خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ 27 خرداد خبر فراخوان مسابقه «تصويرگران جوان فرفره طلايي» منتشر شد. نمایشگاه بین‌المللی کتاب کودک شانگهای از تصویرگران جهان دعوت کرده است تا در مسابقه تصویرگران جوان «فرفره طلایی» شرکت کنند. اين مسابقه بين‌المللي از سال 2015 برگزار مي‌شود. هدف از اين مسابقه ايجاد فرصتی برای تصويرگران جوان و ايجاد فضايي برای تبادل و همکاری بين تصويرگران و ناشران ذكر شده است.
به همين منظور و براي بررسي جايگاه تصويرگري در كتاب كودك و نوجوان در ايران با محسن طائب، مدير نشر پيدايش و مديرعامل موسسه ماه‌پيشوني گفتوگو كرديم. به گفته او آثار تصويرگران ايران در جهان موفق به كسب جوايز مهمي شده‌اند و موفقيت‌هاي بزرگي را كسب كرده‌اند. در همين حال او معتقد است كه برخي از انتشارات ايران به اين حوزه آنچنان كه بايد اهميت نمي‌دهند و در اين عرصه در سهل‌پسندي گرفتار شده‌اند.
نسبت تصويرگری با محتوای كتاب كودک و نوجوان به چه صورت مشخص مي‌شود؟
ابتدا بايد بگويم، به‌عنوان كارشناس تصويرگري آكادميك صحبت نمي‌كنم بلكه به‌عنوان يك ناشر كه نزديك به 30سال است در حوزه كتاب كودك و نوجوان فعاليت دارد و در اين 30 سال بيش از هزار و 400 عنوان كتاب منتشر كرده، با چالش‌هاي مختلف در اين حوزه سر و كار داشته است، صحبت مي‌كنم.
نسبت متن و تصوير به ظرفيت اثر بستگی دارد. هر اثري هرچند كوتاه داراي ظرفيت تصويرسازي است علاوه براین منبع ایده برای تصويرگر است. حال آنكه نحوه اجراي ايده، تكنيك و شكل آن به مضمون حاكم بر داستان و برداشت تصويرگر از يك كلمه يا يك جمله يا داستان كتاب مربوط می‌شود.
برخي از تصويرگران در طراحي، موضوع را مفهومي يا انتزاعي و برخي آن‌را به صورت مستقيم و آشكار اجرا مي‌كنند كه اين مي‌تواند برداشت‌هاي متفاوتي را به مخطاب اثر منتقل كند. در واقع تفاوت برداشت و تفاوت دانش و آگاهي و نوع تلقي تصويرگر از محيط پيرامونش بر جریان تصويرگری اثرگذار است.
ارزیابی شما درباره جایگاه طراحی کتاب کودک و نوجوان چیست؟ اولویت این موضوع برای شما به‌عنوان یک ناشر چیست؟
اين بخش در نشر «پيدايش» قطعا از اهميت بالايي برخوردار است، اما به‌صورت كلان آنچه در تصويرگري كتاب كودك و نوجوان که در حال حاضر شاهد آن هستیم، تاسف‌آور است. ناشران به مقوله تصویرگری کودک چندان بهاء نمي‌دهند و به نوعي شاهد استفاده از تصويرهاي سهل‌پسند هستيم كه از لحاظ بصري در مخاطب تاثير مثبتي ندارد.
در نشر پيدايش به دنبال جريان‌سازي هستيم و سعي مي‌كنيم در بخش تصويرگري و تصاوير صفحه‌های داخلي كتاب متفاوت عمل كنيم و به اين شكل هدف‌گذاري كرده‌ايم. تلاش ما در نشر پيدايش با توجه به تعداد زياد عنوان و مجموعه كتاب‌هاي موجود اين بوده است كه بتوانيم در بخش تصويرگري و طراحي جلد چند نکته از‌جمله هويت واحد گرافيكي آثار «پیدایش» را اجرا کنیم. به‌عبارت دیگر هدفمان تشخیص سریع و آسان‌تر کتابهای پیدایش از بین دیگر کتاب‌هاست. دومين نكته كه براي ما در تصويرگري كتاب‌ها اهميت دارد، عبارت است از تفاوت در طراحي و تصويرگري مجموعه كتاب‌هايي كه در نشر پيدايش به چاپ رسيده و خواهد رسيد. به اين معني كه هر مجموعه هويت خود را داشته باشد و مانند مجموعه‌هاي ديگر نباشد. بنابراین مخاطب مي‌تواند با مشاهده كتاب‌هاي پيدايش هم به هويت گرافيكي نشر پي ببرد همچنین از سريالي بودن كتاب‌ها و قابل تشخيص بودن مجموعه كتاب‌ها به‌صورت جداگانه آگاهي پیدا کند. انتشارات پيدايش اين اصول را در طراحي و تصويرگري كتاب‌هاي خود به كار مي‌گيرد و به دنبال خلاقيت و درگير كردن مخاطب در لحظه مواجهه با كتاب است.
به نظر شما تصویرگری کتاب کودک در ایران وضعیت قابل دفاعی ندارد و تاکید دارید که در نشر پیدایش، تصویرگری ویژه این نشر را دنبال می‌کنید تا معرف و شناسنامه کتابهای پیدایش باشد. گام نخست برای تحقق این هدف، توجه به اصل مخاطب‌شناسی است. ناشران كتاب كودك و نوجوان در طراحي تصاوير چقدر مخاطب‌شناسي مي‌كنند؟
بيشتر ناشران براساس تجربه، گروه سني مخاطب و مخاطب هدفشان، به طراحي تصويرگری اقدام مي‌كنند. گروه سني مخاطب اعم از خردسال، كودك، نوجوان، از‌جمله نكات مهم این جریان است كه براساس آن تصويرگري انجام مي‌شود. نكته ديگر، مخاطب هدف است به‌عبارت دیگر، كدام قشر و طبقه اجتماعي مخاطب کتاب هستند که با توجه به آن تصويرگري صورت مي‌گيرد. متاسفانه در توليد گرافيكي آثار كودك و نوجوان، مخاطب آسان‌پسند را هدف قرار داده است به‌عبارت دیگر به ظرفیت تصويرگري توجه نمي‌شود.
اهمیت تصویرگری به‌ویژه برای کتاب کودک و نوجوان موجب شده تا معیار‌هایی برای انتخاب تصویرگر از سوی ناشران تعیین شود. برای انتخاب تصویرگر، موفقیت‌های بین‌المللی تا چه میزان موثر است؟
اين كه تصويرگری ايران در جهان می‌درخشد و مانند سينماي ايران توانسته است، جايگاه خوبی در دنيا كسب كند، قابل‌توجه است. به گمان من ايران از ظرفيت بسيار بالايی در حوزه تصويرگری برخوردار است. تصويرگران ايرانی از خلاقيت بالايي سود مي‌برند و در نمايشگاه بولونيا يا براتيسلاوا درخشيده‌اند. در يك دهه گذشته، سه يا چهار جايزه اين نمايشگاه‌ها را هنرمندان ايراني كسب كرده‌اند كه اين موفقيت بزرگي است. اما اينكه ناشران با اين پديده چطور مواحه می‌شوند، به انتشارات و شخصيت فرهنگي آن‌ها بستگي دارد. بسياري از انتشارات ما سراغ اين تصويرگران نمي‌روند و معتقدند جامعه هدف آن‌ها با نوع كار اين تصويرگران توانایی برقراری ارتباط را ندارد. تعدادي از انتشارات ما هم هستند كه به اين تصويرگران اهميت مي‌دهند و در خلق آثار خود از آن‌ها بهرمند مي‌شوند.
برخي معتقدند كه استفاده مداوم انتشارات از تصویر‌گرانی که در سطح بین‌الملل، موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند، موجب می‌شود تا کتابهای حوزه کودک و نوجوان با تصاویر مشابه منتشر شود. آیا وجود این جریان را برای جامعه نشر آسیب‌زا می‌دانید؟
معتقدم توجه به اين گروه از تصويرگران آنقدر نيست كه بخواهد به اين حوزه آسيب وارد كند. در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران آثار توليدي كتاب كودك و نوجوان قابل مشاهده است. در اين آثار به هيچ وجه خلاقيتي وجود ندارد و بيشتر آن‌ها شبيه هم هستند. اين آثار توسط تصويرگران برجسته ايران خلق نشده و بيشتر آن‌ها كارهايي سطحي است.
انتشارات پیدایش با تصويرگران موفق در عرصه جهانی همکاری داشته است. درباره موفقیت‌های بین‌المللی پیدایش بفرمایید.
براي يكي دو عنوان از كتاب‌هاي پيدايش هم در بخش ادبيات و هم در بخش تصويرگري اين اتفاق افتاده است. اما عموم تصويرگراني كه در اين عرصه موفق به كسب جوايز بين‌المللي شده‌اند يا با پيدايش كارشان را شروع كرده‌اند يا اينكه در حال حاضر همكاري دارند.
برنامه «ماه پيشوني» براي تعامل بيشتر با تصويرگران جوان چیست؟
پيش‌تر در بخش برگزاري رويدادها فعالیت‌های ويژه‌اي انجام داده‌ايم و آثار تصويرگران جوان را در فضاي بزرگ‌ترين فروشگاه كتاب كودك و نوجوان كشور در باغ كتاب به نمايش گذاشته‌ايم. برنامه هم داريم كه در آينده در رويدادهايي تحت عنوان وركشاپ يا كارگاه‌هاي تصويرسازي والدين و بچه‌ها را با مراحل تصويرگري كتاب آشنا كنيم.
دوشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۷ - ۱۵:۰۹
نظر شما