مدیرعامل موسسه خانه کتاب در آئین اختتامیه جشنواره نقد تاکید کرد؛
نقد حتی در جامعه نخبگان نهادینه نشده است
نیکنام حسینیپور؛ در آئین اختتامیه پانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب، با بیان این مطلب که امیدواریم جامعه ما به جایی برسد که به ازای چاپ هر کتاب یک نقد هم منتشر شود گفت: هنوز خیلی از نویسندگان ما تاب و تحمل نقد را ندارند و در میان ایرانیان فرهنگ مدارا هنوزجایگاه خوبی ندارد و حتی در میان نخبگان نیز نقد هنوز نهادینه نشده و جایگاهی ندارد.
«درابتدا وظیفه خودم میدانم از جناب آقای دکتر جوادی که با پشتیبانی و راهنماییهای خودش باعث شدند بالاخره این دوره را هم برگزار کنیم، تقدیر و تشکر نمایم، از دبیر محترم جشنواره حضرت حجت الاسلام والمسلمین سیدحسن اسلامی اردکانی که مسئولانه و همدلانه این دوره جشنواره را هم به سرانجام نیکو رساندند تشکر میکنم، از همه همکاران خودم در موسسه خانه کتاب به خصوص در بخش جشنوارهها تشکر میکنم، از همه داوران که وقت گذاشتند و پذیرفتند که با این جشنواره همکاری کنند تقدیر میکنم و از همه نویسندگان، ناشران و منتقدین و همه افرادی که با تولید آثار خود زمینه این جشنواره را فراهم کردند تقدیر میکنم.
هرکتابی که چاپ میشود خوانندگان و منتقدانی دارد و گاهی یک کتاب چندان مورد اقبال صاحبنظران قرار میگیرد که دیدگاههای خود را نسبت به آن در قالب نقد شفاهی و یا مکتوب عرضه میکنند و امیدواریم جامعه ما به جایی برسد که به ازای چاپ هر کتاب یک نقد هم منتشر شود. البته این روزها بعضی مواقع مسائلی را در جامعه میبینیم که افرادی بدون اینکه کتابی را بخوانند شروع به نقد آن میکنند در حالیکه در حوزه نقد کتاب باید به اهداف، روش، و استفاده از مرجع لازم و کافی و سازمان کتاب توجه شود.
به قول استاد پرویز ناتل خانلری هر نویسندهای و شاعری حق دارد که هر چه دلش میخواهد بنویسد و در کشوی میزش یا طاقچه خانهاش بگذارد و در مقام مقایسه هم خودش را بالاتر از حافظ و سعدی بداند و تا زمان که کارش را به بازار عرضه نکرده، کسی نمیتواند چیزی درباره آن بگوید. اما وقتی که نویسنده از عالم لاهوت به دنیای ناسوت فرود آمد و افکار گرانبار خود را به مرکب چاپ آلوده کرد با خواننده سروکار پیدا میکند. و آن وقت خواننده حق دارد که خوشش بیاید یا نیاید. چون وقتی که کتابی را چاپ و منتشر کرد و کالای خود را به بازار برده است «هرکه شیرینی فروشد مشتری بر وی بجوشد» و خوانندگان بر این کالا ارزشگذاری میکنند.
منتقد در عالم ادب و هنر مثل رهگذر فضولی است که در معامله خواننده و نویسنده دخالت میکند و اگر از چیزی خوشش نمیآید باید اول میزان و مقیاسی به دست بیاورد و آن وقت به سنجش کالای ذوق و اندیشه نویسندگان بپردازد.
نقد، به معنای تحلیل و تفکیک آثار سره از ناسره و نه به معنای عیبجویی است، نقد کتاب به مفهوم منطقی و دقیق و عالمانه آن باید دور از غرضورزی و همراه با انصاف و اعتدال باشد و چگونگی مضامین کتاب و ارزش آنرا چنانکه هست نمایان سازد. بنابراین اولین انتظار از منتقد بیغرضی در نقد است.
البته همواره سؤالی وجود دارد که چرا نقد در جامعه ما رونق نمیگیرد بلکه بیش از نقد، این مدح است که رواج دارد. نکته قابل عرض اینکه باید شرایط اجتماعی جامعه را هم در نظر گرفت و علل تاریخی آنرا، مادامی که نویسندگان و حتی بزرگان و خوانندگان و هنرمندان درباره نقد کتاب هنوز دچار سوءتفاهم هستند خیلی دشوار است که بتوان نقد را عمومیتر کنیم. هنوز خیلی از نویسندگان ما تاب و تحمل نقد را ندارند و در میان ایرانیان فرهنگ مدارا هنوز جایگاه خوبی ندارد و حتی در میان نخبگان نیز نقد هنوز نهادینه نشده و جایگاهی ندارد. البته نقد تحلیل یک اندیشه است برای شناخت، نه فقط ضعف و قبح یک اثر بلکه قوت و حسن هر اثرهم باید دیده شود.
باتوجه به غنای فرهنگی و آموزشی جامعه به نظر میآید امروز نقد کتاب ضرورتش بیشتر احساس میشود و شاید از مهمترین فواید نقد کتاب مقابله با کتابسازی و آشفتگی بازار نشر و تکثیرهای غیرقانونی و ترجمههای کپی و نامفهوم و ارج نهادن به آثار نیکو و بیارجی آثار نامطلوب است تا بتواند از هرج و مرج علمی و آشفتگی بازار نشر بکاهد.
امیدواریم بتوانیم شرایطی را درجامعه فراهم کنیم که بیشتر همدیگر را تحمل کنیم و بپذیریم که نقد آینه تمام نمای یک کتاب است که از آن میتوان آموخت و با آن کژی و کاستی را پاک کرد و بپذیریم که همه حقیقت نزد یک نفر نیست بلکه حقیقت مثل تکههای آینهای است که هرکدام نزد یک نفر است و این پازل زمانی کامل میشود که کنار هم قرار بگیرند.
نکته بعدی اینکه امیدواریم با یاری شما منتقدان گرامی بتوانیم نقد را در مجامع دانشگاهی بیشتر رونق دهیم و هم دانشجویان و هم ناشران و هم اساتید و هم صاحبان معرفت بتوانند در فضای سالمی که برای نقد ایجاد میشود به طرح دیدگاههای خود بپردازند. در این مورد خانه کتاب در صدد است با انجمن های علمی و مجامع علمی همکاریهای بیشتری انجام دهد تا بتوانیم نقد را بیشتر نهادینه کنیم.
اکنون جشنواره نقد کتاب به ایستگاه پانزدهم خود رسیده است. ما در مجموعه خانه کتاب مفتخریم که با یاری خداوند تاکنون از حدود 250 نفر از منتقدان برجسته ایران زمین تقدیر کردهایم و مقالات ارزشمند و منتقدانه آنها را از لابهلای کثرت اوراق جراید و انبوه نشریات بیرون کشیده و به جامعه علمی و ادبی معرفی کردهایم. این مهم با تلاش مستدام دهها داور اندیشمند از استادان حوزه و دانشگاه و دبیران محترم علمی و همکاران خانه کتاب در طی سالیان گذشته سرانجام یافته که از تمامی این بزرگواران تشکر میکنیم و امیدوارم شرایطی فراهم شود که جشنواره شانزدهم را پربارتر برگزار کنیم و جامعه علمی قدر ناقدان را بیشتر بدانند.»
مدیرعامل موسسه خانه کتاب در این آئین، همچنین با اشاره به آمادگی موسسه خانه کتاب برای تقویت جریان نقد کتاب، ابراز امیدواری کرد با توجه به رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین معاونت امور فرهنگی، انجمن منتقدان تشکیل شود.
نظر شما