محسن شریفی؛ مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری امور پژوهشی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره روند کلی چاپ مقالات علمی و قوانین اعمال شده بر نشریات علمی-پژوهشی کشور گفت: همانگونه که می‌دانید، بخش عمده‌ای از مقالاتی که در داخل کشور منتشر می‌شوند، در نشریات داخلی نمایه‌سازی و به چاپ می‌رسند. البته آمارهای موجود نشانگر این امر است که علاوه‌بر این بسیاری از مقالات پژوهشگران داخلی در مجلات خارجی هم چاپ می‌شوند.
 
وی با اشاره به اهمیت کمی نشریات در بدنه علوم و پژوهش کشور گفت: از گذشته در حوزه‌های مختلف علمی نشریاتی در کشور براساس سیاست‌های علمی موجود منتشر می‌شدند که در همان زمان تدوین شده بود و این سیاست‌ها در سطح آموزش عالی تدوین شده بود. تا اینکه تصمیمات در وزارت علوم؛ تحقیقات و فناوری بر آن شد، به جای آنکه تعداد کثیری از مقالات در نشریات خارجی منتشر شود، در مجلات داخلی هم منتشر شود.
 
شریفی ادامه داد: این تصمیم‌ در ماهیت خود امری مفید و موثر در نشر علم و پژوهش کشور به حساب می‌آمد، شاید زمانی تعداد نشریات ما به انگشت‌های دست هم نمی‌رسید اما این سیاست‌های تشویقی و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر آن باعث شد شمار نشریات به میزان بسیار قابل قبولی برسد. تا اینکه در برنامه پنجم توسعه قید می‌شود که تعداد نشریات در پایان برنامه پنجم توسعه باید به دو برابر میزان موجود برسد. بر این اساس تعداد نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آغاز برنامه پنجم نزدیک 550 تا 600 نشریه بوده است که در پایان دوره برنامه پنجم نزدیک به 1000 نشریه ‌رسید. درواقع یکی از اهداف قانون برنامه تامین ‌شد.
 
وی در پاسخ به این پرسش که معیارها برای اعتباربخشی به این نشریات چه روندی را دنبال می‌کرده است، گفت: پاسخ به این پرسش باید در دو مقوله بررسی شود؛ ابتدا برای اینکه نشریه‌ای در وزارت‌خانه تصویب و به‌ آن اعتبار داده شود، در وهله اول باید دارای موضوع تخصصی باشد و اینکه تیم تحریریه آن را باید افرادی که از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها هستند تشکیل دهند. درواقع در بدو تاسیسشان به اعضای هیات علمی دانشگاهی سپرده می‌شود. لازم به ذکر است که در ابتدای تاسیس هر نشریه چندان نمی‌توان بر کیفیت آن ارزیابی‌های دقیق اعمال کرد، چراکه همواره کیفی‌سازی بعد از تشکیل تیم تحریریه و تصویب نشریه انجام می‌گیرد.
 
وی افزود: در سراسر دنیا هم همین روال وجود دارد که بعد از تاسیس یک نشریه تقریبا فرصتی دوساله داده می‌شود و بعد برای رصد کیفی آن اعمال نظر می‌کنند. خوشبختانه در سه یا چهار سال گذشته درست زمانی که به لحاظ کمی و تعداد نشریات علمی به میزان قابل قبولی دست‌ یافتیم، تصمیم بر آن شد که این کیفی‌سازی عمیق‌تر از قبل و بادقت‌نظر بیشتری اعمال شود. اکنون چند سالی است که نظام ارزیابی نشریات به وجود آمده است و در بهترین وضعیت خود این روند دنبال می‌شود.
 
این مدیر مسئول درباره این نظام ارزیابی که چقدر بر کپی‌رایت محتوای علمی اعمال قانون می‌کند، اینکه رعایت کپی‌رایت تنها در محتوای مکتوب صدق نمی‌کند و متاسفانه در بسیاری موارد شنیده یا دیده می‌شود که برخی استادان یا دانشگاهیان حاصل فعالیت علمی دیگر دانشجویان را در قالب مقاله به نام خود ثبت می‌کنند و آیا نظام ارزیابی وزارت علوم در امر نشریات قانونی برای این امر مدنظر دارد یا خیر؟ گفت: هیات علمی نشریات دارای ابعاد مختلفی است. کمکی که می‌توان در فضای نشریات برای رفع این معضلات و سالم‌سازی فضای علمی کرد این است که بتوان با آموزش از طریق کارگاه‌های آموزشی و مواردی که تخلف محسوب می‌شود تاحدی از این تخلفات جلوگیری کرد. البته برخی از این تخلفات به صورت نادانسته و ناخواسته صورت می‌گیرد که می‌توان به راحتی از طریق این آموزش‌ها از بروز آن‌ها جلوگیری کرد. این زمانی است که در فضایی سالم بر نشریات حاکم باشد.
 
وی ادامه داد: به طور کلی نشریات هم می‌توانند از بروز تخلفات پیشگیری کنند؛ در حقیقت اگر تخلفی صورت گرفت نشریات در سطح خود و به عنوان یک حلقه‌ علم و فناوری می‌توانند در این زمینه اعمال قانون کنند. برای این کار توصیه و مقررات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آیین‌نامه نشریات این است که در هنگام داوری مقالات ارسال شده، حتما داوری تخصصی باید صورت گیرد و نکته دوم این است که حین فرآیند پذیرش هر نشریه حتما باید از نرم‌افزارهای خاصی بهره‌ بگیرند که  به جلوگیری از بروز تخلفات کمک می‌کند. هر دو این راه حل‌ها در قوانین و مقررات هم آمده است. این دو راهکار تاثیر زیادی در سالم‌سازی فضای نشریات و محتوای علمی می‌گذارد.
 
وی گفت: یکی دیگر از معیارهای ارزیابی این وزارت‌خانه به کارگیری نرم‌افزارهای همانندیابی است. همچنین از دیگر معیارها، فرآیند داوری استاندارد در نشریات است و صرفا بر این اساس نیست که اعلام کنند که فرایند داوری در نشریه اعمال می‌شود بلکه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به این موضوع توجه ویژه دارد که‌ آیا در طول سال داوری داشته است یا خیر.
 
وی با اشاره به تعیین مبالغ دریافتی نشریات از محققان و پژوهشگران گفت: دریافت هر نوع وجه برای چاپ مقاله امری غیرقانونی در نشریات داخلی به حساب می‌آید؛ اما  نشریه بعد از پذیرش و فرآیند داوری می‌تواند در ازای هزینه‌های انجام شده مبلغی را از متقاضی دریافت کند که این فرآیند را هم باید از پیش اطلاع‌رسانی کرده باشد تا متقاضی هم در جریان این فرآیند باشد.
 
شریفی ادامه داد: همیشه این اطلاع‌رسانی از سوی وزارت علوم؛ تحقیقات و فناوری بوده است که اگر فردی با این روند مواجه می‌شود که نشریه قبل از پذیرش مقاله وجهی را دریافت کند، افراد باید اینگونه تخلفات را اطلاع‌رسانی کنند تا با آن‌ها برخورد شود.