به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، فرهنگ ارشاد، جامعه‌شناس و برگزیده بخش علوم‌اجتماعی شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب در این مراسم، درباره چیستی نقد و جایگاه نقد در علم بیان کرد: نقد مکمل کوشش‌های علمی است؛ به‌عبارت دیگر علم بدون نقد به مقوله‌ای ایستا تبدیل خواهد شد. نقد تلاش، کوشش و بسترسازی برای توسعه و همچنین ضرورت علم است.
 
وی با بیان این مطلب که علم حقیقت‌جویی نسبی را دنبال می‌کند، افزود: نمی‌توان برای معادله‌های علمی پاسخ‌های قطعی ارائه کرد و اما اگر‌ها بعد از هر پاسخ با نقد دنبال می‌شود.
 
ارشاد با اشاره به اینکه در امر نقد سه کارگزار  وجود دارد، بیان کرد: متن، مخاطب فعال و پرسشگر پرسش موثر که در ارتباط دیالکتیکی قرار دارند و توسعه نقد را دامن می‌زنند، سه کارگزار امر نقد هستند.
 
این مدرس دانشگاه به سابقه طولانی جریان نقد در ایران اشاره کرد و افزود: ایران دارای سابقه طولانی در نقادی است و نقد سنتی در کشور ما رواج داشته است. امروزه اما با توجه به توسعه رسانه‌‌های مختلف و آگاهی‌رسانی به مردم، امروزه نقد با گذشته بسیار متفاوت شده است. 
 
ارشاد با بیان اینکه نقد در گذشته مانند علم، حالت فردی و اختصاصی داشت، در تشریح ویژگی‌های نقد در دنیای امروز گفت: امروزه با توجه به اینکه علم یک فرآورده جمعی شده، نقد نیز خاصیت جمعی پیدا کرده است. نقد با عیب‌جویی و ایراد گرفتن متفاوت است.  

وی با بیان اینکه نقد امروز داوری یا قضاوت نیست گفت: نقد بار ایدئولوژیک ندارد؛ نه به این معنا که نقاد ایدئولوژی ندارد. نقد فضل‌فروشی نیست اما به قول افلاطون، نقد فضیلت است. علاوه‌براین نقد مبتنی بر سلیقه شخصی نیست.
 
این برگزیده شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب بیان کرد: نقد نه‌تنها حق؛ بلکه تکلیف همه است و در عین حال هر کس قصد نقد دارد، باید براساس معیار و اصول به‌ این کار دست بزند. نقد، سنجش‌گری و ارزیابی است که این ویژگی‌ها تلاشی برای توسعه و تقویت آگاهی‌ها و بلوغ فکری به‌شمار می‌آید.
 
ارشاد افزود: براساس رابطه متقابل ساختار و کارگزار، نقاد باید براساس ساختار عمل کند. نظام آموزشی از ساختار‌های نقد است اما در نظام آموزشی ما نقد را آموزش نمی‌دهند؛ بنابراین ابزار و سازوکار‌های نقد آماده نیست. نظام آموزشی پرسش‌گری را آموزش نمی‌دهد؛ به‌عبارت دیگر انسان پرسشگر تربیت نشده است. به قول پائولو فریره، نظام آموزشی در جهان سوم نظام القایی است.
 
وی گفت: لزوم نقد را فهمیده‌ایم اما ابزار نقادی مهیا نشده است؛ بنابراین بهتر است رویداد‌هایی مانند جشنواره نقد تقویت شود. ترویج تفکر انتقادی در جامعه ما ضروری است؛ علاوه‌براین به‌نظر می‌رسد از نقد هراس داریم و البته نقد‌پذیر‌هم نیستیم.  
 
 آزادی بعد از انتشار نقد مهیا نیست
بهزاد کریمی، برگزیده شاخه تاریخ و جغرافیای شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب نیز در بخش دیگری از این مراسم، با بیان این مطلب که در جامعه ما نقد هم در سطح فرهنگ و سیاست امری مطرود و به حاشیه رانده‌شده است، گفت: جامعه ما به دلیل میراث تاریخی، دچار نقدناپذیری است. از نظر فرهنگی، حاکمیت ساختار‌های اسطوره‌ای و مذهبی و به لحاظ سیاسی، حاکمیت ساختار‌های پادشاهی و استبدادی موجب نقد‌ناپذیری اجتماعی شده و وضعیت نقد کتاب نیز تابعی از این وضعیت است.
 
وی با اشاره به تاثیر منفی نقد‌نویسی بر روابط انسانی منتقد و صاحب اثر نقد شده دز ایران ادامه داد: تاثیر‌گذاری منفی موجب شده تا بسیاری از منتقدان با اسم مستعار نقد منتشر کننده. به‌عبارت دیگر موقعیت مناسب، آزادی؛ به‌‌ویژه آزادی بعد از انتشار نقد مهیا نیست؛ علاوه‌براین، نشریات نقد کتاب با توجه به انتشار 100 هزار عنوان کتاب در سال بسیار اندک هستند.
 
کریمی درباره نبود مجلات علمی و پژوهشی نقد افزود: از یک سو بایت نبود مجلات نقد کتاب ناراحت و از سوی دیگر خوشحالم؛ چراکه اگر این مجلات وجود داشتند، موج مقالات isi به سمت این نشریات می‌آمد و سطح کیفی این دست مقالات را کاهش می‌داد.
 
این برگزیده  شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب بیان کرد:  اگر بپذیریم که جامعه ما کاملا اخلاق‌مدار است، ناقد چندان میل به نقد ندارد و به نظر می‌ر‌سد بخش قابل‌توجهی از نقد‌های منتشر شده با نیست تسویه حساب شخصی است.

 حجت‌الاسلام‌ و المسلمین محمد‌رضا زائری، عضو هیات مدیره موسسه خانه کتاب، اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، جان‌الله کریمی، مدیر‌مسئول پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم‌انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مولایی، معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و سعید عدالت‌پژوه از داوران جشنواره عصر نیز در این مراسم حضور داشتند.