استان خراسان رضوی که در طرح تابستانه کتاب با ۶۸ کتابفروشی فعال خود توانست با فروش ۵۱ هزار و ۶۲۶ نسخه کتاب در صدر پرفروش‌ترین استان‌ها بر اساس تعداد کتاب قرار بگیرد، این بار نیز در طرح پاییزه کتاب، رکورددار فروش استان‌ها بر اساس تعداد کتاب بود و توانست به عنوان پیشتاز در طرح پاییزه کتاب مطرح شود.
هرچند سایه سنگین مشکلات اقتصادی بر کتاب نیز تاثیر گذاشته و شاهد قیمت‌های بالا و بعضاً غیرواقعی برای یک کتاب هستیم، برگزاری چنین طرح‌هایی روزنه امیدی برای برای همه دوستداران کتاب و کتابفروشان است و گاهی به ایجاد پل ارتباطی میان بیگانگان با یار مهربان نیز کمک می‌کند.
در گزارش زیر، پس از گفت‌وگو با معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی، سراغ کتابفروشان و مردم رفتیم تا کم و کیف اجرای طرح پائیزه کتاب را در مشهد از زبان آنها جویا شویم.
آبان ماه، بهار کتاب در مشهد
افشین تحفه‌گر، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی درباره تاثیر برگزاری رویدادهای فرهنگی در این استان، گفت: با توجه به حضور پُرشور مردم دوستدار کتاب مشهد و خراسان رضوی در رویدادهای مختلف ترویج فرهنگ کتابخوانی که در طول سال در این اداره‌کل برای آنها برنامه‌ریزی می‌شود، می‌طلبد که رویدادهای فرهنگی و هنری در حوزه کتاب و کتابخوانی و ترویج فرهنگ کتابخوانی در سطح استان افزایش پیدا کند.
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، برگزاری بیست و یکمین دوره نمایشگاه کتاب استان خراسان رضوی در مشهد را در هفته‌های گذشته یادآور شد و به فروش 8 میلیارد و 120 میلیون تومان کتاب در این رویداد اشاره کرد که به‌گفته او رکورد تازه‌ای محسوب می‌شود.
تحفه‌گر سپس با اشاره به طرح‌های فصلی خرید کتاب و میزان استقبال مردم استان خراسان رضوی از این طرح‌ها گفت: طرح‌های تابستانه، پاییزه و عیدانه کتاب که با تدبیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طراحی شده و منجر به خرید کتاب با تخفیف می‌شود، در استان خراسان رضوی با استقبال بی‌نظیری روبه رو می‌شوند؛ طوری‌که در طرح تابستانه کتاب، ما در مشهد بالاترین فروش کتاب را داشتیم و حتی تهران هم بعد از ما قرار گرفت.
وی افزود: طرح پاییزه کتاب هم که به دلیل کمبود منابع مالی، ابتدا قرار بود تنها در تهران اجرا شود، با پیگیری‌های صورت گرفته، به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تمام استان‌ها اجرا شد و خوشبختانه در استان خراسان رضوی نیز 69 کتابفروشی در این طرح ثبت نام کردند که 51 کتابفروشی در مشهد و 18 کتابفروشی دیگر در سایر شهرهای استان ازجمله سبزوار، تربت حیدریه، کاشمر و بردسکن بوند.
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی یادآور شد: کتابفروشی‌های استان قریب به یک میلیارد تومان فروش کتاب داشتند و 3000 جلد کتاب در این طرح به فروش رسید. به‌دلیل استقبال بالای مردم با پیگیری‌های انجام شد، قرار شد تا 5 آذرماه این طرح ادامه داشته باشد ولی برای مشهدی‌ها تا 8 آذرماه این امکان وجود دارد که با مراجعه به کتابفروشی‌ها از تخفیف 20 درصد طرح پاییزه بهره‌مند شوند.
تحفه‌گر در پاسخ به این سوال که سهم شهرداری مشهد در اجرای طرح پاییزه کتاب چقدر بوده است؟، گفت: من این خبر را تازه شنیده‌ام که شهرداری هم مساعدتی برای یارانه طرح پاییزه کتاب داشته است و به‌طور موثق خبرش را دریافت نکردم.
وی همچنین در مقایسه دو طرح پاییزه و تابستانه کتاب از نظر استقبال مردم، گفت: چون آماری در دست ندارم، امکان مقایسه دقیق هم وجود ندارد؛ اما آنچه که مشهود است، استقبال مردم، بی‌نظیر مردم بوده است؛ و باید آبان‌ماه را بهار کتاب مشهد بخوانیم.
طرح‌های فصلی کتاب بهتر از نمایشگاه کتاب است
مرتضی رجب‌زاده مدیر کتابفروشی انتشارات امام در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا طرح‌های فصلی کتاب را مثمرثمرتر از نمایشگاه کتاب دانست و گفت: در نمایشگاه کتاب، مخاطب شاهد درصد تخفیفی برای یک کتاب است، در حالی که همان کتاب در کتابفروشی ارزانتر هم پیدا می‌شود، در واقع در طرح‌های فصلی با قیمت مناسبتری می‌توان کتابی را پیدا کرد.
وی همچنین گفت: در نمایشگاه مشهد هم که خود ناشران کمتر حضور دارند و بیشتر کتابفروشی‌ها حضور پیدا می‌کنند؛ در حالی که در تهران اینگونه نیست؛ وقتی می‌گویند خوارزمی یا ققنوس، اینها فقط کتاب‌های خودشان را می‌آورند، اما مشهد اصلاً اینگونه نیست؛ شاید انتشاراتی‌هایی مثل اطلاعات و امیرکبیر اینگونه باشند اما نمایشگاه کتاب مشهد بیشتر چهارشنبه‌بازار است.
مشکلات معیشتی مردم و قطع اینترنت عامل استقبال کم از طرح پاییزه کتاب
احمد باروح مدیر کتابفروشی قلم در ارتباط با طرح‌های فصلی کتاب گفت: طرح‌های فصلی کتاب خوب است و مشوقی است برای خرید کتاب از سوی مردم؛ به شرطی که اوضاع مادی مردم هم خوب باشد.
وی همچنین ضمن اشاره به مشکلات به وجود آمده در این طرح گفت: ما از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اجرای چنین طرح‌هایی سپاسگزاریم اما در طرح پائیزه، به دلیل شرایط حاکم بر این روزها ازجمله مشکلات معیشتی مردم و قطع شدن اینترنت فروش ما خیلی تفاوت تاثیرگذاری با سایر روزها نداشته و به‌نسبت تابستانه هم استقبال کمتر بوده است.
این کتابفروش مشهدی، اجرای طرح‌های فصلی را لازم اما آنها را ناکافی خواند و افزود: در مجموع این طرح‌ها خوب است اما اینکه برای رونق کار کتابفروش کفایت بکند، خیر؛ اینگونه نیست چون یک طرح مقطعی است و باید کار زیربنایی و ریشه‌ای برای کتابخوان کردن مردم انجام شود چراکه این طرح‌ها صرفاً تسکینی است موقتی بر دردهای کتابفروشان.
مشکلات طرح‌های فصلی کتاب برای کتابفروشان
با این حال، حمیدرضا پورنجفیان، راهنمای کتاب در پردیس کتاب مشهد، اصلاً دل خوشی از اجرای طرح‌های فصلی خرید کتاب ندارد. او گفت: از آنجایی که کتاب اولویت چندمِ مردم است، چنین طرح‌هایی صرفا ایجاد ذهنیت برای مشتری می‌کند که در هر فصلی تخفیفی اعمال می‌شود و خرید خود را موکول به طرح می‌کند، که این باعث می‌شود زمان‌های دیگر کتابفروشی خلوت و در بازه‌هایی شلوغ باشد.
وی همچنین به بیان مشکلات دیگری که این طرح ایجاد می‌کند، پرداخت و گفت: از آنجایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدا هزینه را به کتابفروشی نمی‌دهد و کتابفروش ابتدا از جیب خودش باید تخفیف را بدهد و چند ماه بعد هزینه مربوطه را دریافت کند، به‌نوعی خواب سرمایه محسوب می‌شود.
پورنجفیان اضافه کرد: ناگفته نماند که خیلی از افراد کتابخوان و کتاب‌باز نیستند و صرفاً به‌دلیل تخفیف طرح، به سراغ خرید کتاب می‌آیند و کتاب‌های سنگینی می‌خرند این مسئله باعث می‌شود کتاب به خانه‌هایی برود که اهل خانه، چندان اهل کتاب و مطالعه نیستند.
این کتابفروش مشهدی در ادامه با اشاره به اینکه ثبت سایت کتاب‌ها در طرح‌های فصلی نیز همیشه دردسرهای خودش را داشته و گاهی شابک کتابی در خانه کتاب ثبت نیست و یا قیمت درج شده در آن متفاوت است، به استقبال پایین از طرح پاییزه کتاب به دلیل توان اقتصادی پایین مردم و قیمت‌های غیرمنطقی کتاب پرداخت.
وی گفت: استقبال از طرح پاییزه در کتابفروشی ما خیلی خوب نبود؛ شعبه اصلی ما که کتابفروشی امام است در این ایام راکد بود و فروش خوبی نداشت؛ البته همیشه پردیس کتاب به‌نسبت سایر کتابفروشی‌ها شلوغ بوده اما در این طرح به نسبت خودمان خلوت است.
حمایت از خریدار و بهبود بازار نقطه قوت طرح‌های فصلی خرید کتاب
امید خواجوی مدیر کتابفروشی آبان اما اجرای این طرح‌ها را مثبت ارزیابی کرد و گفت: کتاب به عنوان اولویت آخر در سبد خرید مردم، نیازمند چنین طرح‌های تشویقی است چراکه اصولاً قشری که کتاب می‌خرند، قشر ضعیف‌تر جامعه و اکثرا محصل هستند و این طرح‌های تشویقی قطعاً در بهبود بازار و حمایت از خریدار کتاب کمک می‌کند.
وی ضمن اشاره به آنچه استقبال بسیار خوب از طرح پاییزه کتاب در کتابفروشی خود نامید، گفت: طرح پاییزه کتاب هم معمولاً از سایر طرح‌های فصلی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد؛ چون در هفته کتاب برگزار می‌شود، ما نیز شاهد فروش و استقبال عالی در طرح پاییزه کتاب بودیم به‌طوری که تاکنون دو بار بودجه اعطا شده را تمام کردیم البته به دلیل اینکه تولد کتابفروشی ما در ماه آبان بود در این طرح ما تخفیفی مازاد بر طرح پاییزه ارائه کردیم.
اگر 20 درصد تخفیف نبود، حالا حالاها سراغ خرید کتاب نمی‌آمدم
کیمیا کارگذار دانشجوی رشته روانشناسی، طرح‌های فصلی خرید کتاب را برای قشر دانشجوی کتابخوان، مفید دانست و گفت: تخفیف‌های اعمال شده در این طرح، خرید کتاب را مقرون به‌صرفه‌تر کرد و از آنجایی که اوضاع اقتصادی خوب نیست و کتاب به بهتر شدن حال مردم کمک می‌کند، چنین طرح‌هایی می‌تواند تسهیل‌گر و کمک کننده باشد.
زینب علومی که تنها به دلیل وجود این طرح به پردیس کتاب آمده بود، گفت: اگر 20 درصد تخفیف نبود، حالا حالاها سراغ خرید کتاب نمی‌آمدم چون قصد خرید کتاب نداشتم اما به شوق این تخفیف به پردیس کتاب برای خرید کتاب‌های مورد علاقه‌ام آمدم، مقدار تخفیف هم خوب بوده و من تا سقف سه شماره ملی کتاب‌هایی را که می‌خواستم، خریداری کردم.
خانم کریمی نیز که به شوق طرح پاییزه کتاب در حال خرید بود، گفت: طرح بسیار خوبی است اما به نظرم از آنجایی که قیمت کتاب غیرواقعی است در طرح‌های فصلی با این تخفیف، کتاب به قیمت اصلی و واقعی خود می‌رسد تا فروش داشته باشد؛ اگر همیشه کتاب قیمت مناسبی داشت، ما هم در طول سال کتاب خریداری می‌کردیم.
هانیه بهنام، نقاش و تصویرگر کتاب کودک هم که در حال بررسی قفسه‌های کتاب کودک در پردیس کتاب بود در ارتباط با طرح‌های فصلی کتاب، گفت: برای کسانی که اهل مطالعه هستند، با توجه به وضعیت اقتصادی موجود طرح‌های فصلی کتاب فرصت بسیارخوبی است. من خودم با وجود اینکه هم در طرح تابستانه و هم در نمایشگاه کتاب، کتاب‌های مورد نیازم را تهیه کردم اما باز هم برای تکمیل سبد مطالعاتی خانواده به سراغ خرید کتاب در طرح پاییزه کتاب آمده‌ام.
فرشاد فرخی که در کتابفروشی آبان در حال خرید کتاب بود، گفت: قطعاً طرح‌های فصلی کتاب در بالا بردن سرانه مطالعه و خرید کتاب توسط کتابخوان‌ها و ایجاد انگیزه و محرک برای افرادی که به صورت حرفه‌ای کتابخوان نیستند، مفید است.
نظر شما