هایکو، شعر کوتاه ژاپنی است که معمولا درباره طبیعت است چیزی که در هایکو مهم است تجربه کردن «لحظه هایکو» و پیوستن یا متصل شدن به طبیعت است. هایکو برگرفته از فرهنگ ژاپنی است و به بچه‌ها و بزرگترها کمک می‌کند که با عالم طبیعت و مردم پیوند داشته باشند یعنی همبستگی جهان را ببینند و قدمی به سوی صلح بردارند.
هایکو آسان‌ترین شعر روی کره زمین است
ع. پاشایی از نویسندگان و مترجمانی است که سابقه زیادی در ترجمه و پژوهش در زمینه هایکو دارد و در دهه پنجاه کتاب «هایکو شعر ژاپنی از آغاز تا امروز» را با همکاری احمد شاملو منتشر کرد. او درباره دلیل ترجمه این کتاب به ایبنا می‌گوید: «هایکو در همه دنیا رواج زیادی یافته است و بچه‌های زیادی هایکو می‌گویند، بچه‌های ما هم هایکو می‌گویند و باید با اصول و قواعد آن به خوبی آشنا باشند. بعد از کتابی که در زمینه هایکو با همراهی احمد شاملو منتشر کردیم و ترجمه‌های دیگری که بعدا منتشر شد فضا باز شد و زمینه‌ای ایجاد شد تا کتاب «هایکو برای بچه‌های خلاق» را برای بچه‌ها و بزرگترها ترجمه کنم.
او که در مقدمه این کتاب دو مقدمه یکی برای بچه‌ها و یکی برای بزرگسالان نوشته درباره هایکو توضیح می‌دهد: هایکو آسان‌ترین شعر روی کره زمین است و بچه‌های زیادی در تمام دنیا هایکو می‌نویسند و در این کتاب، راه و روش و شیوه هایکو و انواع آن به مخاطبان آموزش داده می‌شود یعنی از سیر تا پیاز هایکو را می‌آموزند.
پاشایی ادامه می‌دهد: این نخستین کتابی است که به مخاطب می‌آموزد چگونه هایکو بنویسیم و علاوه بر کودکان برای بزرگسالان نیز کاربرد دارد. البته انجمن‌هایی در تهران، گیلان و شهرهای دیگر وجود دارد که در این زمینه فعالیت می‌کنند و اطلاعات خوبی دارند و افرادی که با زبان ژاپنی آشنایی دارند نیز آثاری را از زبان اصلی ترجمه کرده‌اند که می‌تواند در ارائه اطلاعات به علاقه‌مندان، مفید باشد. من هم با ترجمه این کتاب می‌خواستم اطلاعات پایه را به مخاطب بدهم و بگویم هایکو چیست.
نویسنده در این کتاب از بچه‌ها می‌خواهد خودشان یا با دوست‌هایشان هایکو بسازند و معتقد است هایکو به همه کمک می‌کند تا آرام بگیرند، سخت نگیرند و بایستند و به چیزی که در اطراف‌شان است، نگاه کنند تا بتوانند جهان و زندگی روزمره‌شان را بیشتر درک کنند.
گسترش خلاقیت کودکان با هایکو
به اعتقاد نویسنده، بچه‌ها وقتی هایکو یاد می‌گیرند جدای از شعر، چیزهای دیگر هم می‌آموزند. آن‌ها یک راه تازه و پراحساس دیدن و پیوستن به طبیعت و جهان را یاد می‌گیرند و معمولا شادتر و حرمت‌گزارتر می‌شوند. همچنین مهارت‌شان را در مشاهده چیزهای دوروبرشان تیزتر می‌کنند، چون یاد می‌گیرند احساسات و اندیشه‌های‌شان را در کلمات روشن‌تر بیان کنند و مهارت‌های زبانی‌شان نیرومندتر می‌شود، همچنین خلاقیت‌شان را گسترش می‌دهند.»
در پیشگفتار کتاب می‌خوانیم: «شما بچه‌ها، از پیش، «چشم هایکو» یا «چشم هایکوبین» دارید – یعنی شیوه‌ای که از آن راه جهان را باز و تر و تازه می‌بینید. ماتسوئو باشو(۱۶۹۴-۱۶۴۴)، که مشهورترین شاعر هایکو یا هایکوسَراست، گفته که هر که هایکو می‌نویسد چشم و دلش باید مثل چشم و دل بچه‌ها باشد. این کتاب می‌خواهد راه نوشتن هایکو را به شما نشان بدهد، یادتان بدهد که با «چشم هایکوبین»تان هرچه را که می‌بینید و احساس می‌کنید روی کاغذ بیاورید. این مقدمه‌ای است به هایکو، که یک بخش یکه فرهنگ و هنر ژاپن است.
این کتاب شما را قدم به قدم پیش می‌برد و برای‌تان توضیح می‌دهد که دیدن جهان با چشم هایکوبین یعنی‌چی. توضیح می‌دهد که هایکو چی هست و چی نیست؛ هفت کلید به شما می‌دهد که در نوشتن هایکو راهنمایی‌تان می‌کنند؛ اهمیت فصل‌ها و طبیعت را در نوشتن هایکو می‌گوید؛ و راهنمایی‌تان می‌کند تا بتوانید چیزی را که می‌بینید، بنویسید. کارهای دیگر هایکونویسی را هم شامل می‌شود؛ مثل هایکوی همراه با داستان(های بون)، هایکوی همراه با نقاشی(های گا) و هایکونویسی گروهی با دوستان(رن گا).»
مطالب این کتاب در قالب بخش‌هایی مانند «وارد شدن به جهان هایکو، هفت کلید نوشتن هایکو، نوشتن اولین هایکو، هایکوی فصل دلخواه شما، های‌بون شما، های‌گای شما، رن‌گای شما و درست کردن دفترچه و فعالیت‌های هایکویی دیگر» ارائه شده است. در پایان کتاب هم فهرستی از واژگان وابسته به هایکو به همراه توضیحات مرتبط آورده شده است.
انتشارات اتفاق، کتاب «هایکو برای بچه‌های خلاق» را در قالب 84 صفحه با شمارگان هزار نسخه منتشر کرده است.
نظر شما