خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)_یاشار هدایی: نشریات کودک و نوجوان را می‌توان بخش فراموش شده و مغفول ادبیات کودک در معنای عام و گسترده‌اش دانست. این غفلت اما، با نقش فائقه و تاریخی نشریات در توسعه و بالندگی ادبیات کودک و نوجوان سازگار نیست. چندان که بسیاری از آثاری که در عرصه ادبیات کودک و نوجوان گل کرده‌اند، ریشه در خاک نشریات داشته‌اند.
 
کمبود آثار و منابع نظری و تخصصی درباره نشریات کودک و نوجوان از جمله نشانه‌های این غفلت و نسیان است. اغلب منابع نظری و تخصصی ادبیات کودک، در بهترین حالت، تنها بخشی را به بحث درباره نشریات اختصاص داده‌اند و اکثر قریب به اتفاق آنها موضوع را تنها از زاویه تاریخی و آن هم خیلی گذرا و کلی کاویده‌اند و طرح مفاهیم نظری و ارائه ملاک‌ها و معیارهای یک نشریه با کیفیت و مناسب برای کودکان و نوجوانان از حلقه‌های مفقوده در این نوع آثار بوده‌اند. از این رو جای خالی کتابی مستقل درباره نشریات کودک و نوجوان چه در حوزه تالیف و چه در حوزه ترجمه،به شدت احساس می‌شد.
 
انتشار کتاب «مطبوعات کودک و نوجوان در جمهوری اسلامی ایران»، به قلم سید علی کاشفی خوانساری به عنوان یکی از تازه‌های بازار نشر را از آنجا که بطور مستقل به موضوع نشریات کودک و نوجوان پرداخته است، می‌توان اقدامی به جا و رخدادی فرخنده دانست.
 
سید علی کاشفی خوانساری، منتقد نام آشنای ادبیات کودک و نوجوان در پیشگفتار کتاب، با اشاره به مسائلی چون فقدان منابع، فقدان آرشیوهای کامل و در نتیجه عدم امکان دسترسی به نشریات گذشته و ... دست به آسیب‌شناسی زده و در خصوص «از دست رفتن منابع»، هشداری جدی داده است.
 
نویسنده همچنین در مقدمه کتاب، هسته مرکزی بحث خود یعنی نشریات کودک و نوجوان را از دو بحث کلان «مطبوعات در معنای عام» و «ادبیات کودک در معنای موسع و گسترده»، متمایز می‌کند و می‌نویسد: «برای مطبوعات کودک و نوجوان علاوه بر کارکردهای مشترک مطبوعات (اطلاع رسانی، آموزشی و سرگرمی) نقش تربیتی هم قائل هستند. همچنین علاوه بر کارکردهای عمومی ادبیات کودک، نشریات در علاقه‌مند ساختن کودکان به مطالعه، ایجاد حس تعلق به جمع و آموزش رفتار اجتماعی، ارائه اطلاعات و دانستنی‌های روزآمد، تشویق به نگارش و خلق ادبی، ارائه خواندنی‌های متنوع به صورت یک جا و به قیمت ارزان و ... موثر هستند.»
 
کتاب مشتمل بر دو نگاه است: نخست، نگاه عمودی در عمق تاریخی و دوم، نگاه افقی در پهنه وضع موجود.
 
نویسنده در نگاه نخست، به تاریخ نشریات کودک و نوجوان پرداخته است. این نگاه در فصل‌هایی از کتاب تحت عناوین «نگاهی به مطبوعات کودک و نوجوان در دوره قاجار»، «مطبوعات کودک و نوجوان در سال٥٧ و بازتاب انقلاب» و «مطبوعات کودک و نوجوان ایران پس از انقلاب» شامل دهه‌های ٦٠ ،٧٠ و ٨٠شمسی بازتاب داده شده است.
 
مخاطب کتاب با پیگیری رد این نگاه نه تنها می‌تواند اطلاعات تاریخی دقیقی از نشریات کودک در ادوار تاریخی کسب کند، بلکه می‌تواند دستمایه‌های تحلیلی ارزشمندی نیز از خط سیر و تحول نهاد و فرهنگ کودکی و تمایز و استعلای تدریجی آن از فرهنگ بزرگسالی را از دل تاریخ بیرون بکشد. همچنان‌که نویسنده کتاب می‌نویسد: «انتشار مطبوعات کودک و نوجوان به‌عنوان نشریاتی که به طور مشخص فقط برای خوانده شدن توسط کودکان و نوجوانان تولید می‌شوند،یک پدیده دفعی و ناگهانی نبوده است، بلکه همچون هر مقوله فرهنگی دیگر، ظهور و بروز آن پیامد حرکتی پیوسته، زمانمند و بطئی است.»
 
درج بیانیه‌های پایانی جشنواره‌های مطبوعات کودک و نوجوان از نخستین دوره در سال ١٣٧٤ تا نهمین دوره در سال ١٣٨٨،در انتهای کتاب نیز چنین تحولات باریک و زمانمندی را در یک مقطع زمانی کوتاه‌تر، بازتاب می‌دهد.
 
نویسنده اما در نگاه افقی، تاریخ را کنار می‌نهد و از استانداردها و معیارهای یک نشریه مناسب و با کیفیت می‌نویسد. چندان که در فصل دوم کتاب باب بحثی را می‌گشاید که طرح آن اقدامی نو و بدیع است. «ملاک‌های تشخیص نشریات مناسب کودک و نوجوان»، عنوان بخشی از کتاب است که نکات تخصصی و مهمی را در رابطه با معیارهای ادبی، هنری و ژورنالیستی نشریات کودک و نوجوان معرفی کرده است.
 
طرح این نکات از یک سو، فاصله بین نشریات موجود با وضعیت مطلوب را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، معیار و محکی برای شناخت، تشخیص و غربال یک نشریه مناسب در اختیار می‌گذارد. این معیارها نه تنها در نقش یک راهنما به کار اصحاب رسانه و اهالی فن می‌آید، که همین نقش را برای خانواده‌ها و والدین در انتخاب نشریه برای کودکان ایفا می‌کند.
 
این نگاه اخیر، نگاهی نو و بدیع در عرصه پژوهش‌های مربوط به نشریات کودک و نوجوان است که البته نیازمند بسط و توسعه بیشتری است و امید می‌رود از پس این طلیعه مبارک، در منابع و آثار آتی پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان، پی گرفته شود.
 
کتاب «مطبوعات کودک و نوجوان در جمهوری اسلامی ایران»، به قلم سید علی کاشفی خوانساری توسط انتشارات آرون در ٢٣٠صفحه و تيراژ ١١٠٠نسخه به قيمت ٤٥٠٠٠ تومان منتشر شده است.