فرشته محمدعلی به‌عنوان سخنران نخست این نشست، با اشاره به اینکه برای چشم‌انداز زندگی علوی می‌توانیم از عهدنامه مالک اشتر بهره بگیریم، گفت: امام علی (ع) در این عهدنامه، از سطح کلان جامعه یعنی حکومت سیاسی تا پائین‌ترین جزء که خانواده است را مدنظر قرار می‌دهد. مطابق عهدنامه، خانواده متعادل را خانواده علوی می‌گوییم، خانواده‌ای که افراد در آن رشد پیدا کرده و با مدیریت جلو می‌روند.
مدیریت ابزار تسلط بر آدم‌ها نیست
وی ادامه داد: امیرالمومنین (ع)، مدیریت را امانتی الهی معرفی می‌کند. به بیان حضرت، مدیریت طعمه و ابزار تسلط بر آدم‌ها نیست. مدیریت یک فرایند است که برای رسیدن به هدف، مرحله به مرحله تغییراتی دارد. عهدنامه، مدیریت را یک منشور حکومتی می‌داند که توسط انسان‌هایی که به درجه‌ای از کمال می‌رسند، به اجرا درمی‌آید. عهدنامه مالک اشتر را یک انسان کمال‌یافته که به تمام سطوح نیاز بشر آگاه بوده، نوشته است. این دستورالعمل مدیریتی را یک معصوم ارائه داده است.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه با معرفی برخی از اهداف مدیریت از دیدگاه امیرالمومنین (ع)، اظهار کرد: پرداختن به اقتصاد، امنیت فرد و جامعه، امور فرهنگی و آبادی سرزمین ازجمله این اهداف است. حضرت علی (ع) هرگز در زمان حیات پیامبر (ص) خطبه‌ای نخواند و در مدت چهار و نیم سال حکومت خود باید هرآنچه را لازم بوده، بگوید. عهدنامه را مطرح کرد تا در حوزه‌های مختلف از آن بهره گرفته شود که یکی از موارد آن بهره‌برداری برای مدیریت در خانواده است. وقتی ایشان عهدنامه را به‌عنوان یک فرمان حکمتی بیان کرده، باید آن‌را عام و مطلق برشمرد.
مدیران باید نگاهشان را درست کنند
فرشته محمدعلی افزود: حضرت در عهدنامه ابتدا جای آدم‌ها و سپس نقش آن‌ها را مشخص می‌کند و در ادامه به طرح چشم‌انداز می‌پردازد. علت ناکامی الگوهای مدیریتی و ناکارآمدی آن‌ها این است که یک مدیر خود را متصل به مبدأ اصلی معرفی نمی‌کند. در حالی‌که امیرالمومنین (ع) در نخستین کلمات خود در عهدنامه، خود را عبدالله می‌نامد. در حوزه مدیریت خانواده هم وقتی پدر خود و آدم‌ها را در اتصال با مبدأ ببیند، نمی‌تواند رفتار نادرستی با خانواده خود داشته باشد. مدیران باید نگاهشان را درست کنند و درنظر داشته باشند که نمی‌توانند هر رفترای انجام دهند، چون به مبدأیی اتصال دارند که مراقب رفتار آن‌هاست. یک مدیر همواره باید خود را زیر یک چتر توحیدی ببیند.
وی گفت: امیرالمومنین (ع) را باید از الگویی که صرفا قابل تقدیس است، به مدیری که می‌توان از کلام، رفتار و مدیریت او بهره گرفت، تبدیل کنیم. باید نهج‌البلاغه را از مهجوریت خارج و در جامعه کاربردی کنیم.
آگاهی به حقوق فرزندان در مدیریت خانواده
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به برخی از اصول مدیریت در خانواده، بیان کرد: تبیین رویکرد سیستمی به اصلاح و ایجاد بینش در مدیریت خانواده، اتصال به مبدأ الهی و اصلاح تفکر ازجمله این اصول هستند. پدر و مادرها مجاز نیستند هرگونه که می‌خواهند با فرزاندانشان رفتار کنند. این فرهنگ را باید در زندگی خود اصلاح کنیم. یکی از اصول مدیریت در خانواده، آگاهی به حقوق فرزندان است. امام علی (ع) می‌فرمایند که عدم رعایت حقوق زیردستان، محاربه با خداست. همچنین در حوزه مدیریتی ازجمله مدیریت خانواده، باید فرنگ قضاوت عادلانه وجود داشته باشد. نسبت به ما آنگونه قضاوت می‌کنند که ما درباره دیگران قضاوت می‌کنیم.
فرشته محمدعلی با بیان اینکه خانواده ابزار آزمایش هستند، افزود: خداوند، خانواده را وسیله آزمایش مدیر خانواده قرار داده است. همچنین یکی دیگر از اصول مدیریت خانواده، فلسفه بخشش است. به بیان امیرالمومنین (ع)، طوری ببخش که دوست داری خدا تو را ببخشد. آن حضرت همچنین می‌گوید که اگر آدمی با تو درست برخورد نکرد، ببین که آیا او شأن و جایگاه خود را می‌داند؟ از آدمی که جایگاه خود را نمی‌شناسد، چگونه انتظار داری که جایگاه تو را بشناسد!
وی در پایان، محبت و مهرورزی، توجه به تمام نیازهای خانواده، پرهیز از عجله در کارها، مدیریت خشم، تشویق و تنبیه، اهمیت مشورت، چگونگی انتخاب و تعامل با معاشران، مدیریت زمان و برنامه‌ریزی، اصل تقسیم کار، توجه به توانایی افراد در تقسیم کارها، وجود الگو و توجه به رفاه اکثریت را از اصول عملی مدیریت در خانواده برشمرد.
.jpg)
واکاوی مهارت‌های زندگی در نهج‌البلاغه
مهناز آل علی، دیگر سخنران این نشست نیز با طرح بحث «مهارت‌های زندگی در نهج‌البلاغه»، گفت: مهارت‌های زندگی، توانایی‌هایی هستند که انسان را در برخورد منطقی با خواسته‌ها و مقابله با چالش‌های پیش‌رو کمک می‌کند. این مهارت‌ها، بهتر زیستن را به انسان آموزش می‌دهد.
وی ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی، 10 مهارت را برای زندگی بهتر فهرست کرده که خودآگاهی، مقابله با فشارهای روانی، تفکر خلاق و تفکر نقاد، ایجاد و حفظ روابط بین فردی، همدلی و مهارت حل مساله ازجمله آن‌هاست. حال می‌خواهیم ببینیم این مهارت‌ها در نهج‌البلاغه چگونه آمده است. یکی از مهارت‌ها، خودآگاهی است. یعنی انسان یک شناخت از خود، ظاهر و یا عواطف خود داشته باشد. این شناخت به او کمک می‌کند که استعدادهایش را رشد داده و به کمال برساند. امام علی (ع) می‌فرمایند که عاقل کسی است که خودش را بشناسد. همچنین در حدیثی دیگر از ایشان آمده که هرکس قدر و ارزش خود را بشناسد، حرمتش باقی است.
هیچ عملی مثل تفکر نیست
این پژوهشگر درباره اهمیت تفکر صحیح نیز اظهار کرد: تفکر تاجی است که خداوند تنها بر سر انسان گذاشته است. تفکر انسان را از خرافات و حرف‌های پوچ و تقلید کورکورانه دور می‌کند. در حدیثی از امام علی (ع) آمده که هیچ عملی مثل تفکر نیست. تفکر خلاق، بخشی از تفکر صحیح است که ایده می‌دهد و تفکر نقاد آن‌را تحلیل و بررسی می‌کند. وقتی انسان می‌خواهد با مشکلات روبه‌رو شود، باید خلاقیت داشته باشد و با تفکر خلاق و نقاد می‌تواند به راحتی مسائل را حل کند. حضرت می‌فرمایند: «زبان عاقل، پشت عقل اوست.» عاقل بودن نتیجه تفکر است.
آل علی همچنین گفت: کنترل هیجانات از دیگر مهارت‌هایی است که بر آن تاکید شده است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «خشونت نوعی جنون است که صاحبش را به پشیمانی می‌کشاند.» ایشان اطرافیان و یارانش را از خشونت پرهیز می‌دهد. حضرت فرموده‌اند: «بر حذر باش از غضب که خشم لشکر عظیمی از لشکریان شیطان است. چه کسی می‌گوید اسلام دین خشونت است؟! به بیان امیرالمومنین (ع)، با کسی که با تو درشتی می‌کند، نرمی کن و با دشمن خویش به بخشش رفتار کن، چون من شیرین‌تر از بخشش ندیدم.
تاکید بر میانه‌روی و حُسن خلق در نگاه علوی
وی اعتدال و میانه‌روی را امری پیشگیری‌کننده برشمرد و ادامه داد: اگر میانه‌روی نکنیم، در واقع به حقوق دیگران تجاوز کرده‌ایم. امام علی (ع) نیز تاکید دارند که میانه‌رو باشیم. همچنین یکی دیگر از مهارت‌هایی که آن حضرت بر آن تاکید دارند، حُسن خلق است. امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند: «هیچ همنشینی بهتر از حُسن خلق نیست.» وقتی حُسن خلق داشته باشیم، اعتماد مردم را جلب می‌کنیم. امام صادق (ع) نیز فرموده‌اند: «حُسن خلق یعنی، رفتارت را آمیخته به نرمی و گفتارت را پاکیزه و آمیخته به محبت کنی و هنگام برخورد با برادران دینی‌ات، گشاده‌رو باشی.»
نظر شما