به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛برگزیدگان مسابقه ملی «طراحی کتابخانه عشایری» طی مراسمی با حضور مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و شرکت فب‌لب ایران، امروز سه‌شنبه 21 مهرماه تجلیل شدند. این مراسم با حضور علیرضا مختارپور، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ حامد مظاهریان از داوران این مسابقه و دانشیار معماری دانشگاه تهران؛ زهیر متکی، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و همچنین یحیی نوریان، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فرآیند بنیان معماری (فب‌لب ایران) در محل کارخانه هنر برگزار شد.
 
مسابقه ملی ««طراحی کتابخانه عشایری» با هدف مشارکت اهالی طراحی، هنر و فرهنگ؛ به‌ویژه طراحان معماری و صنعتی، فعالان فرهنگی عرصه کتاب و همچنین حوزه عشایری برگزارشد. این مسابقه ملی تلاش کرد به این پرسش پاسخ بدهد که  یک کتابخانه سیار عشایری به عنوان یک  مرکز فرهنگی موقت، چطور می‌تواند به صورت دائم با این قشر همراه شود.

مختارپور، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این مراسم اظهار داشت: توسعه ارائه خدمات کتاب و  کتابخانه‌ای برای همه اقشار جامعه در تمام این سرزمین که دارای چهار فصل متنوع است؛ ازاهداف نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است. همچنین سهولت دسترسی به کتاب و کتابخانه در همه جای کشور؛ از وظایف نظام است که منطبق بر عدالت فرهنگی است.
 
وی با بیان این که یکی از اقشار عزیز کشور ما عشایر هستند که متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل عدم رسیدگی و مشکلات معیشتی، این جمعیت کاهش چشمگیری داشته است، اظهار داشت: این قشر همچنان قشر قابل توجه و موثری در کشور ما هستند، شرایط زندگی خاصی دارند، در زمینه پرورش دام و برخی محصولات کشاورزی و همچنین کمک به حفظ امنیت مناطق مرزی، نقش موثری را ایفا می‌کنند.
 
دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تاکید کرد: با توجه به شیوه زندگی این قشر، این فکر به ذهن برخی از مدیران و معاونان نهاد کتابخانه‌های عمومی رسید که امکان ویژه‌ای را برای دسترسی به کتاب در بخش جامعه عشایری فراهم کنند و با توجه به این که این گروه، محل زندگی ثابتی ندارند و ماه‌هایی از سال را با توجه به شرایط اقلیمی در مکان‌های مختلف سپری می‌کنند، باید برای نوع خدمت‌رسانی به آن‌ها شرایط خاصی را در نظر گرفت.

وی افزود: برهمین اساس پیشنهادی را در این زمینه مطرح کردم و آن را با معاون برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌ها در میان گذاشتم. بر اساس این پیشنهاد یک تیم از نهاد کتابخانه‌های عمومی به همراه داوطلبانی که در این طرح شرکت کردند، همچنین مدیران این پروژه و یک گروه مستندساز؛ یک دوره کوتاهی با عشایر همراه شوند تا طراحان بتوانند ابعاد مختلف زندگی عشایر از قبیل نوع حرکت و آب و هوا را ببینند و لمس کنند. چراکه این تجربه قطعاً در طرح‌های آن‌ها تأثیرگذار خواهد بود.
 
مختارپور اظهار داشت:برخی از این طرح‌ها بسیار خوب بودند اما مشخص بود تجربه زیستی و‌آگاهی از اقلیم و شرایط، همراه این طرح‌ها نبوده است. با توجه به نزدیک‌شدن فصل پاییز و زمستان، بهتر است این گروه هرچه زودتر، امکانات و تجربه زیستی زندگی با عشایر را فراهم کنند.
 
در ادامه این مراسم، متکی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در این مراسم عنوان کرد: وقتی به یک مساله یا اولویت یا شکل دیگری از زیستن فکر می‌کنیم؛ این مساله امکانی را ایجاد می‌کند تا دیگرانی هم که در این طیف مخاطبان خاص ما قرار ندارند؛ تجربه زیستی متفاوتی را ملاحظه کنند. این مساله که اکنون بحث طراحی کتابخانه سیار برای عشایر است ،شاید در ظاهر فقط مخاطب ما آن‌ها هستند اما ما شهریان ساکن و یکجانشین هم این شیوه زندگی را به نوعی با جابه‌جایی معمول خود تجربه می‌کنیم.
 
وی در باره برگزاری مسابقه ملی طراحی کتابخوانی عشایر اظهار داشت: وقتی این مسابقه با این سبک در حال برگزاری است بهتر است این مساله را به سبک خیلی از معماران به شکل مشکل نبینینم و موضوع را از نگاه فراهم شدن یک امکان تازه بررسی کنیم.
 
متکی تاکید کرد: در داوری این مسابقه؛ دوستان برگزار کننده به این جنبه هم توجه کردند؛ که افراد داوطلبی که در این مسابقه شرکت کردند شاید بر اساس یک فرصت به این طرح نگاه کردند و این دیدگاه هم مورد توجه قرار گرفت. در مجموع بررسی شد؛ طراحان در طراحی این کتابخانه تا چه اندازه به موضوع ساخت، کاربرد، استفاده و اختلاف بستر توجه کردند. آثار برگزیده تقریبا با اجماع نسبی داوران انتخاب شد. این طرح‌ها  قابل دفاع هستند .
 
کتابخانه عشایر یک زیست متفاوت با کتاب است
متکی اظهار داشت: این طرح‌ها نه فقط فرصت حل مساله کتابخوانی برای عشایر است بلکه امکان و شیوه جدیدی از تجربه زیستن با کتاب را فراهم می‌کند یعنی این تجربه نه فقط برای کسانی که این اقلیم‌ها را مانند عشایر تجربه می‌کنند؛ بلکه برای شهروندانی که ظاهرا زندگی ساکن هم دارند، محل توجه و علاقه می‌تواند باشد. من معتقدم‌ جنس کتاب خودش جا‌بجا کننده است و اغلب اوقات  معنی موقتی بودن را با خود دارد. از نهاد تشکر می‌کنم که موضوع فضای مطالعه را نه به عنوان مساله‌ای برای کتاب خواندن؛ بلکه به عنوان امکانی برای زیستن متفاوت؛ انتخاب کرد.
 
در ادامه محمدحسین اقلیدس، کارشناس ارشد معماری از دانشگاه علم و صنعت که به نمایندگی از گروهش دراین مراسم شرکت داشت؛ سخنان کوتاهی را ایراد کرد. او از توجه به مساله سادگی در طراحی کتابخانه عشایری مورد نظر خود سخن گفت و اظهار داشت: ما بر اساس سیاه چادر عشایر و سادگی آن طرح یا سازه موقت خود را طراحی کردیم.
 
وی افزود: این طرح به گونه‌ای طراحی شد تا عشایر بتوانند مدت طولانی از آن استفاده کنند؛ طرحی که زود فراموش نشود و با فرهنگ عشایر هماهنگ باشد. ساده بودن طرح و این که در کمتر از یک نصف روز جمع‌آوری شود؛ در این ایده مورد توجه ما قرار گرفت. در این سازه؛ تلاش کردیم بچه‌ها بتوانند در آن کلاس برگزار کنند، کتاب بخوانند و بازی کردن بچه‌ها با این سازه و استحکام آن  از این نظرمورد توجه ما قرار گرفت. همچنین این طرح به گونه‌ای طراحی شد تا عشایر بتوانند شب‌ها از آن به عنوان سینمای صحرایی استفاده کنند.
 
یحیی نوریان، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فرآیند بنیان معماری (فب‌لب ایران) در این مراسم گفت: توجه به ظرفیت‌های موضوع «طراحی» و فعالان این حوزه برای ارائه خدمات فرهنگی قابل تحسین است. پس از شکل‌گیری همکاری با نهاد و برگزاری جلسات مختلف و تعریف صورت مسئله به‌صورت حرفه‌ای؛ این مسابقه طراحی و فراخوان آن با دعوت از فعالان و علاقه‌مندان به این حوزه منتشر شد. ما در مرحله اول حدود ۴۴۰ شرکت کننده داشتیم که اغلب از فارغ‌التحصیلان حوزه معماری و طراحی صنعتی بودند.
 
وی در این مراسم اظهار داشت: رویکردهای مختلف و متنوعی در آثار ارائه شده وجود داشت که هریک از آثار برگزیده بر اساس یکی از این رویکردها طراحی شده بودند. برخی رویکرد «اتومبیل»  را نسبت به طراحی پیش گرفته بودند؛ برخی استفاده از سازه‌های سبک را مدنظر قرار دادند و برخی آثار بر اساس مبلمان متنوع؛ طراحی شده بود.
 
نوریان افزود: دبیرخانه جشنواره در طول برگزاری این رویداد، همراهی فعالی با شرکت‌کنندگان داشت و همچنان هم پرونده این حرکت برای ما تمام نشده و مایل به برگزاری نشست و گفت‌وگو در این زمینه هستیم تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود در میان جامعه طراحان در حوزه‌های فرهنگی، گامی مؤثر برای ارائه خدمت به جامعه عشایر برداریم.
 
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فب لب درباره آثار رسیده به این مسابقه گفت: در نهایت ۱۷۱ اثر به دبیرخانه جشنواره رسید که بیش از ۲۰ اثر به دلیل رعایت نکردن استانداردهای مطرح شده در فراخوان حذف شدند. در ادامه، داوری در سه مرحله دیگر انجام شد و هر بار آثاری که معیارهای لازم را نداشتند، کنار گذاشته شدند. در پایان به یک فهرست ۸ نفره از آثار برتر دست پیدا کردیم. در نهایت؛ در بررسی‌های انفرادی و جمعی آنلاین؛ سه اثر به عنوان آثار برگزیده و پنج اثر هم شایسته‌تقدیر شناخته شدند.
 
در ادامه این مراسم؛ محمود قربانی، کارشناس ارشد معماری از دانشگاه تهران که تیمش به عنوان گروه برتر و نخست معرفی شد به‌صورت آنلاین سخنرانی کرد و با ارائه یک کلیپ درباره طرح خود در حوزه کتابخانه عشایر توضیح داد.
 
در این مراسم مظاهریان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران هم سخنانی را ایراد کرد. او ابتدا از نگاه فراموش شده معماران به جامعه ای خاص سخن گفت و اظهار داشت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همه معماران کشور را به سمت ظرفیتی که معمار آن را فراموش کرده بودند، برد و آن توجه به بخش عشایر بود و این نکته مهم ترین مساله در بحث برپایی این رویداد بود.
 
وی با ارایه آماری تعجب برانگیز؛ گفت: واقعیت این است که در 100 سال پیش 40 درصد جمعیت کشور را عشایر تشکیل می‌دادند این جمعیت در زمان انقلاب 7 درصد بود و اکنون این جمعیت به 1.7 رسیده است. ماهیت این جمعیت اکنون متفاوت است و البته شاید ندانید که صرفه افتصادی عشایر در بحث گردشگری، بسیار قابل توجه است. عشایر در بحث گردشگری بسیار خوب ظاهر شدند و مواجه جامعه گردشگری ایرانی و خارجی با عشایر شاید جذاب‌ترین و پول سازترین بخش گردشگری در کشور به صورت بالقوه باشد. توجه به این یک درصد جمعیت ایران، که در  فرایندهای مختلف نقش بسیار موثری دارند؛ بسیار قابل تحسین و تامل است.
 
مظاهری عنوان کرد: توجه به عشایر در این رویداد نشان داد که شناخت ما از جامعه عشایری بسیار محدود است. یک نکته برای معماران بگویم که برایشان مهم است که از دیسبلین‌های همسایه استفاده کنند؛ و آن نکته این است که اتفاقا برای ما شهری‌هاست که ارتباط با طبیعت بسیار مهم است و برای کسانی که درون طبعیت زندگی می‌کنند، این مساله چندان ارزش تلقی نمی‌شود.

وی افزود: این خصلت انسان‌هاست که آن چه را که ندارند؛ طلب کنند. همچنین باید عرض کنم؛ موسسه فب لب بسیار با نظم و ترتیب آیین‌نامه مسابقه را طراحی کرد و یک برگزار کننده موفق و منظم بود. این نظم و ترتیب در برگزاری مسابقه طراحی کتابخانه عشایری بسیار کمیاب بود .

درپایان این مراسم از برگزیدگان مسابقه ملی طرح کتابخانه عشایری تجلیل شد. در این مراسم؛ طرح‌های نگار محمدی، فرناز پیکان‌پور، محمود قربانی و محمد رجاییان رتبه نخست را کسب کردند. همچنین طرح الهه مرادی و حسین خراسانی رتبه دوم را به خود اختصاص داد و طرح ارائه شده از سوی احسان لسانی و محمدحسین اقلیدس توانست رتبه سوم را دریافت کند.

آثار زهره نژاد بیگلری، سمانه طغیانی دولت آبادی، سینا رضایی نوایی، عطا خویی شایسته تقدیرشناخته شدند. در این مراسم؛ اثر گروهی مژگان افشار فر، فرناز بیات، فاطیما مفید و محمد کاظم‌زاده نیز به عنوان آثار شایسته تقدیرمعرفی شدند.
 
 در این مراسم تعدادی از مسولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مانند امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد، مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد و اصغر گودرزی، مدیرکل توسعه کتابخانه ها و مشارکت های نهاد  هم حضور داشتند.