سیدمحمدمهدی میرصانعی، مدیر موسسه فرهنگی انتشاراتی اندیشه فرهنگ جاویدان، از نویسندگانی است که معتقد است فعالیت‌‌های مفید زیادی در زمینه شناساندن چرایی واقعه عاشورا به کودکان و نوجوانان در قالب آثار ادبی صورت نگرفته و تلاش کرده است در کتاب «دریای تشنه» که با تصویرگری شهاب قنبری از سوی گروه پژوهشی کودک و نوجوان بوژان منتشر شده، به این موضوع بپردازد.
او در این‌باره به ایبنا می‌گوید: حدود 10سال است که در موسسه فرهنگی انتشاراتی اندیشه فرهنگ جاویدان، به انجام کارهای فرهنگی می‌پردازم و هدفم تولید آثاری است که معرفت و شناخت کودکان و نوجوانان را افزایش دهد نه تولید یک اثر بازاری صرف. وقتی چهار سال پیش در جشنواره انتخاب کتاب برتر کودک و نوجوان در شهر قم شرکت کردم، دبیر جشنواره گفت که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان دینی، کتابی شایسته تقدیر شناخته نشده است به علت اینکه آثار این حوزه عمدتا کلیشه‌ای و تکراری بوده. همان زمان در ذهنم این جرقه زده شد که به تولید آثاری با محتوای خوب و کاربردی برای کودکان و نوجوانان بپردازم و پروژه تولید مجموعه «ستارگان پاک» کلید خورد.
میرصانعی با اشاره به اینکه «دریای تشنه» پنجمین عنوان از مجموعه «ستارگان پاک» است، می‌افزاید: جرقه نوشتن این کتاب که به موضوع امام حسین(ع) و قیام عاشورا می‌پردازد، محرم سال گذشته در ذهنم زده شد و سعی کردم در آن، صرفا به واقعه عاشورا نپردازم و با نگاهی متفاوت چگونگی واقعه عاشورا را برای کودکان و نوجوانان تبیین کنم.
به گفته این نویسنده، امروزه وقتی اسم امام حسین (ع) برده می‌شود، همه به یاد عاشورا و تاسوعا و شهادت آن حضرت می‌افتند و در اغلب کتاب‌های دینی کودک و نوجوان نیز عمده متن و تصاویر به روز عاشورا و وقایع مرتبط که برای همه ما دردناک است، اختصاص دارد اما برای بچه‌ها مطرح نشده که چرا این واقعه اتفاق افتاده است.
او در ادامه به حجم بالای مطالب این کتاب اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل پرداختن به چرایی واقعه عاشورا تعداد صفحات این کتاب زیاد شد و در حالی‌که تعداد صفحات چهارجلد قبلی مجموعه، 24 صفحه است، ما نتوانستیم مطالب را در 24 صفحه جمع کنیم و نهایتا در 48 صفحه ارائه کردیم با اینکه خیلی بیش از این بود. در این کتاب سعی کردیم با زبان کودکان و نوجوانان گروه سنی «ج و د» چرایی واقعه عاشورا و اینکه امام حسین (ع) صرفا یک جنگجو نبوده که به شهادت برسد، بلکه امامی سرشار از عطوفت و رحمت بوده و تا آخرین لحظه هم پیک صلح فرستاده، بیان شده است.
استفاده از منابع و مستندات تاریخی در حوزه دین، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد
میرصانعی می‌افزاید: یکی از مواردی که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته، استفاده از منابع و مستندات تاریخی بوده است. روایت‌ها و حکایت‌هایی از زندگی امام حسین (ع) که در این کتاب اشاره شده از کتاب‌های مختلفی مانند مجموعه 24 جلدی «تاریخ امام حسین(ع)، موسوعه الامام حسین»، بحارالانوار، آثار دکتر شهیدی و منابع دست اول استخراج شده است.
او با بیان اینکه متاسفانه در حوزه دین، استفاده از منابع و مستندات تاریخی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، یادآوری می‌کند: ورود به این عرصه بسیار سخت است چون حجم مطالب زیاد می‌شود و با توجه به اینکه عمده آثار این حوزه برای کودکان در قالب 12 یا 24 صفحه ارائه می‌شود، نمی‌توان مطالب را در این حجم محدود ارائه داد و مجالی برای استناد تاریخی نیست. زیرا نصف این حجم 24 صفحه عکس است و فقط یک‌سوم تا نصف کتاب به متن اختصاص می‌یابد که از اینترنت هم قابل استخراج است و مجالی برای استناد تاریخی برای عمده آثار دینی وجود ندارد.
تولید کلیشه‌ای آثار دینی برای کودکان راحت‌ترین و درآمدزاترین کار است
این ناشر می‌افزاید: براین اساس تولید کلیشه‌ای آثار دینی برای کودکان و نوجوانان راحت‌ترین و درآمدزاترین کار است ولی اگر بخواهیم اثر فاخری تولید کنیم و امام حسین (ع) را برای کودکان و نوجوانان تبیین کنیم، هیچ وقت در 24 صفحه امکان‌پذیر نیست. حتی در 48 صفحه هم ما مجبور شدیم بخشی از مطالب و مستندات را حذف کنیم.
تشریح چرایی واقعه عاشورا برمبنای سال‌های هجرت
به گفته این ناشر، تاریخ اگرچه شیرین‌ترین مطلب است اما گاهی بیان آن برای بچه‌ها سخت است لذا در این کتاب، سعی شده برخی لغات و اصطلاحاتی که درک مفهوم آن‌ها برای بچه‌ها مشکل است در پاورقی‌ها توضیح داده شود. همچنین مطالب در قالب فصل‌های کوتاه بر مبنای سیر تاریخی براساس سال‌های هجرت بیان شده تا در آموزش مبانی به کودک و نوجوان تسهیل شود و تاریخ را بهتر بفهمند و با اینکه خیلی سریع پیش رفته اما به اتفاقات شاخص اشاره شده است.
میرصانعی در ادامه سخنانش به سایر جلدهای مجموعه «ستارگان پاک» اشاره می‌کند و می‌گوید: به طورکلی سعی شده در همه کتاب‌های این مجموعه نگاه جدید به امامان و بزرگان دین وجود داشته باشد و بیشتر از اینکه به یک سیره پرداخته شود به بازه بین تولد تا شهادت این معصومین پرداخته شده، مثلا قبل از واقعه عاشورا چه اتفاقی افتاده که حضرت زینب پیام‌آور واقعه کربلا شده است.
به گفته او، در جلد نخست این مجموعه به حضرت زهرا (س)، در جلد دوم به حضرت علی (ع)، در جلد سوم به حضرت زینب (س) و در جلد چهارم به امام حسن (ع) پرداخته شده است. کتاب ششم هم که در دست نوشتن است و سال آینده برای انتشار آماده می‌شود، درباه حضرت ابوالفضل (ع) است و در آن به عقبه و پیشینه ایشان پرداخته شده یعنی موضوعی که مردم مخصوصا کودکان و نوجوانان کمتر از آن اطلاع دارند. از زمانی‌که ازدواج حضرت علی (ع) با مادر ایشان اتفاق افتاد و مسائل مختلف تا زمانی‌که به واقعه عاشورا و شهادت حضرت ابوالفضل (ع) می‌رسیم.
نمونه‌ای از تصویرگری کتاب «دریای تشنه»
شهر قم با ناشران کلیشه‌ای و بازاری پر شده است این نویسنده، درباره بازخورد این مجموعه نیز می‌گوید: استقبال خوبی از سه‌جلد نخست صورت گرفت و دوباره ویرایش شد و به چاپ دوم رسید. جلدهای چهارم و پنجم هم تا به‌حال مورد استقبال خوبی قرار گرفته و این استقبال چون قبل از خواندن متن بوده بیشتر از دریچه تصویرگری اثر بوده است که از سوی شهاب قنبری و با الهام از سبک تصویرگری مرحوم صادق صندوقی انجام شده است.
میرصانعی در پاسخ به این سوال که این مجموعه تا چه اندازه از طریق سیستم پخش در دسترس کودکان و نوجوانان سراسر کشور قرار گرفته است، می‌گوید: با توجه به اینکه ما در قم هستیم اما در قم بسیار مظلومیم چون شهر قم با کلکسیونی از ناشران کلیشه‌ای و بازاری پر شده است و عمده بازار هدف ما در خارج از قم است. به جز ناشران خوبی مانند جمال، کتابک و ... عمده ناشران در قم کلیشه تولیدکن و مجموعه‌سازند و این موضوع، یک درد بزرگ است. براین اساس عمده پخش ما از طریق پاتوق کتاب، نشر معارف و عرضه در باغ کتاب تهران صورت می‌گیرد.
نظر شما