شجاعی در ادامه به تالیفات روبینچیک اشاره کرد و افزود: از بزرگترین کارهای روبینچیک، فرهنگ‌نامه دو جلدی فارسی به روسی است که اولین چاپ آن در سال 1970 میلادی منتشر شده است. البته در این فرهنگ عده زیادی با او همکاری داشتند و روبینچیک به عنوان سرپرست طرح بود. کتاب مهم دیگر او کتاب «مبانی شناخت ترکیب‌های ثابت در زبان فارسی» است که در سال 1981 به چاپ رسیده است. دیگری همین کتاب مورد بحث ما یعنی «فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی» است و بعد هم کتاب «دستور زبان فارسی ادبی معاصر» که این کتاب هم دو یا سه سال پیش به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
چنین کتابی اصلا در زبان فارسی وجود نداشته و ندارد
مترجم کتاب «فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی» درباره چگونگی آشنایی خود با این کتاب و دلیل ترجمه آن اظهار کرد: نوشتار زبان اصلی این کتاب سال 1991 میلادی یا 1371 شمسی به چاپ رسیده است. یک نسخه از این کتاب را برای استاد من یعنی علی‌اشرف صادقی فرستاده بودند. من آن موقع دانشجوی کارشناسی ارشد زبان شناسی در دانشگاه تهران بودم که دکتر صادقی این کتاب را به من داد و از من خواست که آن را برای مجله زبان شناسی نقد و بررسی کنم که من هم این نقد و بررسی را انجام دادم و در یکی از شماره‌های مجله زبان شناسی چاپ شد. این مسئله گذشت تا حدود 4 یا 5 سال پیش که ترجمه این کتاب از طرف فرهنگستان زبان و ادب فارسی به من پیشنهاد شد که البته شرایط من را نپذیرفتند تا اینکه حدود سه سال پیش انتشارات کتاب بهار دوباره ترجمه این کتاب را به من پیشنهاد کرد، با هم توافق کردیم و چاپ اول این کتاب همین ابتدای سال 97 منتشر شد.
شجاعی در رابطه با ساختار کتاب «فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی» گفت: این کتاب یک درسنامه یا یک راهنما برای کسانی است که می‌خواهند در زبان فارسی فرهنگ بنویسند و به طور کامل مباحثی نظیر اینکه مدخل‌ها را چگونه باید تنظیم کرد، معانی کلمات را چگونه باید از هم جدا کرد، چه کلماتی در فرهنگ بیاید و چه کلماتی نیاید، خام‌واژه‌ها به چه صورت در فرهنگ آورده شود و ترتیب آوردن مدخل‌ها را نشان داده است. و آن طور که دوستان و اساتید گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار دارند، غیر از این کتاب، اثری در زبان فارسی وجود نداشته و ندارد. یعنی کتابی است که به طور کاملا تخصصی به امر فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی می‌پردازد. در این کتاب نویسنده مطرح میکند که اگر می‌خواهید برای زبان فارسی یک فرهنگ یک یا دو زبانه بنویسید، چه راه‌هایی را باید طی کنید، چه مشکلاتی پیش رو دارید و نظر من نویسنده برای حل این مشکل چیست.
علاقه‌مندان به فرهنگ‌نویسی مخاطب کتاب روبینچیک
وی درباره مخاطبان این اثر بیان کرد: مخاطب کتاب کسانی هستند که به حوزه فرهنگ‌نویسی علاقه دارند. همچنین این کتاب بحث‌های دستوری و واژگانی جالبی دارد که می‌تواند برای تمام کسانی که به بحث‌های دستوری، زبانی و زبان‌شناسی درمورد زبان فارسی علاقه‌مند هستند، مفید باشد. این کتاب آموزشی نیست، بلکه کتابی راهنما برای این است که ما چگونه یک فرهنگ برای زبان فارسی بنویسیم، بنابراین یک کتاب تخصصی محسوب می‌شود و در نتیجه مخاطب خیلی گسترده‌ای ندارد، ولی کتابی است که نشان می‌دهد اگر بخواهیم در راه فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی گام برداریم، از چه مسیری باید برویم.
در حال حاضر فرهنگ‌نویسی در ایران در تراز خوبی قرار دارد
وی درباره وضعیت فرهنگ‌نویسی در ایران اظهار کرد: یکی از نقاط ضعف کارهای روبینچیک این است که ظاهرا دوره دانشجویی او و سال‌های اولی که شروع به کار کرده، کتاب‌ها و منابع فارسی را گرد آورده بوده و بر اساس آن‌ها روی زبان فارسی تحقیق می‌کرده است. مثلا اکثر مثال‌هایی که می‌زند از محمد علی جمال‌زاده، صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و کسانی است که مربوط به دهه‌های اول قرن حاضر شمسی هستند. بنابراین با زبان روز ایران آشنایی چندانی ندارد که این آشنایی نداشتن او شامل عدم اطلاع از وضعیت فرهنگ‌نویسی در زبان فارسی هم می‌شده است.
شجاعی افزود: عمده نقدی که در این کتاب به فرهنگ‌های زبان فارسی میکند، به فرهنگ دهخدا، معین و عمید است. در صورتی که ما می‌دانیم در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 فرهنگ نویسی در ایران پوست ترکانده است، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است، خیلی خوب و شانه به شانه فرهنگ‌نویسی جهانی حرکت کرده است و ما در حال حاضر فرهنگ‌های استاندارد و بسیار خوبی داریم که روبینچیک از آن‌ها بی‌اطلاع بوده است، به همین دلیل هم نقدی که به فرهنگ‌نویسی در ایران میکند، خیلی نقد درستی نیست و می‌توانم بگویم که در حال حاضر فرهنگ‌نویسی در ایران در تراز خوبی قرار دارد.
مدیرگروه زبان روسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در پایان به فعالیت‌های گروه زبان روسی دانشگاه خود اشاره کرد و گفت: گروه زبان روسی در دانشگاه ما در سطح کارشناسی، فقط گروه مترجمی زبان روسی است. بنابراین به صورت تخصصی به ادبیات روسی نمی‌پردازیم. البته چند واحد درس‌های ادبی مطابق سرفصل وزارت علوم داریم که دانشجویان در قالب و چارچوب آن‌ها با ادبیات روس آشنا می‌شوند، اما اینکه ادبیات روس را با ادبیات فارسی تطبیق دهیم، کار مقطع کارشناسی نیست و در مقاطع بالاتر مثل کارشناسی ارشد و دکتری امکان‌پذیر است. دانشگاه ما کارشناسی ارشد ادبیات روسی ندارد اما اساتیدی داریم که بچه‌های علاقه‌مند به ادبیات روسی را خیلی خوب راهنمایی می‌کنند در نتیجه چه در زمینه ادبیات و چه در زمینه ترجمه متون مختلف، دانشجویان خوبی داشته و داریم که کتاب‌هایشان به چاپ رسیده و شناخته شده هم هستند.
کتاب «فرهنگ‌نویسی برای زبان فارسی» اثر یوری آرونویچ روبینچیک روسی با ترجمه محسن شجاعی در 287 صفحه، با شمارگان 500 نسخه و بهای 42000 تومان از طرف نشر کتاب بهار چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما