خبرگزاری کتاب ایران_آنژیلا عطایی: شعر در چهل سال اخیر فراز و فرودهای فراوانی داشته است. مناسبات اجتماعی ـ سیاسی و وضعیت اقتصادی عوامل اصلی این تغییرات هستند. گاهی تغییرات ناگهانی این مناسبات ممکن است حتی در طول یک سال تاثیر فراوانی بر وضعیت شعر بگذارد. مرور مجموعه‌های شعری که در سال 97 منتشر شدند در مقایسه با کتاب‌های شعر سال قبل، کاهش تعداد مجموعه‌های شعر موفق را نشان می‌دهد.

ناشرین توجه کمتری نسبت به پذیرش مجموعه شعر داشته و به انتشار مجموعه ترانه یا شعر از اسامی مشهور مبادرت ورزیده‌اند و علت آن را کاهش فروش کتاب‌های شعر و بی‌توجهی مخاطب به این کتاب‌ها ذکر می‌کنند. تغییر ناگهانی شرایط اقتصادی در یک سال اخیر و گرانی کاغذ عاملی‌ است که بعضی ناشران را مجبور کرده صرفا شبیه یک بنگاه اقتصادی عمل کرده و وجه فرهنگی آنها بسیار کم‌رنگ باشد. طی سال‌های گذشته تیراژ مجموعه‌های شعر در ناشران خصوصی در بهترین حالت هزار نسخه بوده است. در سال 97، میانگین تیراژ کتاب‌های منتشر شده 500نسخه بود. این در حالی‌ست که ناشرینی که در سال‌های اخیر شروع به فعالیت کرده و اتفاقا بسیار سنجیده در حوزه شعر عمل می‌کنند تنها قادر به انتشار نسخه‌های کمتری بوده و با مشکلات اقتصادی مواجه‌اند.

حکمت کلمه، نصیرا و روزنه بیشتر از بقیه بر انتشار شعر متمرکز هستند و به نظر می‌رسد شعرها را گزیده‌تر انتخاب و منتشر می‌کنند. مروارید و نیماژ سیاست‌های خود را درباره انتشار کتاب تغییر داده‌اند. نگاه بر انتشار ترانه مخصوصا ترانه اشخاص مشهور متمرکز شده است. افراز چند سال است که شعر هم منتشر می‌کند و سمت و سوی خاصی را در این زمینه در پیش گرفته است. چشمه نسبت به بقیه ناشرین کتاب‌های شعر بیشتری در هر سال منتشر می‌کند و البته انتشار مجموعه‌هایی با شعرهای مشابه موجب کاهش توجه مخاطب به شعر خواهد شد. ناشرین دیگر مثل ثالث و نیلوفر معمولا تعداد کمتری مجموعه شعر منتشر می‌کنند و البته چند ناشر مثل شورآفرین، مهر نوروز، علم و عقربه در سال 97 تعداد قابل توجهی مجموعه شعر چاپ کرده‌اند.

مرور عناوین منتشر شده در سال گذشته کاهش کیفی شعرها را نسبت به سال 96 نشان می‌دهد. گاهی شاعران در انتشار کتابی به نام خود عجولانه رفتار کرده‌اند، شعرها هنوز به ویرایش نیاز دارند. تمرکز بر نوشتن و چاپ اشعار است به هر شکل و طریق ممکن و دقیقا به همین دلیل وقتی اغلب ناشرین مجموعه‌های شعر دریافتی را مورد کارشناسی صحیح قرار نمی‌دهند، کتاب‎هایی منتشر می‌شوند که مخاطب عام آنها را نمی‌خواند _چون اول قورباغه را قورت نداده‌اندـ و مخاطب خاص شعر را نیز به رصدکردن و دیدن کتاب‌های شعر بی‌توجه می‌کند. از طرفی انتشار کتاب‌هایی با شعرهای مشابه، از لحاظ ساختار، مفهوم و فرم، افزایش احساسات‌گرایی رقیق در شعرها بدون توجه به آنچه در اطراف یک هنرمند و شاعر می‌گذرد، منجر به تولید سری کتاب‌های شعری می‌شود که واجد جهان‌بینی خاصی نبوده و به مرور توجه مخاطب خاص شعر را کم می‌کند. مجموع این عوامل موجب شده است که کتاب‌های شعر پرفروش -البته اگر با تیراژهای کنونی بتوان از این کلمه استفاده کرد- با کتاب‌های برگزیده مخاطبین جدی شعر انطباق ندارد. هنوز هم نگاه جدی برخی شاعران به شعر و توجه ناشر به کارشناسی دقیق در پذیرش شعر خوب باعث انتشار کتاب‌هایی می‌شود که توجه مخاطب را به خود جلب می‌کنند.

برخی از این کتاب‌ها را که البته بسیار هم معدودند و در سال 97 منتشر شده و هرکدام به دلایلی قابل تامل هستند را در ادامه مرور می کنیم.

«سرود روح بزرگ» مجموعه شعری از سیدعلی صالحی که انتشارات نگاه منتشر کرده است. هر چند این کتاب نسبت به کتاب قبلی شاعر «دختر ویولن زن در کوچه‌های برفی آذرماه» با اقبال کمتری مواجه شده است اما به دلیل توجه شاعر به فضا و زیست امروز و صراحت او در نگاه انتقادی‌اش مورد توجه مخاطبین جدی شعر قرار گرفت.

«سرزمین سنگ‌پشتها» کتابی از ساجد فضل‌زاده که توسط نشر نیماژ به چاپ رسیده است. شعرهای این مجموعه به دقت انتخاب شده‌اند. روایت‌مداری، پرهیز از معناگریزی به مفهوم بی‌معنایی، عاطفه‌محوری و تخیل این کتاب را به مجموعه‌ای قابل تامل تبدیل کرده‌اند.

«سفر سفر» مجموعه شعر وحید داور است که توسط نشر حکمت کلمه منتشر شده است. توجه به زبان، ترکیب‌سازی‌های بدیع و قابل توجه همراه با روایت‌مداری در شعرها، این کتاب را به مجموعه شعر موفقی تبدیل کرده است.

«تناهی» مجموعه‌ای از روزبه سوهانی در قالبی غیرمتعارف که توسط انتشارات مروارید چاپ شده است. زبان سالم شعرها، چینش هوشمندانه شعر و نثر در کنار هم و عاطفه‌محوری در کنار نگاه انتقادی شاعر، این کتاب را مورد توجه قرار می‌دهد.

«از رنج اشیا» مجموعه شعر نگین فرهود که نشر حکمت کلمه منتشر کرده است. عاطفه‌محوری، تخیل، زبان خاص و مستقل شاعر که به شدت زنانه است اما اصلا نخ‌نما و تکراری نیست شعرهای موفقی را در این کتاب رقم زده‌اند که قابل توجه است.

«روابط واژگون» مجموعه‌ای از محمدعلی حسنلو که انتشارات نصیرا به چاپ رسانده است. نگاه ویژه شاعر به ساختارهای اجتماعی عصر حاضر و جسارت او در تجربه‌گرایی، مجموعه قابل تاملی را پیش روی مخاطب گذاشته است.