به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)‌، نشست «بررسی وضعیت نشر کتاب و اقوام ایران» با حضور علی علی‌پور و علی موسوی پژوهشگران حوزه اقوام در سرای فرهیختگان برگزار شد.

موسوی در این نشست با اشاره به این‌که وضعیت نشر در اقوام ایرانی در دو حوزه قابل بررسی است، اظهار کرد: نخست وضعیت نشر بین ناشران و بنگاه‌های نشر است که وابستگی‌های قومی دارند. بخش دوم فعالیت ناشرانی است که در حوزه اقوام فعالیت می‌کنند. در نیمه دوم دهه 80 تحقیقی را درباره وضعیت نشر بین ناشران اهل سنت انجام دادم براساس این تحقیق عمده مشکلات این ناشران به ممیزی‌های موجود مربوط می‌شد. آن سخت‌گیری‌ها در سال‌های دهه 90 به حداقل رسیده است.

وی با بیان این‌که ناشران قومی نقاط قوتی نیز دارند، گفت: ناشران قومی از نظر مخاطب و مراجعه‌‌کننده وضعیت بهتری دارند که دلیل آن هم تعصبات قومی است. مهمترین موضوع درباره ناشرانی که در حوزه اقوام کار می‌کنند نیز این است که یک فعال فرهنگی باید خارج از فضاسازی‌های روزمره افق دید وسیع‌تری را برای خود ترسیم و سعی کند فارغ از منافع زودگذر به منافع بلندمدت کشور توجه داشته باشد. چه دولت و چه ناشران باید فرصت‌های اقوام مختلف را غنیمت بشمارند، بایستی در یک فضای آرام همراه با احترام و تعامل موقعیت‌هایی را فراهم کنیم که از دل آن به مراحلی برسیم که عملکرد خود را تقویت کنیم. بایستی با شناخت ظرفیت‌های موجود و تهدیدها و فرصت‌ها فضایی را در صنعت نشر به وجود بیاوریم تا رشد فرهنگی موردنظر حاصل شود.

تقویت نهادهای صنفی با هدف ایجاد تحول فرهنگی

علی‌پور نیز در این نشست با تأکید بر اهمیت وحدت‌گرایی در کشور اظهار کرد: پرداختن به مسائل اقوام درعین حال که یک ضرورت است و همواره مورد توجه دولت‌ها بوده اما این موضوع نباید به گونه‌ای پیش رود که مسائلی هم که وجود ندارد با دست خود تبدیل به مساله و مشکل کنیم. ما باید به دنبال رفع موانع و مشکلات موجود برای بهبود زندگی اقوام باشیم. اما اگر برنامه‌ها به گونه‌ای جلوه داده شوند که اقوام خودشان را جدای از دولت و نظام درنظر بگیرند مسیر را اشتباه رفته‌ایم. دولت ایران یک دولت وحدت‌گراست و اقوام ایرانی به‌عنوان عضوی از پیکر بزرگ ایران هستند. اگر اقوام را از کشور جدا کنیم هم هویتشان را از دست می‌دهند و هم موجودیت‌شان خدشه‌دار می‌شود.

وی در ادامه اظهار کرد: در ایران حوزه‌های ده‌گانه‌ای داریم که در تقسیم‌بندی فرهنگی اقوام ایرانی باید مورد توجه قرار گیرند. حوزه فرهنگی خوزستان، آذربایجان، سواحل دریای مازندران،‌کرمانشاه و کردستان،‌ سیستان و بلوچستان، خراسان بزرگ،‌کرمان، فارس،‌ چهارمحال و بختیاری، لرستان و خلیج‌فارس. معتقدم هر صحبتی که درباره اقوام ایرانی صورت می‌گیرد باید در راستای تقویت وفاق ملی و وحدت‌گرایی باشد.

علی‌پور گفت: هویت فرهنگی اقوام ایرانی چهار ویژگی منحصر به‌فرد دارد؛ نخست اینکه اقوام ایرانی مهاجر نبودند. دوم اینکه تحت‌تاثیر کشورگشایی اقوام ایرانی هویت‌شان را از دست ندادند. ویژگی دیگر عدم گسست وحدت ملی است. افتخار جامعه ایرانی به هویت ملی و ایرانی خود است و همین موضوع موجب همبستگی و همگرایی جدی بین زبان‌ها و نژادهای مختلف شده است.

این پژوهشگر با بیان اینکه برای تحول، نوسازی و توسعه در هر زمینه‌ای نیاز به تکثرگرایی و پذیرش تنوع نیروهای اجتماعی هستیم عنوان کرد: نباید خرده‌فرهنگ‌ها و اقوام بومی و ملی را نادیده بگیریم البته این به این معنی نیست که قومیت ایرانی را درمقابل ملیت ایرانی قرار دهیم. جامعه کثرت‌گرا جامعه‌ای است که از گروه‌های مختلف تشکیل شده باشد در عین اینکه زیر لوای یک حاکمیت واحد قرار گیرد و هویت خود را به‌عنوان بخشی از هویت کل حفظ کند.

علی‌پور در ادامه با اشاره به چگونگی توسعه فرهنگی با استفاده از ابزار توسعه نهادهای صنفی و سمن‌ها گفت: لازمه اینکه متوجه شویم در یک گروه قومی چه مشکلاتی وجود دارد این است که مشکلات به درستی شناخته و بیان شود. نه افراد حقیقی و نه دولت نمی‌توانند کار یکدیگر را انجام دهند. حلقه واسطی که می‌تواند توسعه فرهنگی را ایجاد کند نهادهای صنفی و سمن‌ها هستند. این نهادها باید هویت رسمی داشته باشند تا بتوانند مطالبه‌گر باشند. ما در هر زمینه‌ای نیازمند نهادهای صنفی فعال و به رسمیت شناخته‌شده هستیم. برای اینکه تحول فرهنگی در هر جامعه‌ای ایجاد کنیم لازم است از دل این اقوام نهادهای صنفی را تقویت کنیم و در مرحله بعد به آنها اختیار و قدرت دهیم تا فاصله بین بیان مشکلات و پذیرفته شدن توسط دولت را از بین ببرند.

وی افزود: جامعه‌ای که افتخارش به تکثرگرایی و درعین حال وحدت‌گرایی است نیاز به حضور فعال سمن‌ها برای توسعه فرهنگی دارد. این موضوع در سرفصل برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است. دراین خصوص ضمن حمایت از فعالیت‌های قومی، استان‌ها و قومیت‌ها را به تشکیل نهادهای صنفی تشویق می‌کنیم در مرحله بعد در این نهادها استعدادیابی در زمینه‌های فرهنگی انجام می‌گیرد و این استعدادها را به نهادهای دولتی معرفی می‌کنند.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین شیوه‌ها و راهکارهای توسعه فرهنگی و تبع آن توسعه نشر، توسعه اتحادیه‌های فرهنگی، هنری، و تشویق اتحادیه‌ها به فعالیت است،‌ اظهار کرد: در بعضی استان‌ها نویسنده‌ها و ناشران محلی و بومی داریم اما تعدادشان انگشت‌شمار است. در مرحله بعد ما به سیاست‌های حمایتی نیاز داریم که این سیاست‌ها قابل برنامه‌ریزی است و می‌تواند در اختیار موسسات قرار گیرد. نکته آخر فعالیت‌های اجرایی مثل نمایشگاه‌ها از جمله نمایشگاه کتاب است که به گفته رهبر انقلاب اسلامی نمایشگاه یک باشگاه بزرگ فرهنگی است.
 
سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.