خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب « دنیا در گذر؛ تاریخ کوتاه بشر» نوشته دیوید کریسشن با ترجمه امیر کلینی در سی‌و‌یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در غرفه «ندای تاریخ» رونمایی شد. در پشت جلد کتاب، جمله‌ای از بیل گیتس آمده که از این قرار است: «من از طریق ویدیوی دیوید کریسشن به نام «تاریخ بزرگ»، دانشجوی تاریخ او شدم و بسیار مشتاق مقاله‌های او درباره تاریخ جهان در این مجموعه هستم. امیدوارم این کتاب، انسان‌های بیشتری را با این دانشمند و استاد والا آشنا کند.»

با مترجم کتاب «دنیا در گذر؛ تاریخ کوتاه بشر» به مناسبت رونمایی و معرفی کتاب در نمایشگاه گفت‌وگویی داشته‌ایم که در پی می‌آید:

در ابتدا کمی درباره نویسنده کتاب «دنیا در گذر؛ تاریخ کوتاه بشر» توضیح دهید؟
دیوید کریسشن تخصصش تاریخ قدیم روسیه بوده است. در سال 1990 او با چند استاد نجوم، بیولوژی و جامعه‌شناسی به این نتیجه می‌رسد که داشته‌های ما از تاریخ بشر که در نهایت به سه هزار سال پیش می‌رسد را گسترش دهد. ما می‌توانیم تاریخ بشر را از کنار هم قرار دادن رشته‌های مختلف در کنار هم بچینیم. در دانشگاه سن‌دیه‌گو، اولین بار یک رشته درسی به وجود می‌آورند که تاریخ دنیا از بیگ بنگ یا انفجار بزرگ شروع می‌کنند و ادامه‌اش می‌‌دهند تا به وجود آمدن منظومه شمسی، کره زمین  و آن را ادامه می‌دهند تا به وجود آمدن جانداران و ...

این کتاب، مقدمه‌ای برای معرفی این پروژه بزرگ است که پس از این که ما از شاخه عیب‌ها جدا می‌شویم، چگونه دوران تکاملی ما طی می‌شود و انسان‌های اولیه چه نوع زندگی‌ داشتند، روابط چگونه بوده و این که در حدود ده هزار سال پیش، انسان‌ها در دوره کشاورزی چگونه بودند. این مراحل را توضیح می‌دهند؛ در دوران تمدن‌های بزرگ، دوران شاهنشاهی و دوران تمدن جدید که از 1750 میلادی به بعد است. این کتاب از 250 هزار سال پیش شروع می‌کند. قسمت اول این پروژه در این کتاب نیست. فقط یک مقدمه کوتاهی برآن نوشته شده است اما بعد از سه بخش، دوران انسان‌های اولیه از 250 هزار سال پیش تا 10 هزار سال پیش را توضیح می‌دهد. بعد انسا‌ن‌های دوران کشاورزی را، جوامع کشاورزی، روابط موجود در این جوامع را و این که چگونه دوران به وجود آمده و با دیدن این دوران چگونه می‌توان آینده را پیش‌بینی کرد.
 

در بین کتاب‌های تاریخی که به تاریخ جهان پرداخته و به فارسی هم موجود است، چه کاستی‌هایی وجود داشته که منجر شده شما به این کتاب بپردازید؟
این پروژه به طور کلی، در دنیا پروژه جدیدی است. تا کنون کتاب‌های تاریخ ما، تاریخ مقطعی بوده است؛ تاریخ ایران، تاریخ شاهنشاهی، و جغرافیای دوهزار سال گذشته است. با اطلاعاتی که از دوران گذشته و سفره‌های زیرزمینی پیدا کردیم، توانستیم شکل گذشته قاره‌ها را تشخیص دهیم. در کنارش با استفاده از علم ژنتیک، تاریخ را به قدیم ببریم و بفهمیم که مجسمه‌ای که پیدا کردیم چند هزار سال عمر دارد. بنا بر این توانسته‌ایم اطلاعاتی پیدا کنیم که بعد تاریخی ما را زیاد کند. در مدارس آمریکا پروژه جدیدی شروع شده که استادان مختلف با هم همکاری می‌کنند و هر یک قسمت خودشان را توضیح می‌دهند و این‌ها را کنار هم می‌چینند تا یک تصویر کلی به وجود بیاید. هدف من از ترجمه این کتاب، معرفی این پروژه آموزشی است. این کتاب هم قسمتی از این پروژه آموزشی است. من مانند این کتاب را در 10 سال گذشته ندیده‌ام و در ایران هم ‌نمی‌دانم که مشابه آن وجود دارد یا نه. چون در کشورهای خارج از ایران هم چیز جدیدی است.
 

وقتی که تاریخ این قدر به عقب می‌رود، به چه میزان شامل تخیل می‌شود و چقدر کار پژوهشی دقیق است؟
یکی از موارد جالب این کتاب، این است که به ما می‌گوید که این اطلاعات از چه طریقی به دست آمده است. در مورد انسان، سه روش مشخص به کار رفته است؛ یکی روش شناسایی ابزار است. ما می‌توانیم تاریخ فسیل‌ها را مشخص کنیم. البته  محدودیت‌هایش بسیار است. نکته بعدی، قسمت ژنتیکی است. انسان موفق شده است که ژن همه انسان‌های روی زمین را داشته باشد. مثل یک کتاب خاطره است.‌ این‌ها را که کنار هم بچینیم، متوجه می‌شویم که یک انسان با انسان دیگر به لحاظ ژنی چقدر فاصله دارد؟ می‌توانیم این‌ها را مثل شاخه‌های یک درخت در کنار هم بچینیم.

نکته سوم هم جوامع بدوی است که هنوز در جهان حضور دارند. جوامعی مثل آمازون و جوامع اولیه آفریقا که هنوز می‌توان در آنها روابط میان آدم‌های دویست و پنجاه هزار سال پیش تا 10 هزار سال پیش را در آنها دید. این‌ها تبدیل به موردهای مطالعاتی برای پژوهش درباره روابط انسانی در جوامع ابتدایی هستند. انسان آگاه، انسانی است که به طور مشخص دارای زبان است و قبل از دویست و پنجاه هزار سال پیش چنین ویژگی وجود نداشته است. در این کتاب کوشیده‌اند تا این انسان را از لحاظ ژنتیک، ویژگی‌های مغز و شکل جمجمه‌اش مورد توجه قرار دهند. از نظر ژنتیکی، تغییرات ژن‌های انسانی سرعت خیلی کمی دارند. بیشتر تغییرات در انسان، فرهنگی است. تاریخ بزرگ، مثل نقشه‌های جدید اینترنتی گوگل است که از بالا همه چیز را به ما نشان می‌دهد. تاریخ بزرگ وسیله‌ای است تا ما بتوانیم پیش‌بینی‌های بهتری برای آینده بشر داشته باشیم.