کتاب‌های زیادی درباره این پدیده طبیعی و باارزش و همچنین بهره‌وری‌های مختلف از آن، تدوین شده است. یکی از جنبه‌های استفاده از کوهستان، بحث معماری و ساخت‌وساز است که با توجه به شرایط محیطی و آب‌وهوایی ویژه آن، استانداردهای خود را می‌طلبد. در این راستا کتاب «معماری برای کوهستان» تألیف مشترک عماد بهروزی‌فرد و مرجان ایل‌بیگی ازجمله آثاری است که در سال جاری چاپ و به بازار نشر عرضه شد.
کوهستان، سرزمینی باارزش‌های مادی و معنوی فراوان است که در صورت استفاده درست از آن، ضمن کمک به بهبود کیفیت آب‌وهوا و طراوت‌بخشی به روح انسان، می‌تواند منبعی برای کسب درآمد اکوتوریستی باشد. متأسفانه در ایران با داشتن مناطق متنوع کوهستانی، سرمایه‌گذاری و هدف‌گذاری خاصی در این زمینه صورت نگرفته است. نویسندگان در صفحات نخستین کتابشان به این موضوع اشاره کرده‌اند: «کوهستان‌ها سرزمین‌هایی جادویی برای توریست‌ها و اکوتوریست‌ها می‌باشند؛ سرزمین‌هایی با ارزش‌های مادی و معنوی فراوان که می‌تواند سرمایه‌های فراوانی را برای هر دولتی به دنبال داشته باشد. اما در ایران امروز نه به سرمایه‌گذاری که این بخش به دنبال دارد، توجه شده و نه زیرساختی برای آن تعریف شده است. هدف تألیف این رساله، جلب توجه مسئولین و صاحب‌نظران به ظرفیت‌هایی است که سرزمین‌های کوهستانی در خود دارد و در عین‌حال نباید فراموش کرد که استفاده از کوهستان بدون توجه به ارزش‌های توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست، امری بی‌فایده است که نه تنها ارزشی به دنبال ندارد، بلکه به دنباله آن مشکلات فراوانی را در پی خواهد داشت.»
طراحی مفهومی برای سازگاری با شرایط خاص کوهستان
شرایط آب‌وهوایی خاص کوهستان همواره یک چالش برای معماران به منظور طراحی بوده است؛ طراحی ساختمانی که بتواند تغییرات شدید آب‌وهوایی، درجه حرارت و زمین‌های ناهموار را تحمل کند. پاسخگویی به شرایط محیطی فقط یک اقدام محافظ نیست، بلکه نیاز اساسی می‌باشد. شرایط سخت نظیر باد، برف، رانش زمین، تغییرات درجه حرارت، همگی نیاز به فرم خاص و طراحی مفهومی دارد.
پناهگاه موقت کوهستانیِ سازگار با محیط زیست
«پناهگاه موقت سازگار با محیط زیست، می‌تواند یک پیشنهاد مناسب برای اقامت در مناظر کوه برای فعالیت‌های تفریحی گردشگران، کوهنوردان و کوهپیمایان باشد. این نوع خانه‌ها برای جایگزینی تهاجم ساخت‌وساز که باعث به خطر افتادن اکوسیستم کوه می‌باشد و در ترویج فعالیت‌های فصلی طراحی شده است. این خانه، تلاشی پایدار به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست می‌باشد. هدف اصلی این خانه‌ها، انعطاف‌پذیری و قابلیت جابه‌جایی آسان آن می‌باشد. این پناهگاه در کارخانه‌ها ساخته و مونتاژ می‌شود و به‌وسیله هلی‌کوپتر به سایت موردنظر انتقال داده می‌شود.
هدف از این طراحی پِی خانه، حداقل ارتباط پِی با زمین و خارج شدن آن از شرایط پیش از قرارگیری بنا و آسیب رساندن به خاک می‌باشد. این خانه با استفاده از پنل‌های خورشیدی با قدرت 4 کیلو وات برای روشنایی، سیستم گرمایش از کف و سایر لوازم خانگی استفاده می‌کند. از سیستم تبدیل برف به آب برای تأمین آب شرب استفاده می‌کند. برای تولید آب گرم از برف و فضولات انسانی استفاده می‌شود. برای پنجره از حداقل شیشه با تشعشع کم استفاده شده است که منجر به یک عایق حرارتی برای به دام انداختن دمای روزانه گرم در زمستان می‌شود و در تابستان منجر به تهویه می‌گردد.»
بررسی یک نمونه داخلی هتل کوهستانی
«با توجه به ناب بودن و جدید بودن موضوع کوهستان و پتانسیل‌های موجود در آن، کشور ایران راه درازی را برای پیدا کردن جایگاهی در دنیا به منظور بهره‌وری و جذب اکوتوریسم از این شیوه را دارد. به همین سبب اقامتگاه‌ها و پناهگاه‌های جدید و براساس اصول معماری همراه با طبیعت، هنوز به مرحله طراحی و بهره‌وری نرسیده است. این مسأله سبب شد که در این بخش به تنها یک نمونه داخلی از کشورمان بسنده کنیم. مجتمع اقامتی توریستی بارین، در فاصله یک کیلومتری پیست شمشک در زمینی به مساحت 6 هزار مترمربع در 10 طبقه و 67 واحد قرار گرفته است... طراحان با استعاره گرفتن سطح پوشیده از برف که نرم و سیال است، به طراحی خطوطی بر همین منوال در فضاهای داخلی و خارجی رسیده‌اند. به‌کارگیری این خطوط نرم و آزاد در طراحی تمامی فضاها، بخش‌های اصلی، جانبی و حتی عناصر جزئیات فضا نیز دیده می‌شود. این خطوط در فضا حرکت می‌کنند و براساس کاربری‌ای که دارند، تغییر شکل و مسیر می‌دهند.
نیازهای طراحی به‌طور کامل در پلاستی‌سیته فرمی آن تعریف شده و سعی شده فضاها تا سر حد امکان خالص و یکپارچه درنظر گرفته شود. مانند برفی که روی زمین می‌نشیند و تمامی اجزا و سطوح آن ازجمله هر رنگ و شکلی را هم‌جنس و همگون می‌سازد. به دلیل اینکه منطقه در طول سال دارای پوشش برف و سفید است و ساختمان ارتفاع بلندی دارد و طراحان قصد تخریب منظره را نداشته‌اند، از رنگ سفید استفاده کرده تا با محیط اطراف یکی شود. استفاده از فرم سیال در طراحی فضاهای داخلی و خارجی به مسافران اجازه می‌دهند از درون قاب‌هایی به منظره‌های روبه‌روی بنا نگاه کنند و شور و نشاط بیشتری را به استفاده‌کنندگان این فضا اعطا کند.»
نخستین چاپ کتاب «معماری برای کوهستان» در 136 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 22 هزار تومان از سوی انتشارات دانش‌پذیر به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما