شأن نامگذاری عقل شرقی به این نکته بازگشت دارد که بهرغم آنکه دستاوردهای عقل ماهیتی فرازمانی و فرامکانی دارند، اما بهکارگیری آنها در محیطی مشخص و معین که شرایط و ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی خاصی دارد، عقل مستقل را میطلبد.
در بخشی از مقدمه کتاب به قلم مولف میخوانیم: «حدود دو دهه است که نگارنده بر پدیده «عقل» و دستاوردها و کارکردهای مهم و اساسی آن در مسیر توسعه و پیشرفت کشورها تمرکز داشته است. از جمله نکات مهم و بنیانی که این امر مسجّل گرداند این است که خداوند متعال نعمتی بالاتر، بزرگتر و زیباتر از عقل و خردورزی به انسان هدیه نکرده است. نخبگان سیاسی کشورهایی که توانستهاند از این پدیده بیبدیل و هدیه بیپایان الهی و الزامات آن بهرهگیری کنند، از «هیچ»، «همهچیز» ساختهاند؛ و در غیر این صورت، فرصت ها و امکانات از دست رفته اند. در این قلمرو و پیش از این، به مطالعات راهبردی در خصوص تبیین چالشهای کلان سیاستگذاری عمومی در ج.ا.ایران، تجزیه و تحلیل الزامات عقلانیت نزد نخبگان سیاسی و تبیین جایگاه و کارکرد عقلانیت در توسعه و پیشرفت چند کشورِ شرق آسیا پرداخته شد. این تأملات در قالب کتابهای: کارکردهای انواع عقل در سیاستگذاری عمومی ج.ا.ایران، دولت عقلانی و عقلانیت نوین در چین انتشار یافته است. در روند مطالعات راهبردی مزبور، ابعادی از «چگونگی» توسعه و پیشرفت کره جنوبی بر نگارنده آشکار شد که فوقالعاده حائز اهمیت بود. ازاینرو، جرقه اقدام پژوهشی مستقل در خصوص تبیین عوامل مؤثر در توسعه و پیشرفت کره جنوبی، در ذهن و فکر نگارنده نقش بست. نتیجه این فرایند، هماکنون، در قالب کتاب عقل شرقی، پیش روی خوانندگان اندیشمند و فرهیخته قرار دارد.
شأن نامگذاری عقل شرقی به این نکته بازگشت دارد که بهرغم آنکه دستاوردهای عقل ماهیتی فرازمانی و فرامکانی دارند، اما بهکارگیری آنها در محیطی مشخص و معین که شرایط و ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی خاصی دارد، عقل مستقل را میطلبد. عقل شرقی بر انطباق فعالانه میان مبانی کلان عقل نظری و توسعه و پیشرفت مبتنی بر تولید ثروت و عدالت اجتماعی، با اقتضائات و شرایط محیطی کره جنوبی از سوی نخبگان سیاسی دلالت دارد.
انطباق فعالانه میان متغیرهای مزبور، محصول «عقل نر» یا «فعال» است. خوانندگان فرهیخته با خواندن مباحث فصول مختلف این پژوهش، درخواهند یافت که چگونه عقل شرقی کارکردی از نوع عقل نر دارد و به دور است از عقل ماده که ضعیف یا منفعل و در پی «تقلید» از الگوها و مدلهای توسعه و پیشرفت سایر کشورهاست.
عقل شرقی از ویژگیهای «تمایزساز» برخوردار بوده که فوقالعاده حائز اهمیت و شایان توجه است؛ بدین معنی که نخبگان سیاسی کره جنوبی به سبب کمبودهای فراوان عوامل محسوس و مزیتهای طبیعی، به عوامل نامحسوس در فرایند مزیتسازی و بازتولید مزیتهای رقابتی تمرکز داشته و توانستهاند ثروتآفرینی قابلتوجهی داشته باشند. به نحوی که این کشور طی شصت سال، از کشوری با درآمد سرانه پایین و میزان فقر بالا، به رتبه یازدهم اقتصاد جهان ارتقا پیدا کرده است. سازوکار چگونگی دستیابی به این مهم در جایجای این اثر ظهور و بروز دارد که امید است برای نخبگان فکری و عملیاتی ج.ا.ایران راهگشا باشد.»
نظر شما