس صلیبا المستهند"، نویسنده سرشناس مسیحی، و استاد علوم دینی و تاریخ ادیان در سخنانی به مقایسه دو کتاب اخیر عباس خامهیار پرداخت و گفت: مایلم از نوعی ارتباط میان کتاب «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، درآمدی بر اصول و مبانی نظری» و کتاب «زخم و زیتون» سخن بگویم. به اعتقاد من، کتاب «زخم و زیتون» بخش تطبیقی کتاب سیاست خارجی اوست که در آن به اصول و مبانی نظری پرداخته است.
وی در ادامه به اهمیت کتاب سیاست خارجی عباس خامهیار اشاره کرد و گفت: در رساله ایشان یک مسأله مهم که همانا مسأله اخلاق و منافع در سیاست خارجی ایران است را مورد مداقعه و کنکاش قرار میدهد تا نشان دهد چگونه ایران در سیاست خارجی خود در اغلب مواقع اخلاق را در اولویت قرار میدهد.
استاد علوم دینی و تاریخ ادیان تاکید کرد: در این کتاب نمودی از اولویت دادن به اخلاق از سوی ایران را یافتم. متن کتاب همچنین انعکاسی از شخصیت اخلاقمدارانه استاد خامهیار است؛ به همین دلیل به ایشان بابت موفقیت در دو بُعد نظری و تطبیقی تبریک میگویم.
در پایان، عباس خامهیار، نگارنده اثر نیز ضمن ابراز خرسندی از رونمایی کتاب وی در نقطه تلاقی فرهنگها، از دستاندکاران و برگزارکنندگان مراسم و حاضران در آن تشکر کرد، و از انگیزه و هدف خود از تألیف کتاب گفت.
خامهیار در ابتدا از حجتالاسلام محمد اسدی موحد، مديرعامل موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بينالمللی الهدی و همچنین انتشارات لبنانی اثر تشکر کرد. وی همچنین از دکتر علی لاریجانی به خاطر نگارش مقدمه فارسی کتاب، و از پروفسور سلیم دکاش، رئیس دانشگاه سنت یوسف(الیسوعیه) لبنان، ونویسنده مقدمه عربی کتاب تشکر و قدردانی کرد.
خامهیار در ادامه گفت: آنچه سخنرانان نشست درباره محتوای کتاب بیان کردند مایه مسرت است به این دلیل که من اکنون دریافتم که توانستهام پیام مورد نظر را به مخاطب انتقال دهم.
وی با بیان اینکه کتاب «زخم و زیتون» شرح حال یا زندگینامه نیست، براهمیت شرححالنویسی تاکید کرد و گفت در آیندهای نهچندان دور حسب حال و شرح زندگانی خود را در سه جلد منتشر خواهد کرد.
خامهیار افزود: در ابتدا تردید داشتم کتاب «زخم و زیتون» را منتشر کنم یا خیر، اما تشویقهای مکرر برخی دوستان مرا به سمت چاپ سوق داد.
خامهیار در بخشی از سخنان خود گفت: انگیزه من برای نوشتن این کتاب، زخم ناشی از فقدان یاران و دوستان خودم بود. از این رو به دنبال بهانههای تاریخی برای خاطرهنگاری بودم. برای مثال مقاله آیتالله تسخیری را ساعاتی پس از اعلام عروج ملکوتی و ارتحال جانسوز ایشان به رشته تحریر درآوردم.
وی درباره هدف از نگارش کتاب «زخم وزیتون» گفت: تمایل داشتم چهرههای نامآور و تاثیرگذار کشورم و همچنین جهان اسلام را به مردم منطقه و ملت ایران معرفی کنم.
خامهیار در پایان سخنانش به اهمیت برگزاری نمایشگاه کتاب بیروت اشاره کرد و گفت: نمایشگاه کتاب برای نویسندگان بسان پناهگاهی است که در سختترین شرایط به آن پناه میبرند، بنابراین برگزاری نمایشگاه نویسندگان و صاحبنظران را به تألیف ترغیب و مردم را به خرید و کتابخوانی تشویق میکند، بنابراین این رودیداد فرهنگی نقش مهمی در اعتلای جامعه دارد.
نسخه عربی «زخم و زيتون؛ يادگاران و روزگاران» به تازگی بهطور مشترک از سوی انتشارات بینالمللی الهدی و انتشارات اثر چاپ و منتشر شد.
«زخم و زیتون» در 500 صفحه شامل روزنوشتهای دکتر عباس خامهیار از رویدادها و یادگاریهای دورههای مختلف مدیریت فرهنگی خود و نیز روایتهایی از افراد و شخصیتهای برجسته فرهنگی سیاسی و معنوی چند دهه اخیر ایران و اسلام است که با آنها تعامل و مراوده داشته است.
نظر شما