خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دکتر اصغر قائدان، استاد دانشگاه تهران: انگيزه نگارش شرح احوال مرحوم دكتر علی‌اكبر فياض در حدود 37 سال پيش كه دانشجوی كارشناسی در دانشگاه اصفهان بودم برای درس تاريخ اسلام كتاب مرحوم شهيدی را به عنوان متن درسی می‌خواندم، در همان زمان به سبب علاقه‌ای كه داشتم به دنبال كتب ديگری در اين موضوع هم بودم تا اين‌كه با كتاب «تاريخ اسلام» مرحوم فياض چاپ دانشگاه تهران آشنا شدم و به نظرم اگر چه فاقد تحليل بود اما كتاب خوب و خلاصه‌ای فراهم شده بود.

پس از چندي با كتاب تاريخ بيهقی آشنا شدم كه كتاب تاريخی و ادبی بی‌نظيری است به ويژه كه توسط مرحوم فياض تصحيح عالی شده بود البته به همراه مرحوم قاسم غنی. در سال‌های گذشته دفتر ادبيات حوزه هنری سازمان تبليغات اسلامی در پی جمع‌آوری و نگارش آثاری پيرامون مشاهير و رجال يکصد ساله اخير بود و تک‌نگاری‌هايی در خصوص اشخاص مختلف با عنوان شخصيت‌های مانا به چاپ رسانده و در اين ميان با توجه به حوزه تخصصی‌ام تاريخ اسلام و ارادتی كه به مرحوم فياض يافته بودم برای نگارش شرح احوال ايشان كه البته اطلاعات بسيار اندكی وجود داشت داوطلب شدم.

در اين راه يكی از دانشجويان خوبم جناب حسين بيات هم با بنده همراه شدند و نهايتا اين كتاب در مجموعه شخصيت‌های مانا در سال گذشته به چاپ رسيد. در اين كتاب تلاش‌های بی‌وقفه مرحوم فياض برای اعتلای فرهنگی كشور از قبيل تاسيس دانشسرای عالی در مشهد، تاسيس دانشكده ادبيات و نيز دانشكده الهيات در دانشگاه مشهد، سخنرانی‌های فرهنگی و علمی در مصر و... مورد بررسی و توصيف قرار گرفته است مرحوم استاد در طول حيات پر بارشان ضمن تاليف ده‌ها كتاب و مقاله صدها ده‌ها دانشجوی برجسته تربيت كرده‌اند، خضوع و فروتنی و اخلاق عالی و شايسته ايشان به‌رغم جايگاه برجسته علمی باعث جذب بسياری از دانشجويان و كشانيدن آن‌ها به پای درس و بحث شده، ايشان به چندين زبان زنده دنيا تسلط داشتند كه می‌تواند الگويی در اين راه برای دانشجويان و نسل امروز باشند. سمينارهايی كه در بزرگداشت اين عالم فرزانه در مشهد و تهران برگزار شده مشحون از توصيف سجايای اخلاقی و فضايل علمی ايشان كه نشان از بزرگی و فضل آن مرحوم دارد. خداوند درجاتش متعالی فرمايد.

کتاب «علی‌اکبر فیاض» از مجموعه «شخصیت‌های مانا» به قلم اصغر قائدان و حسین بیات توسط سوره مهر منتشر شد. فیاض، مؤسس دانشکده ادبیات مشهد در دانشگاه فردوسی بود.

فیاض متولد مشهد بود و دوران کودکی خود را در مدارس علمیه مشهد گذراند و در علوم معقول و منقول و ادبیات فارسی و عربی تبحر یافت، به طور رسمی ریاست دبیرستان شاهرضا را بر عهده می‌گیرد، اما با اتفاقی بر آن می‌شود که به دانشگاه برود. همان‌گونه که خود گفته: «من منصب اجدادی در آستانه داشتم، ولی ترجیح دادم کار علمی بکنم؛ لذا وارد فرهنگ شدم و با آنکه مدیر دانشسرا بودم تصمیم گرفتم درس بخوانم.»

در واقع فیاض دوران سیکل اول و دوم متوسطه و سه مقطع دانشگاهی را در شش سال گذراند. او نه تنها زبان‌های عربی و فارسی، بلکه به زبان انگلیسی، فرانسوی، یونانی و چند زبان زنده دیگر آشنایی داشت و مکالمه می‌کرد.

با مطالعه کتاب درمی‌یابید علی‌اکبر فیاض در سال ۱۳۳۴ دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد را بنیان گذاشت و در تأسیس دانشکده علوم معقول و منقول (دانشکده الهیات و معارف اسلامی) نیز نقشی به‌سزا ایفا کرد. دانشکده‌ای که شفیعی کدکنی و غلامحسین یوسفی از شاگردان برجسته و شاخص دکتر فیاض بودند.