به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیت‌الله عزیزالله عطاردی (زاده ۵ آذر ۱۳۰۷ در روستای بیگلر در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی قوچان، درگذشته ۳ مرداد ۱۳۹۳ در تهران)، از دانشمندان محقق و نویسندگان معاصر ایران است. آموزش‌های اولیه و روخوانی قرآن را در روستا از پنج سالگی آغاز کرد. در سال ۱۳۲۵ وارد حوزه علمیه قوچان و پس از دو سال در سال ۱۳۲۷ وارد حوزه علمیه مشهد شد. در آذرماه ۱۳۳۱ مشهد را جهت ادامه تحصیل به مقصد تهران ترک کرد و در فضای تهران، کار تصحیح متون و همکاری با ناشران و محققان را آغاز کرد.
 
نخستین کار منتشر شده استاد، استخراج غلطنامه فروع کافی است که در سال ۱۳۳۴ به انجام رسیده و منتشر شده است. مرحوم استاد علی‌اکبر غفاری در این باره چنین نگاشته است: «هذا و أشکر جمیل مساعی شقیقی الفاضل الشیخ عزیزاللَّه العطاردی حیث عاضدنی فی تصحیحه المطبعی فشکر له ثمّ شکر». در سال ۱۳۴۲ ایران را به مقصد نجف اشرف ترک کرد و در آن سامان با علامه امینی آشنا شد. سفرهای استاد عطاردی از سال ۱۳۴۴ با مشرف شدن به مکه و مدینه آغاز می‌شود و پس از آن، سفرهای متعدد به کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، یمن، مصر، سوریه، لبنان، انگلستان، فرانسه، بلژیک، آلمان، ترکیه، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در طول ۲۴ سال برای وی رهاوردهای علمی و فرهنگی فراوان داشته است.
 
استاد عطاردی در نیم قرن تلاش علمی، بیش از شصت عنوان کتاب در بیش از یکصد مجلّد به جامعه علمی تقدیم کرده است. کارهای علمی چاپ شده استاد عطاردی، از نظر موضوعی به سه حوزه: حدیث، تاریخ و جغرافیا، و ادبیات تعلق دارند. از ایشان کتاب‌های زیر در کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) موجود است که غیر از مسند امام علی(ع)، بقیه مسندها به خاطر بخش امامت در کتابخانه قرار گرفته‌اند.
 
 آثار آیت‌الله عزیزالله عطاردی
اخبار و آثار امام رضا(ع)، راویان امام رضا (ع)، ادعیه و زیارات مرویه از امام رضا (ع)، تاریخ آستان قدس رضوی، جوامع الحکم یا سخنان کوتاه امام رضا (ع)، فهرست راویان و یاران امام رضا (ع)، تاریخ مشهد مقدس، فرزندان و برادران امام کاظم (ع)، امیر المومنین (ع) و نهج البلاغه، اجازت نهج البلاغه، زندگی حضرت عبدالعظیم و مسند او، فرهنگ خراسان، فرهنگ سیستان، جغرافیای خراسان، زندگی سیده نفسیه، فهرست تفسیر گازر، خراسان و نهج البلاغه، پاسخ به شبهات وارده درباره نهج‌البلاغه، سیری در کتابخانه‌های هند و پاکستان، مخطوطات فارسی در مدینه منوره، آثار علمای خراسان در کتابخانه‌های جهان، گردآورندگان سخنان علی(ع) قبل از سید رضی، تاریخ فرهنگی و سیاسی خبوشان، فرهنگ جغرافیایی شاهنامه، حکمت و ادب در شاهنامه، خداشناسی و دین در شاهنامه، سفرنامه عطاردی، مشایخ حدیث در جماران طرشت(درشت) و کلین و ترجمه مقتل الحسین(ع) تألیف سید عبدالرزاق مقرم برخی کتاب‌های منتشر شده آیت‌الله عزیزالله عطاردی قوچانی است.
 
از بزرگان یاد کردن بهانه نمی‌خواهد، کافی است اهل مطالعه باشی و تحقیق و پژوهش تا هر روز بی‌بهانه در کنار آثار آنها بنشینی و خط به خط آنها را یاد کنی. انتشار یادنامه‎هایی اینچنین، استمرار ذکر ایشان و تأکید بر یادداشت و پاسداشت اهل علم است، تا بدین وسیله وجوهی ناچیز از ابعاد بزرگ آنان را پررنگ کنیم، بزرگانی که عمر گرانمایه خود را در شناخت، حفظ و اعتلای مکتب تشیع صرف کرده‌اند.
 
رسم غریبی است در این روزگار که بعد از وفات عالمی تازه به یادمان می‌افتد که از او و آثارش حرف زده و مجموعه مقالاتی برای او چاپ و انتشار دهیم! عالم ربانی حجت‌الاسلام والمسلمین عطاردی، در این مقوله استثناء بود، در خصوص وی پیش از وفاتش به نحوی ادای دین شد و تجلیل به‎عمل آمد. برای اولین بار در سال 1385 شمسی بود که به همت استاد گرانقدر، محمد نوری، اثری با نام «گرامی‌نامه استاد عطاردی» توسط مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی منتشر شد و بعد از آن نیز کتابی دیگر با نام «عطارد دانش» به همت عبدالحسین طالعی و توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در سال 1390 شمسی چاپ و انتشار یافت.
 
با نگاهی به زندگی این عالم ربانی، بارزترین خصوصیت شخصی که مشاهده می‌شود، عمل به دستور «رهرو آنست که آهسته و پیوسته رود» است. اگر نبود سخت‌کوشی و ممارست علامه عطاردی، انتشار بیش از یکصد جلد کتاب، آنهم آثاری که عمدتاً شیوه دایرةالمعارفی دارند هیچ‌گاه ممکن نبود. اهل تحقیق و پژوهش خوب می‌دانند که برای ارائه اثری جامع مانند «تاریخ آستان قدس» و یا «مسانید» ائمه اطهار(ع) چقدر باید صبوری به خرج داد و کتاب به کتاب و کتابخانه به کتابخانه همت گماشت تا به خلق اثری اینچنین فائق آمد. و این در تمامی آثار علامه عطاردی به وضوح به چشم می‌آید.
 
مجموعه مقالات حاضر به نوعی در صدد تبیین تلاش‌های ارزشمند این بزرگمرد عالم تشیع و بازتاب‌های آن در گستره جهان اسلام است که به مدد اهل فن گردآمده است و امید است اهل فن با مطالعه آن به بخشی از ویژگی‌های علمی و عملی ایشان آگاهی یافته و سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند.
 


با آنکه مرحوم آیت‌الله عزیزالله عطاردی منشی زاهدانه داشت و از هرگونه ریا و کار برای قبول خلق به دور بود؛ اما خوش‌اقبال بود که جامعه علمی قدر قلم و تلاش‌ها و مجاهدت‌های او را پاس داشت و در چند نوبت از ایشان تجلیل کرد. نخستین آنها در 18 مهر 1381 در چهاردهمین دوره کتاب سال ولایت بود که در یزد برگزار شد. دو سال بعد در سال 1383 دومین جشنواره امام رضا(ع) پذیرای ایشان بود و نشان خدمت به آستان قدس رضوی به ایشان عطا شد.
 
در 9 آذرماه 1385 نیز همایش بزرگداشت استاد در تالار شیخ صدوق حرم حضرت عبدالعظیم(ع) به صورتی شایسته برگزار شد و مجموعه «گرامی‌نامه استاد عطاردی» نیز در دو جلد (880 صفحه) به همت علاقه‌مندان ایشان منتشر شد. دیگر بار در 14 آبان 1390 کتابخانه ملی ایران میزبان استاد شد و جشن‌نامه استاد با نام عطارد دانش را به عنوان ارمغانی تقدیم ایشان کرد.
 
در «یادنامه استاد عزیزالله عطاردی» کوشش شده است حتی‌المقدور از مطلاب تکراری و حاشیه روی و سخن‎پردازی پرهیز شود و به جز چند مقاله درباره زندگی‌نامه و کتابشناسی و بازگفت خاطرات، بیشتر به بررسی محتوای آثار ایشان پرداخته شود.


 
«یادنامه استاد عزیزالله عطاردی» شامل 17 مقاله است که با عنوان‌های «میراث عطاردی و رسالت ما»، «تکیه داده بر البرز»، «زندگینامه علامه عطاردی»، «عمر با برکت: کتابشناسی آثار، موفقیت: خانواده، محیط اخلاق و فرهنگ»، «شیخ عزیزالله عطاردی الگوی زندگی علمی»، «مهندسی اندیشه شاکله و عناصر ساختاری در تفکر علامه عطاردی»، «کارنامه علامه عطاردی در میراث بانی و احیاگری نسخ»، «تمدن پژوه متتبع: نگاهی به روابط مرحومین مطهری و عطاردی»، «محوریت مخطوطات در پژوهش‌های علامه عطاردی» و «مسند‌نگاری» ارائه شده است.
 
همچنین «نهج‌البلاغه‌پژوهی علامه عطاردی»، «نسخه‌شناسی نهج‌البلاغه در آثار مرحوم عطاردی»، «تاریخ و تمدن ری از نگاه استاد عطاردی»، «عطاردی‌نامه فرهنگنامه زندگی اندیشه آثار و خدمات»، «علامه عطاردی در آینه مطبوعات»، «ملاقات پژوهشگران و طلاب فاضل قوچان باعلامه آیت‌الله عزیزالله عطاردی» دیگرمقالات درج شده در این کتاب است.
 
کتاب «یادنامه استاد عزیزالله عطاردی»، تألیف سیدمحمدحسین حکیم در 432 صفحه و شمارگان 500 نسخه از سوی انتشارات خانه کتاب روانه بازار نشر شده است.