این کتاب یک برنامه درمانی است که جهت آموزش راهکارهای کنترل خشم و پرخاشگری به گروه سنی ده تا هفده ساله مورد استفاده قرار میگیرد. برنامه مذکور این آموزشها را به کمک یک راهنمای گام به گام و مطابق با رویکرد شناختی رفتاری ارایه میکند. این درمان معمولاً در 17 جلسه جداگانه ارائه میشود. با این حال هر جلسه بسته به شرایط نوجوان و میزان یادگیری و تسلط او بر مهارت، قابل تعدیل و ارائه در جلسات معدودتر یا متعددتر است. جلسات معمولا ًحدود پنجاه دقیقه طول میکشد. درمانگر میتواند با استفاده از راهنما و مطابق با اصول آن، آموزشها را به صورت انفرادی، گروهی و یا در شرایط کلاسی بهکار ببرد. درمانگر برای کار با نوجوان از انواع روشهای ایفای نقش، بارش فکر، گفتگو، تکالیف و تمرینهای خانگی استفاده می کند و از انواع ابزارهای تقویت رفتار مانند دادن امتیاز و پاداش بهره میگیرد. سعی نویسندگان کتاب بر این بوده که آموزش راهکارهای شناختی رفتاری را برای درمانجویان نوجوان ملموستر و آسانتر کنند. به همین جهت درمانگر مطابق با مندرجات کتاب با کاربرد مفهوم بازی و رقیب به نوجوانان کمک می کند تا بر دشمن خود خشم چیره شوند.
کتاب کار «خونسردی خود را حفظ کنید» ارائه کننده یک برنامه آموزشی درمانی مرحلهبندی شده و گامبهگام است. این برنامه برای آموزش مهارت مدیریت خشم به نوجوانان پرخاشگر طراحی شده است. به همین دلیل فنون گوناگونی در این کتاب ارائه شده تا نوجوانان به کمک آنها بیاموزند در ابتدا موقعیتهای بالقوه مشکلساز را شناسایی کنند، سپس نشانههای محیطی را که به آن آگاهی دارند با دقت بیشتری مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و در آخرمهارتهای مختلفی (از قبیل بازیها) را برای رویارویی با این موقعیتها و مدیریت خشم خود مورد استفاده قرار دهند.
این دستورالعمل به صورت راهنمای همراه، برای کتاب کار خونسردی خود را حفظ کنید طراحی شده است. تمرینهای آموزشیِ کتاب کار، به صورت یک برنامه هفده جلسهای (یا به صورت مبسوطتر بیست و هفت جلسهای) ارائه میشود. محتوای هر جلسه شامل معرفی هدف کلی جلسه، اهداف جزیی و تکالیف (به خاطر داشته باشید که تکالیف حتی وقتی مشابه هستند هم مفید واقع میشوند)، توضیح روش به کارگیری مراحل کار، و معرفی متنهای نمونه در بخشهای متعدد است.
رویکرد کلی کتاب، دارای ماهیت شناختی رفتاری و در برگیرنده ترکیبی از روشهای تحقیقاتی و بالینی است که در متون علمی اثربخش شناخته شدهاند (مانند خودگویی، آموزش آرمیدگی، حل مسئله، آموزش جرأتورزی، شوخی). شایان ذکر است که در متون روانشناسی شش مؤلفه پایه برای آموزش خشم معرفی شده است: یک) تغییرشناختی، دو) کاهش برانگیختگی، سه) شکلگیری مهارتهای رفتاری، چهار) بیان خشم به شیوه مناسب، پنج) شکلگیری استدلال اخلاقی و شش) کاربرد شوخی. علاوه بر این، درمان را حداقل در شش شکل مختلف میتوان اجرا کرد: یک) درمان فردی، دو) گروه درمانی، سه) خانواده درمانی، چهار) تمرین آموزش کنترل خشم، پنج) کنترل خشم فقط برای والد، و شش) آموزش کنترل خشم در کلاس. کتاب کار در ابتدا به منظور استفاده فردی تهیه شده اما به سهولت میتوان آن را برای گروههای کوچک نوجوانان نیز تطبیق داد. علاوه بر این در سراسر کتاب پیشنهادهایی در مورد چگونگی شرکت دادن والدین در برنامه مداخله وجود دارد (برای مثال، جلسه هشتم، در صورت دلخواه را ببینید).
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «در طول یک دوره هفده و یا بیست و هفت جلسهای، کودکان و نوجوانانِ ده تا هفده ساله، مهارتهای اساسی سازگاری با خشم را میآموزند. حوزههای اصلی تحت پوشش در این دوره عبارتند از: هدفگذاری، نظارت بر خود، کاربرد خودگویی، دیدگاه گیری، باورهای منطقی/ غیرمنطقی، آموزش آرامسازی، حل مسئله، تمرین جرأتورزی و شوخی. زمان هر جلسه حدوداً پنجاه دقیقه است که میتواند به صورت فردی یا گروهی اجرا شود. در هر جلسه روشهای متفاوت بسیاری برای آموزش بهکار گرفته میشود مانند بحث، تمرینهای ایفای نقش، تکالیف خانه یا «انجام تمرینها». از آن جایی که بسیاری از کودکان و نوجوانان تا حدی با ورزش سر و کار دارند، کتاب کار با یک زمینه ورزشی طراحی شده است.
انتخاب موضوعهای ورزشی روشی جالب و غیر تهدیدآمیز برای ارائه بسیاری از راهکارهای شناختی رفتاری مدیریت خشم به حساب میآید. مهم است این نکته را یادآور شویم که هیچ ضرورتی ندارد نوجوانانی که در درمان شرکت میکنند ورزشکاران حرفهای باشند تا بتوانند از این کتاب کار استفاده کنند، زیرا درجاهای مختلف کتاب تمام مفاهیم ورزشی مورد استفاده و لازم توضیح داده شدهاند.
توصیه میشود هنگام استفاده از کتاب کار، به عنوان درمانگر، مشاور یا مربی (در سراسر کتاب کار، فرد متخصص به این نام خوانده میشود) در انطباق برنامه با نیازهای فردی نوجوان انعطاف داشته باشید. براساس نیازهای نوجوان الگوی هفده جلسهای را میتوانید کوتاهتر و یا طولانیتر برگزار کنید. درهفده جلسه اول، تمام مهارتهای اصلی مدیریت خشم معرفی میشوند (خودگویی، آرامسازی، حل مسئله، جرأتورزی و شوخی). برای متخصصینی که وقت بیشتری برای کار با نوجوان دارند و یا هنگامی که به دلایل بالینی جلسات بیشتری لازم است، کتاب کار شماره دو نیز (شامل جلسههای هجده تا بیست و هفت) در دسترس دارد. رئوس کلی این جلسات، مرور و تمرین مهارتهای پایهای است که در هفده جلسه ابتدایی آموزش داده شده است. به علاوه در قالب جلسات اضافی، تمرینهای پایانی به شکل کاملتری در چارچوب درمانی گنجانده شده است.
توصیه میشود حتی اگر درمانگر لازم نمیداند این جلسات را به کار برد، با مفاهیم یا تمرینهای ارائه شده در جلسات پایانی آشنا باشد و آنها را به شکلی خلاصه که از نظر درمانی مناسب باشد، ادغام کند. سختیهای اجتنابناپذیری که هنگام کار با کودکان مبتلا به مشکلات متعدد بالینی رخ میدهد، درمانگر را وا میدارد تا روی درمانهای متعددی متمرکز شود و در نتیجه درمان ممکن است مدت طولانیتری ادامه یابد. یکی از منطقیترین موقعیتها برای گنجاندن این جلسات اضافی، جلسات تمرین و ایفای نقش است که بعد از آموزش مهارتهای پایه مدیریت خشم، در جلسات هجده تا بیست و هفت شرح داده شده است.
از سوی دیگر، در الگویی کوتاهتر، میتوان یک یا چند تکنیک مدیریت خشم یا بازی (خودگویی، آموزش آرامسازی، حل مسئله، جرأتورزی، شوخی) را حذف و فقط روی یک یا دو «بازی» تمرکز کرد. جای منطقی دیگر برای کوتاه کردن جلسات، الگوی «طراحی آگهی» است که در جلسه بیست و سه معرفی میشود. هدف از طراحی این تمرین، کمک به نوجوان است تا مؤثرترین بخش برنامه را از نظر خود و «با زبان خودش بیان کند»، احساس کمک به دیگران در او ایجاد شود و همچنین فعالیتی برای کمک به خاتمه درمان باشد. این فعالیت طی چهار جلسه عنوان شده است با این حال میتوان آن را کوتاهتر یا حذف کرد.»
این کتاب در 104 صفحه با قیمت 25 هزار تومان از سوی انتشارات کتاب ارجمند در اختیار علاقهمندان قرار گرفته است.
نظر شما