خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): محمد حسن لو: کشور آلمان امسال به واسطه هیئت اجرایی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سی‌و‌یکمین نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده و بخش‌هایی از آثار ناشران آلمانی را عرضه کرده است. به همین مناسبت گفت‌وگویی با توبیاس فوس، معاون نمایشگاه کتاب فرانکفورت انجام دادیم که نکته‌های گفته شده درباره صنعت چاپ کتاب، می‌تواند برای مخاطب و علاقمندان کتاب جالب باشد:‌

- به نظر می‌رسد نسبت به کشورهای دیگر اروپایی ناشران کمتری از آلمان در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده‌اند. به عبارت دیگر، آثار کمتری از زبان آلمانی در نمایشگاه امسال عرضه شده است. به نظر شما دلیل این مسئله چیست؟
خب ما به عنوان نماینده ناشران کشورمان اینجا هستیم. البته این گفته شما هم درست است که ناشران کمتری از آلمان در نمایشگاه کتاب شرکت دارند، ولی دلیل عدم حضور ناشران آلمانی این نیست که این نمایشگاه برای آنها جذابیت ندارد، بلکه هزینه‌های ایجاب می‌کند با احتیاط بیشتری قدم بردارند. هزینه‌های حمل‌ونقل و گرفتن مجوزهای لازم برای آلمانی‌ها یک چالش است. یک مشکل دیگر هم خود کتاب‌ها و داستان‌های معاصر کشور آلمان است که بیشتر موضوعات محلی دارد و چون جهان شمول نیست برای ناشران ایرانی جذاب نیست. مسئله دیگر که اهمیت بیشتری دارد همان مشکل رعایت کپی‌رایت یا حق تالیف است که کمتر در بین ناشران ایرانی رعایت می‌شود. ناشران ایرانی در اینجا یا فرانکفورت می‌آیند و کتاب را می‌بینند و می‌خرند، ولی دیگر خبری از آنها نمی‌شود. البته ناشران ایرانی زیادی هم وجود دارند که به صورت داوطلبانه نسبت به رعایت حق تالیف علاقه نشان می‌دهند. امیدواریم این علاقه از سوی دیگر ناشران ایرانی نیز رعایت شود.

- اگر بخواهید نمایشگاه کتاب تهران و فرانکفورت را مقایسه کنید، چه مواردی را می‌توانید ذکر کنید؟
من شخصاً نمایشگاه کتاب تهران را دوست دارم و همان‌طور که در سال‌های گذشته هم دیدید، ما همیشه در این نمایشگاه شرکت کردیم و خواهیم کرد. از سوی دیگر پیشرفت‌های خوبی در صنعت نشر ایران مشاهده می‌کنیم. هر سال تعداد ناشران ایرانی که دوست دارند با ما همکاری کنند، بیشتر می‌شوند اما تا وقتی شرایط مطلوب قانونی برای تجارت و بازرگانی ایجاد نشود، نمی‌توان به پیشرفت در این حوزه امیدوار بود.

- با این جواب به نظر می‌رسد ناشران ایرانی برای رسیدن به استاندارد جهانی هنوز راه درازی در پیش دارند. درست است؟‌
خب ببینید در سوال قبل نیز گفتم باید شرایط مهیا شود. به نمایشگاه کتاب تهران مردم بسیاری برای خرید کتاب می‌آیند چون در نمایشگاه نسبت به کتابفروشی‌ها، کتاب‌ها ارزان‌تر است، ولی این قیمت‌ها باید در طول سال ادامه داشته باشد. به عبارتی مردم ایران خیلی کتاب دوست هستند و این نمایشگاه‌ همین امر را نشان می‌دهد. اما ظاهراً‌ در ایران قیمت‌ کتاب‌ها بالاست که این همه جمعیت در نمایشگاه می‌بینیم. وقتی چارچوب‌های لازم در چاپ و توزیع کتاب مناسب باشد، قیمت‌های کتاب در طول سال مناسب خواهد شد. در نمایشگاه فرانکفورت هرچند روزهایی برای بازدیدکنندگان عمومی در نظر گرفته شده، ولی حقیقت این است که کارکرد اصلی نمایشگاه فرانکفورت همان روزهای ابتدایی آن است که مخصوص ناشران و افراد متخصص است. همان‌طور که می‌دانید از پنج روز نمایشگاه فرانکفورت سه روز به بازدید اختصاصی و دو روز به بازدید عمومی اختصاص داده می‌شود. خب هر دو جنبه نمایشگاه مهم است چون اعتقاد داریم اطلاع از نظرات مخاطبان که همان خوانندگان کتاب هستند،‌ بسیار مهم است. زمانی صنعت نشر پیشرفت می‌کند که ناشر و برگزارکننده نمایشگاه کتاب از ذائقه مخاطبان کتاب آگاهی داشته باشد.

- خب کمی از تجارت کتاب فاصله بگیریم. به نظر می‌رسد ارتباط ادبی ایران و آلمان به همین نمایشگاه‌های کتاب محدود شده است. به نظر شما چه موانعی وجود دارد؟
به طور حتم موانع سیاسی یا فرهنگی در این زمینه وجود ندارد، چون دولت‌ها روابط خوبی دارند و فرهنگ دو کشور نیز دارای ریشه‌های تاریخی است. از دیرباز گوته به شعرهای حافظ علاقمند بود و نوشته‌هایش به نوعی الهام گرفته شده از این شاعر بزرگ ایرانی است. تنها مسئله‌ای که می‌ماند همان مشکل کپی‌رایت باشد. البته این مسئله قابل حل است چون مهمتر از آن فرهنگ است که به خوبی همه مردم جهان را با هم پیوند می‌دهد.

- درباره وضعیت چاپ و نشر کتاب در آلمان توضیح دهید. در سال چقدر کتاب در آلمان منتشر می‌شود؟‌
تا آنجایی که من خبر دارم سالیانه حدود 87هزار عنوان کتاب در آلمان منتشر می‌شود که البته در سال‌های اخیر به خاطر ظهور کتاب‌‌خوان‌های دیجیتال این تعداد کاهش پیدا کرده است. 12درصد از کتاب‌های منتشر شده در آلمان از زبان‌های دیگر ترجمه می‌شوند که بخش زیادی از این ترجمه از زبان انگلیسی صورت می‌گیرد.

- نظرتان را درباره نمایشگاه کتاب تهران؟
 نمایشگاه کتاب تهران یکی از غنی‌ترین‌ها از نظر تعداد و تنوع کتاب در سراسر جهان است ولی خب مشکلاتی از قبیل حمل و نقل و خدمات عمومی همیشه وجود دارد.

- امسال چه کتاب‌هایی به نمایشگاه آوردید؟‌
بیشتر کتاب‌های آموزش زبان آلمان و یک مجموعه نفیس از کتاب‌های با موضوع شرق شناسی آوردیم که تاکنون استقبال خوبی از آن صورت گرفته شده است.

و سخن آخر ...
خب ایران تاریخ و تمدن قدیمی دارد و مردمان مهربان و دوست داشتنی‌اش این تمدن را غنی‌تر کرده است. این چند روزی که در ایران بودم خیلی خوش گذشته است. باید بگویم در ایران انسان حس خوبی دارد.