در ابتدای مراسم، سیدحسن کیائیان، موسس و مدیر انتشارات چشمه، بهرسم میزبانی و از اینکه مهمانان عصر تعطیل برای جشن سالگرد چشمه آمدهاند، تشکر کرد.
او گفت: سالهای خیلی سختی را از سر گذراندیم اما اگر مرا به 35 سال پیش برگردانند، حتما همین مسیر را انتخاب خواهم کرد. آنچه بهدست آوردم، خیلی بیشتر از آن چیزهایی است که تصور میکردم میتوانستم بهدست بیاورم.
بنیانگذار نشر چشمه، در روایت خود از پاگرفتن نشر چشمه، به 35 سال آن سوتر رفت؛ به دوران جوانیاش، و افزود: وقتی از شهرم برای رفتن به دانشگاه، بیرون آمدم، اصلا فکر نمیکردم به این روز برسم که در سیوپنج سالگی یک انتشارات -که خیلیها در شکلگیری آن نقش داشتند- حرف بزنم. فکر میکنم این موقعیت خیلی از سرم زیاد است و از آنچیزی که لیاقت و استحقاقش را دارم بیشتر است.
کیائیان گفت: به فرزندانم گفتهام، امیدوارم آخرین باری باشد که در این مقام حرف میزنم. درست است که من بنیانگذار و موسس نشر چشمه هستم، فرزندانم و تعداد زیادی از همکاران و اهل قلم مجموعه، کمتر و یا بیشتر از 20 سال است که در انتشارات، کتابفروشی و توزیع کتاب زحمت میکشند و علیالاصول، دیگر من نباید جایی اینجا داشته باشم و صادقانه میگویم؛ اگر سال آینده عمری باقی بود، فرزندانم مرا از حضور در این مراسم معاف کنند.
عذرخواهی از اهالی قلم
مدیر نشر چشمه در ادامه نیمنگاهی هم به مسائل نشر چشمه داشت و بیان کرد: متاسفانه در سالهای اخیر با مشکل بزرگی روبهرو بودهایم که نمیتوان چارهای برای آن اندیشید. تعداد مراجعان به نشر چشمه برای چاپ کتاب، افزایش قابل توجهی پیدا کرده. البته اینکه مورد وثوق و اعتماد هستیم، جای خوشحالی است و شنیدهام نشر چشمه نخستین مقصد نویسندگان شده، اما ما ناشر خصوصی، کوچک و مستقلی هستیم.
کیائیان آرزو کرد: ای کاش روزی بشر به امکانی دست پیدا کند تا هر کتابی را که میخواهد در اسرع وقت، منتشر کند و داوریاش را به جامعه و مخاطب کتاب بسپارد، نه برسهای انتشارات. برای رسیدن به این نقطه راهی طولانی در پیش داریم. حالا مجبوریم انتخاب اصلح انجام دهیم؛ بنابراین اگر در این مسیر، کسی را ناخواسته رنجاندهایم، عذرخواهی میکنیم.
نمیتوانیم همه را راضی نگه داریم
کیائیان ادامه داد: نمیدانم چرا برخی دوستان براساس نظر نادرست یک اقلیت، گمان میکنند اصول اخلاقی را در تولید کتاب رعایت نکردیم. البته خوشبختانه مخاطبان کتاب به اصل قضیه آگاهی دارند. من نمیگویم دنبال راضی کردن همه هستیم؛ چراکه امکانپذیر نیست.
بنیانگذار نشر چشمه در ادامه توضیح داد: در شرایط فعلی، عدهای ممکن است از نوع ادبیاتی که ما عرضه میکنیم، دلخور باشند. واقعیت این است و همیشه گفته شده، ناشر باید براساس محور یک ایدئولوژی فعالیت کند و یا دامنه تولیداتش را افزایش دهد. ناشر حرفهای نمیتواند در یک چارچوب بماند.
وی گفت: نشر چشمه وامدار و بدهکار دوستدارانی است که در 35 سال گذشته ما را تنها نگذاشتند. باور کنید اگر مخاطبان نشر چشمه در چند دهه گذشته نبودند، امکان نداشت 35 ساله شویم.
نشر چشمه بر فضای روشنفکری ما تاثیرگذار است
در ادامه برنامه عباس کاظمی، جامعهشناس پشت تریبون رفت و درباره موضوع تاثیرات اجتماعی کتابفروشیها گفت: کتابفروشیها بر مصرف فرهنگی مردم و فرهیخته شدن طبقه متوسط شهری موثرند.
وی گریز کوتاهی زد به شکلگیری نخستین کتابفروشیهای تهران قدیم در خیابان شاهآباد، ناصر خسرو، بهارستان و افزود: روزگاری در تهران کتابفروشی و کافهها بهعنوان محل بحث و رفت و آمد نویسندگان و اهل قلم به هم پیوند خورده بودند.
به اعتقاد این جامعهشناس، کتابفروشیها را باید به چند شکل نگاه کرد؛ نخست محل فروش کتاب، فضای عمومی با ویژگی تعاملی و همچنین فضای تبادلات فکری.
کاظمی، حال فعلی کتابفروشیهای خیابان انقلاب را بسیار متفاوت با دوسه دهه گذشته دانست. وی تبدیل شدن این خیابان به محل خرید و فروش پایاننامه و تجاری شدن کتابفروشیها را موجب تهی شدن این فضا میداند؛ موضوعی که موجب شده برخی کتابفروشیها ازجمله چشمه به مناطق دیگر کوچ کنند.
این جامعهشناس، در ادامه به پدیده تاسیس کتابفروشی در فروشگاههای بزرگ اشاره کرد و ادامه داد: بهنظر میرسد هنوز پیامدهای تاسیس کتابفروشی در فروشگاههای بزرگ تجاری مشخص نیست. آیا آمدن کتابفروشیها ازجمله نشر چشمه داخل مراکز خرید میتواند به شکلگیری فضای عمومی روشنفکرانه کمک کند؟
کاظمی با اشاره به تاثیرگذاری فکری نشر چشمه گفت: نشر چشمه و همچنین تعدادی دیگر از ناشران با ترجمه کتابهای خاص و البته تالیف در حوزههای علومانسانی، شعر و ادبیات؛ بهنوعی کنار دانشگاههای ما قرار گرفتند و فضاهای فکری و روشنفکری جامعه را شکل دادند.
آشنایی احمدی با نشر چشمه با «ساعت 10 صبح بود»
در ادامه این مراسم، کلیپ کوتاه پیام تبریک احمدرضا احمدی برای حاضران پخش شد. احمدی در این فیلم کوتاه به سابقه همکاری خود با نشر چشمه اشاره کرد که با انتشار «ساعت 10 صبح بود» آغاز شده است. احمدی گفت: بخت من بعد از انقلاب با این کتاب باز شد. حسن کیائیان بعد از چاپ این کتاب که در بازار هم موفق بود، تصمیم گرفت همه شعرهای پیش از انقلاب من را در سه مجموعه منتشر کند.
دوستی با کیائیان از جنس رفاقتهای جوانی است
بهمنفرمانآرا، کارگردان سینما نیز در سخنانی کوتاه گفت: فقط برای حسن کیائیان آمدم. هیچوقت فکر نمیکردم در سن و سالی که با حسن دوست شدم، جنس رفاقت و پشتیبانیها مثل رفاقتهای دوران جوانی باشد.
نصرالله کسرائیان، عکاس پیشکسوت هم با این مقدمه که قرار نبود، سخرانی کند، پشت تریبون آمد و برای دقایقی از سابقه آشنایی و دوستی با کیائیان گفت.
او به تجربه همکاریاش با نشر چشمه بر سر انتشار مجموعه آثارش اشاره کرد و ادامه داد: به پیشنهاد دوستان عکسها را در اختیار حسن کیائیان گذاشتم که استقبال از این اثر کم نظیر بود.
اعلام برگزیدگان سومین دوره چشمهخوان
پایان بخش دورهمی سیوپنج سالگی نشر چشمه، معرفی برگزیدگان سومین دوره نظرسنجی «جایزه چشمهخوان» بود.
داستان فارسی
کتاب «شکوفههای عناب» نوشته رضا جولایی
داستان غیرفارسی
«1984» با ترجمه کاوه میرعباسی
شعر
«دلهرههای مدام گریختن» سایبر هاکا
ادبیات غیرداستانی
«نیایش چرنویل» ترجمه الهام کامرانی
هنرو سینما
«منطقه» ترجمه محمدحسین واقف
نظرات