در آنجا کتابدار خودگمارده چهارده‌ساله‌ای به نام امجد در پوشه‌ای بزرگ نام افرادی را که کتاب قرض گرفته‌اند می‌نویسد و بعد به صندلی‌اش برمی‌گردد تا به خواندن ادامه دهد. او حالا تمام کتاب‌هایی را که همیشه می‌‌توانست بخواهد دارد، به جز آنهایی که در قفسه‌های بالایی بودند و او قدش نمی‌رسید که بردارد. او به دوستانش گفت: «حالا در هر صورت تلویزیون ندارید، پس چرا به اینجا نمی‌آیید و خودتان را آموزش نمی‌دهید؟ سرگرم‌کننده است.» این کتابخانه میزبان هفتگی کلوب کتاب، کلاس‌های انگلیسی، ریاضی، تاریخ جهان و مباحث مربوط به ادبیات و مذهب است.
تبلیغ برای فعالیت‌های کتابخانه بدون به خطر انداختن امنیت آن یک معضل بود و حامیان از ترس آنکه هدف بمب‌ها قرار بگیرند، به تبلیغات شفاهی تکیه می‌کردند. در زمان تاسیس کتابخانه، داریا، بیش از یک سال بود که در محاصره بود. ۸۰۰۰ ساکن باقیمانده آن –از جمعیت ۸۰ هزار نفری پیش از جنگ- با بمباران‌های همیشگی و کمبود مواد غذایی، آب و برق روبه‌رو شدند. شرایط در سال ۲۰۱۴ وقتی داعش، رقه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد و به مناطق وسیعی از سوریه و عراق حمله کرد، بدتر هم شد. داعشی‌ها به مردم پول می‌دادند تا به آنها بپیوندند و بسیاری از والدین نمی‌دانستند پسران‌شان برای چه شغلی انتخاب شده‌اند، تا اینکه خیلی دیر شد. حُمام، یکی از داوطلبینی که در کتابخانه کار می‌کند به تامسون می‌گوید: «جهل همیشه دشمن بشریت است.»
محاصره در سال ۲۰۱۶ پس از اعتراضات بیشمار در رسانه‌های اجتماعی، ازجمله نامه سرگشاده‌ای که به امضای ۴۷ زن در درعا رسید، در کنار این واقعیت که شهر پر از غیرنظامی –و نه تروریست، آن‌طور که دولت ادعا می‌کرد- بود، برداشته شد.
تامسون، گزارشگر تلویزیون و رادیو که جنگ سوریه را برای بی‌بی‌سی پوشش می‌داد، ماه‌ها به مصاحبه با بنیان‌گذاران کتابخانه و دوستانشان از طریق اسکایپ و رسانه‌های اجتماعی پرداخت. وقتی اینترنت در درعا ضعیف می‌شد، منابع او پیغام‌های صوتی در تلفن‌شان ضبط می‌کردند تا هنگام برقراری مجدد ارتباط آنها را برای تامسون بفرستند. کتاب تامسون تصویری ترحم‌آمیز و الهام‌بخش از شهری ارائه می‌دهد که یکی از موسسان کتابخانه به او می‌گوید «سوخت‌رسانی به روح» نیاز اساسی ما بود. یک بنیان‌گذار دیگر که دانشجوی دندان‌پزشکی است می‌گوید: «کتاب‌ها به ما کمک می‌کنند تا جهان خارج را بهتر بشناسیم.» کتاب تامسون می‌تواند به جهان خارج کمک کند که سوری‌ها را بهتر بفهمند. تاریخ ادبی غنی این کشور تحت‌الشعاع ناآرامی‌های جنگ داخلی قرار گرفته و کتابخانه مخفی درعا گواهی بر پیگیری دیرینه دانش از سوی مردم سوریه در زمان‌های بد و خوب است. تامسون می‌نویسد: «مثل بسیاری از مناطق درگیر در جنگ، مردم سوریه رویای جایی را دارند که بتوانند بدون گلوله و بمب برای آینده برنامه‌ریزی کنند.»
به همان شیوه‌ای که کتاب‌ها در خیابان‌های متلاشی درعا جمع شدند، هنرمندان محلی گرافیتی‌هایی بر ساختمان‌های ویران نقاشی کرده‌اند. در تصویری که توسط ابو مالک کشیده شده، دختر کوچکی را می‌بینیم که روی تلی از جمجه‌ها ایستاده و کلمه «امید» را بالای سرش می‌نویسد.
نظرات