به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، اختتامیه نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی(بریلفا)، صبح امروز سه‌شنبه (26 آذرماه) در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره برگزاری نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی گفت: ابداع خط، یکی از بزرگترین دستاوردهای تاریخ تمدن بشر است و این کشف تا آنجا اهمیت دارد که سرآغاز تاریخ را با کشف آن یکی می‏‌دانند. «خط»، به عنوان یکی از ارکان اصلی، مؤثر، ماندگار، تراکم‌پذیری و انباشت و گسترش دانش بشری و یکی از عوامل مهم هویت‌ساز هر جامعه‌‏ای به شمار می‏‌رود که تداوم بخشی و ایجاد مانایی در مستندسازی حیات اجتماعی و فرهنگی را فراهم می‏‌سازد.
 
وی افزود: خط برای هر فرهنگ، تمدن، زبان و قوم، یک بُعد هویتی مهم به شمار می‏رود و در شکل‏‌یابی نوع نگاه و هویت‏‌یابی آن بسیار مؤثر است. از این‏رو، از بین رفتن و یا کمرنگ شدن و یا هرگونه خدشه‌ه‏ایی به یک خط درواقع، بخشی از هویت و سابقه معرفتی فرهنگی یا قومی که آن خط به او اختصاص یافته است را دچار اشکال می‌سازد.
 
بروجردی با بیان اینکه از زمان اختراع خط، تمامی خط‏‌های ابداع شده و مکانیزم استفاده از آن‏ها براساس قوه باصره بوده است، اظهار کرد: «چشم»، مهم‌‏ترین کانال دریافت اطلاعات و داده محسوب می‏‌شود. از این‏‌رو، بخشی از هر جامعه که از نعمت بینایی محروم بودند، امکان استفاده از خط را نداشتند.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بیان کرد: از دیرباز استفاده از قوه شنیدن و روش‏‌های شفاهی همیشه وجه بارز تلاش برای توانمندسازی نابینایان و دریافت اطلاعات توسط آن‏‌ها محسوب می‏‌شده‌است؛ اما، نحوه بهره گیری آن‏ها از اطلاعات مکتوب و مشارکت فعال در این زمینه همواره محل دغدغه بوده است. چرا که سواد خواندن و نوشتن از طریق گویش و شنیدن محقق نخواهد شد لذا برخی از افراد در تمدن‏‌ها و فرهنگ‏‌های مختلف به دنبال آن بوده‌اند که راهی برای باسوادکردن افراد نابینا و استفاده آن‏‌ها از خط بیابند.
 
وی اشاره کرد: تمامی کارهای انجام شده در این زمینه با تلاش در جایگزینی قوه لامسه به جای بینایی بوده است و هر یک از افرادی که در این زمینه تلاش کرده‌‏اند، به انحاء مختلف دنبال آن بوده‏‌اند که با برجسته سازی خطوط، نابینایان را نیز به این عرصه وارد کنند تا با لمس اشکال برجسته، مانند سایر افراد، اطلاعات را دریافت نمایند.
 
بروجردی با اشاره به مشکلات برجسته‌سازی برای نابینایان عنوان کرد: همواره به علت «تفاوت‏‌های فراوان بین قوه لامسه و بینایی و ظرفیت‏های این دو»، «دشوار بودن و جاگیر بودن فراوان برجسته سازی نوشته‏‌های بینایی» و «نبود امکان آموزش آسان به افراد نابینا» این تلاش‏ها و بسیاری مسائل دیگر یا ثمره‏ای نداشته‌است و یا با موفقیت و فراگیری حتی در سطح محدود نیز مواجه نشده است. مشکل دیگر این روش آن بود که حتی اگر امکان خواندن نیز ایجاد می‏‌شد، امکان نوشتن از طرف فرد نابینا مخصوصاً با مقدورات آن روز به هیچ وجه امکان پذیر نبود.
 
وی یادآور شد: پس از گذار از این دوره، برخی تلاش کردند که با اختراع اشکال و منحنی‏های مختلف قراردادی و برجسته سازی آن‏‌ها، خط‏ها و الفبای جدیدی برای نابینایان ابداع کنند. در این تلاش‏‌ها دیگر بحث برجسته سازی همان خط بینایی مطرح نبود؛ بلکه تلاش می‏‌شد از طریق شکل‏‌های متفاوت، علائم و کلمات ایجاد شده و از در کنار هم قرار گرفتن آن‌‏ها، مفاهیم و عبارات و ساخت‏‌های بزرگتر ایجاد شود.
 
بروجردی در ادامه خاطرنشان کرد: اما برجسته سازی یک یا چند نقطه، بسیار آسان‏تر از رسم یک یا چند شکل به صورت برجسته است. در ابتدا خط‏‌های برجسته ایجاد شده براساس نقطه برای معرفی هر کاراکتر یا حرف، از تعداد نقطه‏‌های زیادی استفاده می‏‌نمودند که علاوه بر مشکل بودن یادگیری، اشکال در خواندن را نیز ایجاد نموده و حجم بسیاری را به خود اختصاص می‏داد. مهم ‏ترین و مشهورترین خط مبتنی بر نقطه‏ های برجسته «خط باربیه» است. باربیه خط برجسته خود را برای ارتباط سربازان خط مقدم و اطلاع آن‏ ها از شرایط نبرد در زمان تاریکی و بدون اینکه دشمن متوجه شود، ابداع کرده بود که بعداً کاربرد آن برای نابینایان مورد استفاده قرار گرفت.
 
وی با اشاره به چگونگی ابداع خط باربیه، اظهار کرد: «لویی بریل» که در سه سالگی نابینا شده بود، وقتی در مدرسه نابینایان پاریس با باربیه ملاقات کرد، به اشکالات خط او پی برده و در اقدامی نبوغ آمیز، تعداد نقطه ‏های آن را به شش نقطه تقلیل داد و براساس همین شش نقطه حروف، علائم و اعداد را به شکل قراردادی ابداع کرد.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران یادآور شد: بنابراین بریل یک نظام دریافت اطلاعات مبتنی بر لمس کدگذاری شده است و درواقع، محصول انباشت تلاش‏ های فراوان انجام شده از زمان اختراع خط تا قرن نوزدهم برای سهیم کردن نابینایان در سواد، و خواندن و نوشتن و دارای خط شدن محسوب می‏گردد و به همین دلیل، نبوغ لویی بریل در ایجاد آن را باید ستود و «روز جهانی بریل» در راستای این نگاه و پاسداشت این نبوغ بسیار مهم نام گذاری شده است.
 
وی با با بیان اینکه اختراع لویی بریل باعث شد تا نابینایان به‌عنوان یکی از محروم ‏ترین اقشار اجتماعی به افرادی که امکان خواندن و نوشتن و حضور در اجتماع را دارند، تبدیل شوند، گفت: این اقدام باعث شد تا امکان بروز استعدادها و توانمندی‏ های نابینایان فراهم شود و این خود ابداعی مثال‏ زدنی است.
 
بروجردی بیان کرد: خط بریل با تمام محدودیت‏ هایش نسبت به روش‏ های پیشین ابداع شده برای دستیابی نابینایان به اطلاعات مکتوب، دارای ظرفیت‏ های بی‏ نظیری است و باید امروز در راستای حفظ و گسترش آن و چاره‏ اندیشی درباره مشکلات و چالش‏ هایی که پیش‏روی بریل وجود دارد، تلاش کنیم.
 
بروجردی با اشاره به اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان یک قطب فرهنگی کشور و حافظه ملی ایرانیان، بستر حاضر را گامی می‏ برای حفظ و گسترش بریل فارسی و ایجاد هم افزایی در بین نهادی ذی‏ربط می‌داند، اظهار کرد: در جهت استفاده بهینه از بریل و رفع مشکلات پیش‏روی آن؛ از هیچ اقدامی فروگذار نخواهیم کرد.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به در دسترس نبودن بریل برای نابینایان و کمبود منابع اطلاعاتی به آن‌ها خاطرنشان کرد: این مسائل باعث می ‏شود که افراد نابینا از لحاظ املائی ضعیف شوند. از سوی دیگر، دسترسی نابینایان به منابع بسیار محدود بوده و تقریباً یک الی پنج درصد از منابع اطلاعاتی مکتوب در قالب‏ های دسترس‌پذیر در اختیار نابینایان قرار دارد. از این ‏رو، کم توجهی به بریل باعث می‏ شود، محدودیتی مضاعف در زمینه دسترسی به اطلاعات برای این افراد ایجاد شود و در نتیجه، شکاف اطلاعاتی موجود پررنگ‏تر شود. از این‌‏رو، باید از ظرفیت‏‌های بریل به شکلی حداکثری و بهینه استفاده نمود. در این راستا توجه به نکات زیر همراه با پیشنهادات ارائه می‌شود:

1-وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی ریاست جمهوری می‏توانند از طریق شرکت‏‌های دانش بنیان و پارک‏‌های علم و فناوری در زمینه تلفیق «بریل و فناوری» و حمایت از محصولات فناورانه موجود و نیز سخت‌‏افزارها و نرم‏‌افزارهای جدید در حوزه بریل گام بردارند.تبصره 11 تصویبنامه شهریور 1394 هیئت دولت، ظرفیت بسیار مناسبی است که توجه ویژه و جدی به آن می‏‌تواند در بهبود شرایط چاپ و انتشار منابع اطلاعاتی به بریل بسیار مناسب باشد.
 
2-آشناسازی جامعه با بریل و امکان‌‏های پیش‏روی افراد نابینا در قالب‌‏های مختلف و به‏ویژه برای کودکان، در دغدغه‏‌مند کردن و همراه‌‏تر کردن جامعه و آشنایی بیشتر آحاد مردم با بریل مؤثر خواهد بود. لذا از صدا و سیما و نهادهای اثر گذار درخواست می‌شود که در ارائه اطلاعات لازم کوتاهی نکنند.
 
3-توجه ویژه به بخش‏‌های نابینایان در کتابخانه‏‌ها و دانشگاه‏‌ها و تهیه منابع اطلاعاتی بریل برای دانشجویان نابینا و نیز مراجعه به کتابخانه‏‌ها طبعاً در کاهش شکاف اطلاعاتی بین نابینایان و افراد بینا مؤثر خواهد بود.
 
4-تدوین یک سیاست مدون و جامع در حوزه بریل با لحاظ تمام مؤلفه‏‌های مربوط به آن و عملیاتی سازی صحیح این سیاست‌‏ها قادر خواهد بود شرایط بهتری را برای خط بریل رقم بزند.
 
5-کمک به بهره مندی نابینایان از تکنولوژی‌های جدید از جمله فراهم کردن کامپیوترهای مجهز به خط بریل و از آنجا که هزینه این دستگاه‌ها گران است پیشنهاد می‌شود در خدمات بیمه ای لحاظ گردد.
 
وی در پایان سخنانش گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی متناسب با حوزه‌‏های مأموریتی خود در این راستا عمل خواهد کرد و جشنواره ملی بریلفا در همین راه برگزار می‌شود.

در این مراسم اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ آسوتان آسوتکوفسکی، رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو؛ نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب؛ نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک؛ جواد حسینی، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور؛ منصور شادکام، قائم مقام انجمن نابینایان کشور و حسین عبدالملکی، دبیر نخستین دوره جشنوراه ملی خطر بریل فارسی حضور داشتند.