استادولی در این نشست بیان کرد: در این اثر، لغات و واژگان از حدود 300 کتاب به همت خانم‌ها لاجوردی، مجاوری و قرة‌الاعیان، بررسی و شرح شد. 85 درصد کار را پذیرفتم و روی حدود 15 درصد آن اصلاحاتی انجام دادم و در مواردی نیز جای خالی وجود داشت که به اثر افزودم. البته برخی لغات که به‌نظر تکراری یا غیرضروری بودند را نیز حذف کردم.
وی افزود: در نهجالبلاغه مرحوم صبحی صالح برخی غلط‌هایی را که وجود داشت، اصلاح کردم و متن ترجمه شده این کتاب در واقع همان متن اصلاح شده صبحی صالح است. من با اِشرافی که نسبت به کتاب‌های لغت داشتم، ویرایش این کتاب را انجام دادم. برای شرح بیشتر لغات از شرح نهجالبلاغه ابن ابی‌الحدید و ابن میثم بهره بردم. ترجمه را با این دو شرح تطبیق دادم تا ترجمه پاکیزه‌ای تدوین شود. در نهایت نیز ترجمه را با متن تطبیق دادم که لغات آن‌ها با هم همخوانی داشته باشد.
در این اثر، واژگان براساس صورت تنظیم شده‌اند
در ادامه افسانه مجاوری به نمایندگی از پدیدآورندگان کتاب، گفت: یکی از مهم‌ترین نشانه‌های شکوفایی علم و اندیشه و رشد و پویایی یک جامعه در تبادل و تضارب آرا و افکار و اندیشه‌هاست. جامعه موردپسند اسلام، جامعه‌ای است که در آن اندیشه عالمان ارزش و جایگاه شایسته داشته باشد.
این پژوهشگر ادامه داد: در طول تاریخ، اندیشمندان و پژوهشگران بسیاری به بررسی زوایای گوناگون ابعاد وجودی امیرالمومنین (ع) پرداخته‌اند و هنوز هم این حوزه جای کار بسیار دارد. بعد از پایان دروس دانشگاهی، برای حفظ پویایی، جلسات هفتگی را با دوستان برگزار می‌کردیم که در یکی از جلسات، فاطمه لاجوردی پیشنهاد انجام یک کار خاص برای عرض ارادت به پیشگاه علی بن ابی‌طالب را ارائه داد. این کار زمان و زحمت زیادی را می‌طلبید که با عشق و علاقه وافر کار آغاز شد. بین سه نف تقسیم وظایف صورت گرفت و به‌طور متوسط روزانه حدود هشت ساعت در کتاب‌ها و منابع مستند به جستجو می‌پرداختیم. در این میان به‌طور مرتب جلسات هم‌اندیشی برای یکدستی و هماهنگی در کار برگزار شد. با اتمام هر بخش از کار نیز، توسط دو نفر دیگر مورد بازبینی قرار می‌گرفت.
وی اظهار کرد: در این کار دو رویکرد اصلی مدنظر قرار گرفت؛ رویکرد موضوعی به نهجالبلاغه و تمرکز روی واژگان. حاصل کار، کتاب «تجلی حکمت» بود که برای محققان این حوزه کاربرد زیادی داشت. استقبال از آن کتاب و تجربه‌ای که به‌دست آمد سبب شد با هدف آسان‌سازی نهجالبلاغه برای سهولت ارتباط افراد با سطح سواد متوسط با آن، به تولید کتاب حاضر ترغیب شدیم.
«نهجالبلاغه؛ ترجمه و شرح واژگان»، افزود: یکی از پدیدآوردگان کتاب برای ویراستاری علمی اثر به دنبال فردی توانا با اشراف کامل به موضوع بودیم که با شناختی که از حسین استادولی و تالیفاتش داشتیم، از ایشان برای همکاری دعوت کردیم. استاد علیرغم مشغله فراوان این کار را پذیرفتند و با دقت علمی و مراجعه به شروح نهجالبلاغه کار را به انجام رساندند.
مجاوری همچنین گفت: هرچند در گذشته تلاش‌هایی درباره واژگان نهجالبلاغه صورت گرفته، ولی این کتاب از ویژگی‌هایی برخوردار است. در بیشتر آثاری که در این زمینه تدوین شده‌اند کار براساس ریشه واژگان انجام شده که نیاز به تخصص و دانستن علم صَرف دارد، اما در این اثر، واژگان براساس صورت تنظیم شده و به ریشه آن‌ها نیز اشاره شده است. همچنین در این کتاب، متن عربی نهجالبلاغه، ترجمه و مفردات آن بخش به‌صورت یکجا در دو صفحه روبه‌روی هم ارائه شده است. ارائه اصلاحاتی از نهجالبلاغه دکتر صبحی صالحی و ریشه‌یابی لغوی از دیگر ویژگی‌های این کتاب است.
کتابی ناظر به پنج سال از دوران حکومت اسلامی
منصور پهلوان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست با اشاره به اینکه این روزگار بیشترین نیاز را به معارف نهجالبلاغه دارد، بیان کرد: در بین کتاب‌هایی که از سوی ائمه یا اصحاب آن‌ها نوشته شده، تنها کتابی که ناظر به پنج سال از دوران حکومت اسلامی بوده، نهجالبلاغه است. نهجالبلاغه جزو کتاب‌هایی است که در مضان ممنوعیت و سانسور هم قرار دارد، چراکه مطالب عالیه امیرالمومنین (ع) درباره استانداران و مسائل حکومتی، اقتصادی و ... اگر امروز بیان شوند، کمابیش با اشکال مواجه می‌شویم.
وی در ادامه با اشاره به چند نقد درباره کتاب «نهجالبلاغه؛ ترجمه و شرح واژگان»، افزود: سه دسته کلی اشکال درباره این اثر می‌توان برشمرد. یک اشکالاتی متوجه ناشر، چند اشکال متوجه پدیدآورندگان و اشکالاتی نیز متوجه ویراستار آن است. یکی از اشکالاتی که به ناشر کتاب (بنیاد نهجالبلاغه) وارد است، مربوط به جلد آن است که برخلاف رسم معمول از روی جلد مشخص نمی‌شود چه کسی چه کاری انجام داده است. این عنوان و سمت‌ها در چاپ‌های بعدی باید اصلاح شود. اشکال دیگر به ناشر این است که متن تصحیح شده توسط حسین استادولی را در کتاب اعمال نکرده است که باید در نوبت بعد اصلاح صورت گیرد.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین، گفت: یکی دیگر از اشکالاتی که به این کتاب وارد می‌شود، عدم تطبیق ترجمه با لغات پانویس صفحات است. لغات در متن به یک صورت و در پاورقی با عبارت دیگری نوشته شده است. لغات پاورقی، در این کتاب طبق معمول پاورقی کتاب‌ها در شرح واژگان دشوار نیست. شاید برخی از واژگان ساده‌تر هم که شرح شده‌اند، موردنیاز مخاطب نباشند. اگر دشواری‌ها را توضیح دهیم خیلی خوب است، ولی همه لغات نیاز به توضیحات در پاورقی ندارند. به‌نظر من توضیحات باید برای لغات حساس‌تر ارائه شود. البته این نوع کار که همه لغات شرح و توضیح داده شوند، برای قشر دانشجویان و طلاب مفید است.
پهلوان در پایان اظهار کرد: یکی از بهترین ترجمه‌های نهجالبلاغه اثر حسین استادولی است. زحمات ایشان و پدیدآورندگان را برای تدوین این اثر ارج می‌نهم، ولی اشکالاتی در آن وجود دارد که لازم است در چاپ‌های بعدی مورد بازنگری قرار گیرد.
یک ترجمه کامل، پخته و خوب از نهجالبلاغه
محمدرضا شاهرودی، دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران نیز در بخش پایانی این نشست در سخنانی کوتاه، گفت: بعد از سال‌ها یک ترجمه کامل، پخته و خوب ارائه شده است. فقط چند نکته برای بهتر شدن کار بیان می‌کنم تا در صورت صلاحدید در چاپ بعدی اصلاح شوند.
وی در ادامه با ذکر نمونه‌ها و مصداق‌هایی از کتاب حاضر، به بیان اشکالات از دیدگاه خود پرداخت.
نظر شما