در ابتدای این مراسم بلخاری ضمن تبریک به مناسبت هفته پژوهش گفت: خوشبختانه ارتباط خوبی میان انجمن و دانشگاه امیرکبیر برقرار شده است و امیدواریم اتفاقات خوبی در آینده بیفتد. ضروری است که فلسفه چنین نشستی را بیان کنم. این انجمن به عنوان قدیمی‌ترین انجمن فرهنگی کشور که ۹۱ سال از حیات آن می‌گذرد، تمامی فعالیتش در حوزه فرهنگ و در باب عام بوده است و در کل در این بزرگداشت‌ها بزرگداشتی برای اهالی فن تاکنون نداشتیم که امیدواریم از این پس شاهد چنین اتفاقاتی باشیم.
وی افزود: امروز روز پژوهش است و از آن‌جایی که پژوهش تنها منوط به علوم انسانی نیست ما غنیمت شمردیم که در این روز کنار اهالی فن باشیم. مولفه‌ای مانند پژوهش ربط زیادی به فرهنگ و همه علوم دارد که این مسئله جدیدی نیست هم‌نشینی علوم انسانی و علوم طبیعی از قدیم هم مدنظر بوده است و اصلا در ابتدا این دو علم تقریبا از دل یکدیگر بیرون آمده‌اند.
بلخاری گفت: جدایی و تفکیک علوم انسانی با علوم فنی مهندسی از میراث نامبارک رنسانس است. البته لازم به ذکر است که ماهیت رنسانس اتفاقی مبارک است اما اینکه منجر به جدایی نیمکره چپ و راست مغز و تفکیک فعالیت‌های آن شده است امری اشتباه بوده. البته من به تخصصی شدن علوم در دنیای حاضر اعتقاد دارم اما هیچ علمی از دیگری برتری ندارد و تفکیک و جدایی که ارتباطی با یکدیگر نداشته باشند امری غلط بوده است.
وی افزود: در نفس این امر غلط است و باید امروزه در کشور ما گفت‌وگوی علوم فنی و انسانی آغاز شود. در این زمینه کتابی با عنوان «خدا و علم» وجود دارد این کتاب گفت‌وگوی خوبی میان دو فیزیکدان با یک فیلسوف فرانسوی است که برای فهم دقیق این هدف پیشنهاد می‌کنم آن را بخوانید. این کتاب به بررسی تاریخ فیزیک و در نهایت به تاریخ هستی می‌پردازد. متن این کتاب به صورت گفت‌وگو است موضوعی که دقیقا در این کتاب به طرز فوق‌العاده‌ای جلوه می‌کند این است که هیچ‌کدام از طرفین گفت‌وگو قصد اقناع طرف مقابل را ندارند.
وی با اشاره به اسلامی شدن علوم گفت: من می‌توانم بفهمم که علوم انسانی اسلامی باشد اما علوم فنی را نمی‌فهمم. اینکه می‌گویند علوم را اسلامی کنیم به عقیده من مختص علوم انسانی است. مگر می‌شود جهان ماده و محاسبات را در قالبی به جز ماده ریخت. علوم انسانی را می‌توان در قالب اسلامی ریخت مانند روان‌شناسی اسلامی اما نمی‌توان گفت فیزیک اسلامی و یا غیراسلامی. وقتی بحث‌های بیهوده اینچنینی می‌شود ناخودآگاه دیواری میان علوم‌طبیعی و انسانی به وجود می‌آید. خوشا به حال ملتی که تنها یک روز را به عنوان روز پژوهش ندارند بلکه کل روزها را به پژوهش و تحقیق می‌پردازند.
در ادامه این مراسم نوآذر با اشاره به ارتباط علوم انسانی و علوم فنی گفت: در این جلسه می‌خواهم شما را به تقارن دعوت کنم. تقارن غیرقابل شک‌ترین مسئله هستی است و حتی علم فیزیک این را ثابت کرده است مانند قوانین نیوتن. اگر ما بخواهیم به مسئله تقارن در آفرینش دامن بزنیم سر از جنون در می‌آوریم. اما یک نکته بسیار مهمی از یافته‌های خودم را می‌خواهم اینجا بازگو کنم و آن تکیدگی است.
وی افزود: ما در طبیعت این تقارن و تکیدگی‌ها را به وفور می‌بینیم در مکانیک سیالات و فیزیک هم ما می‌دانیم که جریان سیال چیزی جز برهم‌کنش نیست. اما دانشمندان در گذشته از یک چیزی غافل بودند و آن این بود که پایداری در جایی بیشتر است که تکیدگی بیشتر باشد و هر چقدر تقارن بیشتر باشد ناپایداری بیشتر است. انسان‌ها در بدو تولد بسیار بسیار متغیر هستند و علت آن ناپایداری آن است و هر چقدر سن بالاتر میرود رو به پایداری میرود.
وی گفت: بسیاری از دانشمندان نمودهای علمی را در جامعه دیدند و توانستند قانون صادر کنند در واقع جامعه و حتی رفتارهای انسانی نشانه‌های خوبی برای فهم دقیق مطالعات علمی برای دانشمندان بوده و هست.
وی افزود: علوم مهندسی و انسانی هر کدام جایگاه ویژه در زندگی انسان دارند اما برخی افراد علوم را با ثروت می‌سنجند. متاسفانه استعدادها به طرف علوم انسانی جاری نمی‌شود و مردم فکر می‌کنند چندان به درد نمی‌خورد مهم انتقال علوم است. اگر توانستید علمتان را خوب انتقال دهید آنگاه می‌توانید ادعا داشته باشید که آن را فرا گرفته‌اید.
تاج‌بخش گفت: تمامی رشته‌های علم در باطن یکی هستند و همه آن‌ها از گذشته یک مسیر را طی کرده‌اند در گذشته همه عالمان ابتدا فیلسوفان بوده‌اند. امروزه تمامی علوم به جوانان بستگی دارد دانشگاه نمی‌تواند فقط انتزاعی برای افراد باشد. با اینکه وظیفه‌ای در امر اشتغال ندارد اما نمی‌تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد. باید علمتان را ترجمه کنید تا ارتباطات وسیع‌تری برای خود رقم بزنید. امیدوارم با کمک هم در راه شاخت کشورمان کوشا باشیم.
در ادامه محجوب گفت: فعالیت من دقت در حرکت ذرات است. ما در علم از قوانین زیادی سخن می‌گوییم. اصولا وقتی لفظ قانون را به کار می‌بریم نشانگر این است که از علوم انسانی وام گرفته‌ایم. ما از نیوتن به بعد از این لفظ در علوم طبیعی بهره جستیم. در مثالی دیگر اگر نگاهی به نظریات درباره منظومه شمسی بیاندازید متوجه خواهیم شد کاملا بنیادی فلسفی دارد و برجسته از تفکرات مذهبی است درواقع اگر نظریات پیشین که اغلب هم بر اساس باورهای دینی بوده‌اند نبود ما نمی‌توانستیم امروزه از پیشرفت‌هایمان حرف بزنیم.
محجوب افزود: پس از عصر روشنگری انسان تلاش می‌کند از علوم انسانی الگوریتم‌هایی را برای علوم فنی و مهندسی به کار گیرد این یعنی همبستگی میان علوم در این میان کشور فرانسه تلاش‌های زیادی در این زمینه داشت در آن زمان دانشمندان فرانسوی جامعه را با قوانین فیزیکی تحلیل می‌کردند. پس از عصر روشنگری بود که ما شاهد انشقاق علوم شدیم اما این به معنی این نیست که همبستگی علوم در نظر گرفته نشد. درست است که این دو علم را به صورت یکسان اندازه‌گیری نمی‌کنیم اما می‌توانیم آثار یکسان آن‌ها را مشاهده کنیم. برای مثال در رشته مکانیک این شانس را داریم که با برخی بنیادی‌ترین قواعد جهان آشنا شویم.
در انتهای این مراسم رحیمی درباره گستره علوم انسانی که در نهایت به تعامل زیاد با علوم فنی شده است گفت: در حال حاضر علوم انسانی از گسترده‌ترین علوم است اما در ایران با رویکرد دیگری نسبت به دیگر کشورها با آن برخورد شده است. ایرانیان اهل ادب و شعر و هستند آن‌ها هنر دوست و به ذات تحلیلگرند اما هنگام انتخاب رشته اهل حساب و فن می‌شوند.
وی افزود: این ادعا اشتباه است که برخی می‌پندارند کشورمان دست مهندسان است در حالی که اهالی علوم انسانی کارآمدتر می‌توانند عمل کنند اما عملا مهندسان در راس کار هستند. توجه اصلی کشورهای پیشرو به علوم انسانی است و به سختی اجازه ورود دیگر افراد را به این علم می‌دهند آن‌ها بیشتر در رشته‌های فنی و مهندسی پذیرش دارند چراکه نمی‌خواهند الگوریتم‌های تاثیرگذارشان را دیگر کشورها بدانند.
وی گفت: در حال حاضر تعامل میان علوم انسان با علوم فنی و مهندسی روز به روز در پیشرفت است و این دو علم بسیار از یکدیگر بهره‌گیری دارند.
نظر شما