به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دوم بهمن ماه امسال آئین‌نامه‌ها و ضوابط حضور ناشران داخلی، ناشران خارجی، بخش بین‌الملل و دستورالعمل هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران در سایت نمایشگاه منتشر شد. به‌دنبال این موضوع ناشران پس از مطالعه این آئین‌نامه دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی داشتند که در فضای مجازی نیز به بحث گذاشته‌شدند. در این میان، مباحث مختلفی مطرح شد که به‌نظر می‌رسد می‌توانند در بردارنده نکات کاربردی و موثری برای سیاستگذاران فرهنگی کشور، مسئولان نمایشگاه و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف این نمایشگاه به عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی کشور داشته باشند.
 
قوانین و ضوابط نمایشگاه باید اجرایی باشد
پروین صدقیان، مدیر انتشارات گل‌آذین در گفت‌وگو با ایبنا و با بیان اینکه مواردی که برای قوانین نمایشگاه سی‌وسوم نگاشته شده‌اند خیلی زیاد است و می‌توانست به‌گونه‌ای قابل اجرا باشد، گفت: فکر نکنم هیچ ناشری بتواند همه این قوانین و دستورالعمل‌ها را حفظ کند و در نظر بگیرد. از سوی دیگر مواد آئین‌نامه به‌گونه‌ای مطرح شده که گویی همه ناشران متخلف هستند.
 
وی با بیان اینکه آیین‌نامه سوالات زیادی با خود به همراه می‌آورد، ادامه داد: به نظر من آئین‌نامه جدید دست و پاگیر و پرمخاطره است. با این شرایط؛ در نمایشگاه کتاب تهران که باید سعی کنیم کیفیت کار را بالا ببریم اگر ناخواسته اتفاقی بیفتد ممکن است با کمیته‌های مخلف دچار مشکل شویم.
 
صدقیان با ذکر مثالی در این زمینه توضیح داد: به‌عنوان مثال اگر کارت‌خوان رو به مشتری نباشد، یک تخلف است؛ در حالی که تصور کنید در ازدحام و شلوغی نمایشگاه اگر من داخل غرفه نباشم و کارمند من دستگاه را برای تعویض کاغذ یا هر دلیل دیگری به سمت خودش برگرداند، تخلف محسوب شده و اگر در این بین یک بازرس بیاید من متخلف می‌شوم.
 
وی افزود: مساله اینجا است که مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاران کمیته‌ ناشران داخلی در مدتی که مسئول نمایشگاه بودند، در جریان رخدادها و اتفاق‌های نمایشگاه بودند و متخلفان را می‌شناسند؛ زیرا در این سال‌ها همه همدیگر را خوب می‌شناسند و با کار هم آشنا هستند و می‌دانند چه کسانی تخلف می‌کنند.
 
مدیر انتشارات گل‌آذین با اشاره به سردرگمی برخی ناشران در این روزها گفت: برخی خانم‌های ناشر با من تماس می‌گیرند و درباره چگونگی ثبت تغییر قیمت‌ کتاب‌های چاپ‌های جدید سوال می‌کنند. از آنجایی که قرار است سیستم متمرکز فروش امسال اجرایی شود، اگر تغییر قیمتی داشته باشند، ممکن است سیستم قبول نکند.
 
به گفته صدقیان، باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که در روزهای شلوغی و ازدحام نمایشگاه کتاب تهران چنین مشکلات و نکات ریزی می‌تواند کار و فروش ناشران را تحت‌الشعاع قرار دهد و ناشر شرمنده مخاطبش شود. بنابراین امیدوارم مسئولان نمایشگاه با تعدیل آئین‌نامه زمینه را برای حضور بهتر ناشران فراهم کنند.  
متخلفان نمایشگاه شناخته‌شده‌اند
سراغ ابوالقاسم شهلایی‌مقدم، مدیر انتشارات نقش و نگار با بیان اینکه هر مدیرمسئولی می‌تواند این همه ضوابط را در ذهن نگه دارد و به نیروهایش آموزش دهد و اعمال کند شایسته‌ جایزه‌ی ویژه است، به ایبنا گفت: مسئولان باید توجه کنند که شرکت در نمایشگاه برای اعضای صنف «یک حق است نه یک امتیاز!» و عموم ناشران صاحبان نمایشگاه‌اند؛ نه عده‌ای که باید به هر نحو جلوی تخلفشان را گرفت و کنترل‌شان کرد؛ چون می‌خواهند از این امتیاز بهره ببرند.
 
وی افزود: درباره اعطای بن خرید کتاب و بودجه‌های شبیه آن، در گذشته گفته‌ام و باز هم خواهم گفت که باید آب را از سرچشمه بست و کنترل کرد؛ زیرا وقتی بن‌ به مقادیر میلیونی به عده‌ای داده می‌‌شود، طبعا همان‌ها راه تبدیل کردنش به پول را خواهند یافت؛ ولو با تبصره.
 
شهلایی با بیان اینکه نمایشگاه کتاب تهران عطایی نیست که به لقایش بخشیده شود و حق صنف است، عنوان کرد: در طول این سال‌ها که نمایشگاه برگزار شده است، متخلفان درشت و عمده و حامیان آن‌ها آن‌قدر برای مسئولان مشخص، شناخته شده و واضحند که نیازی به اعمال تضییقات عدیده برای این همه ناشر نیست تا چند ده متخلف شناسایی یا جلوگیری شوند، حتی من و شما هم نام آن‌ها و طرز کارشان را می‌دانیم.
 
وی تاکید کرد: البته شاید اکنون برای سخن گفتن درباره‌ نمایشگاه کمی زود باشد اما چون موقع اعلام ضوابط و ثبت‌نام است، مجبوریم آن را در صدر اخبار و توجهات‌مان قرار دهیم.
مفاد آیین‌نامه با تبصره نقض نشود
امیرحسین بختیاری، مدیر انتشارات ایران‌شناسی نیز در این زمینه معتقد است؛ این ضوابط خوب است؛ به‌شرطی که همه مواد آن رعایت شود. او در این‌باره گفت: مساله اینجا است که قوانین این آئین‌نامه باید از سمت برگزارکنندگان نیز به شکل کامل رعایت شود که البته این حرف من مربوط به رویکرد سیستم دولتی است.
 
وی ادامه داد: آئین‌نامه دربردارند قوانین محکم و متقنی است که خیلی هم خوب است اما به نظرم ضرورت دارد زمینه‌ای ایجاد شود در روزهای منتهی به نمایشگاه کتاب تهران با یک نامه از مدیر یا مسئول بالاتر این قوانین نقض نشود.
 
بختیاری با بیان اینکه گاهی یک روز مانده به نمایشگاه با یک تبصره و نامه‌نگاری به ناشر متخلف غرفه داده می‌شود، گفت: گاهی تا دقیقه ۹۰ هیچ جای خالی وجود ندارد اما در دقیقه ۹۹ برای یکسری ناشران و در کنار موسسات خیریه و موسساتی که هیچ ربطی به نمایشگاه کتاب ندارند، غرفه داده می‌شود. به این ترتیب باید گفت این میزان وقت و نیروی انسانی برای بررسی قوانین و ضوابط بی‌معنا جلوه می‌کند.
 
وی با اشاره به افزایش هزینه غرفه‌ها گفت: من با این مساله هیچ مشکلی ندارم و به‌نظرم در میان همه نمایشگاه‌هایی که در کشور برگزار می‌شود، نمایشگاه کتاب تهران از ارزان‌ترین محل‌هایی است که غرفه در اختیار ناشر قرار می‌دهد. افزایش قیمت خوب است زیرا با این اقدام حضور در نمایشگاه حرفه‌ای‌تر می‌شود.
 
بختیاری با توضیح در این زمینه عنوان کرد: گاهی ناشر می‌گوید من کلی باید هزینه بدهم تا یک میزان کتاب بفروشم و به‌صرفه نیست؛ اما بسیاری از همین ناشران برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی هزینه‌های زیادی پرداخت می‌کنند و برای نمایشگاه داخلی این هزینه را نمی‌کنند.
 
مدیر انتشارات ایران‌شناسی با بیان اینکه در ریشه برخی از ضوابط مشکل داریم، گفت: در برخی ضوابط فقط به بحث کمیت اشاره شده؛ به عنوان مثال ناشر باید در طول چهار سال ۴۰ عنوان کتاب منتشر کرده باشد. مگر ناشر مرکز تولید انبوه است؟ گاهی برخی کتاب‌ها پژوهشی هستند و پنج سال زمان صرف نگارش و یک‌سال‌ونیم زمان برای ویراستاری علمی و ادبی آن صرف می‌شود.
 
وی با بیان اینکه اگر هزینه و رویه نمایشگاه تغییر کند، بسیاری از ناشران دست و پا نمی‌زنند که در نمایشگاه حضور داشته باشند، افزود: قرار نیست ناشران در نمایشگاه معرفی و نقد و بررسی کتاب داشته باشند؛ بلکه به‌دلیل وضعیت اقتصادی جامعه ناشران فقط به‌دنبال نقدینگی هستند؛ نه سود. هرچقدر هم ناشر بفروشد، نمی‌تواند پاسخگوی سرمایه‌گذاری‌اش باشد.