به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب درآمدی تاریخی و انتقادی بر رمان عرب به تازگی با ترجمه محمد جواهر کلام منتشر شده است. در سال 1988 و به دنبال دست یافتن نجیب محفوظ به جایزه ادبی نوبل، روند ترجمه آثار داستانی عرب به فارسی، که پیش‌تر در سطحی محدود انجام می‌شد، شتاب بیشتری گرفت و ترجمه آثار عربی به فارسی ـ و این بار ادبیات معاصر داستانی ـ وارد مرحله تازه‌ای شد.

اما متاسفانه ترجمه آثار کلاسیک عرب همچنان منحصر به مترجمانی ماند که از یکی، دو نسل پیش کارشان را با کلاسیک‌ها شروع کرده بودند و با تحولات دنیای ادب هم‌گام نمی‌شدند. ادبیات نوین عرب، که تنها رسانه‌های عربی و بین‌المللی به آن‌ها می‌پرداختند، به قلمرو مترجمان جوانی راه یافت که اگرچه از زبان و ادبیات کلاسیک عرب بی اطلاع بودند، ولی اشتیاقی برای ترجمه آثار معاصر عرب، اعم از شعر و ادبیات داستانی داشتند. افق کار این مترجمان تا آنجا بود که فهم و درکشان از زبان عربی اجازه می‌داد، از این رو سعی می‌کردند به عرصه‌ای که اطلاعاتشان برای آن کفایت نمی‌کرد وارد نشوند. 

آنگونه که مترجم این کتاب در مقدمه اشاره کرده دلیل اینکه لزوم ترجمه این کتاب احساس می‌شود این است که خواننده فارسی‌زبان با چگونگی پاگرفتن این هنر در میان مردم عرب آشنا شود.
 
راجر آلن نویسنده این کتاب معتقد است: «رمان ‌گونه‌ای ادبی است که در حال تغییر و تحول است. هر اثر داستان، به درجه‌های متفاوت از لحاظ شدت و دقت هنری، می‌کوشد تا فرایند تغییر مستمر، و حتی گاهی دعوت به تغییر، را بازتاباند. این نوع ادبی وقتی بخواهد این هدف را در چارچوبی بسیار متنوع و پویا تحقق بخشد از این رهگذر جهان عرب را با آن گستردگی نشان دهد، ناگزیر باید با موضوع رو به رو شود که روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. اگر رویارویی با این موضوع در چاپ اول این کتاب، در اواخر سال‌های دهه 1970، به نسبت دشوار بود، اکنون و پس از گذشت 14 سال از آن تاریخ، بسی دشوارتر است.»

آلن معتقد است دست یافتن نجیب محفوظ بر جایزه نوبل در 1988 مهم‌ترین رویداد در تاریخ معاصر رمان عربی است، و چاپ اول این کتاب اقبال آن را یافت که همزمان با مراسم تقدیم جایزه به [نمایندگان] نجیب محفوظ، در استکهلم، عرضه شود. همچنین آن چاپ از تشویق دیگری هم برخوردار شد و آن ترجمه‌اش به عربی در بیروت در 1986 بود. به این ترتیب، این کتاب یکی از کتاب‌های نسبتا معدود غربی درآمد که به زبان فرهنگ این مبحث [عربی] ترجمه می‌شد و به ترتیب در گفت وگوی منتقدانه‌ای فرهنگی سهیم شد که درباره آن به بحث و تحلیل پرداخته بود.

این کتاب نخستین بار در ماه می 1980، در قالب سخنرانی‌هایی در سه نوبت متوالی، در دانشگاه منچستر عرضه شده است و آلن سال 1990 را به عنوان پایان دوره پژوهشی خود انتخاب کرده ولی در عین حال اشاره می‌کند که  این به آن معنا نیست که در این کتاب به رمان‌ها و مطالعات نقادانه‌ای اشاره نکرده که اخیرا و بعد از آن تاریخ نگاشته شده‌اند و یاران و همکارانش او را از انتشار آن‌ها در جهان عرب و غرب آگاه کرده‌اند.

آلن درباره کار خود می‌نویسد: «اعتراف می‌کنم این کار بیشتر رنگ‌وبوی یک «بررسی» survey را پیدا کرده است تا «تجزیه و تحلیل» analysis. هدف بنیادی‌ این کتاب این است که توجه اهل ادب و به‌طور خاص خوانندگان را به طور عام به پیشینه ادبی ـ تاریخی ابیات داستانی عربی، و نیز سبک‌ها و موضوع‌هایی جلب کند که زمینه‌ساز بعضی رمان‌ها بوده‌اند و آن‌ها را تشویق به خواندن این رمان‌ها در قالب ترجمه، یا به زبان اصلی کند. امید است از روند فراگیری زبان عرب تا بدانجا برخوردار شوند که بتوانند بلاواسطه به جهان قصه‌نویسی هر نویسنده عرب وارد شوند.»

پروفسور راجر آلن نویسنده این کتاب انگلیسی و متولد 1942 است که آثار متعددی در ادبیات عرب نوشته و چند اثر عربی را به انگلیسی برگردانده است.
از آثار او تاکنون از کتاب «دوره‌ای از زمان ما: حدیث عیسی‌بن هشام مُوَیلحی»، «تاریخ ادبیات نوین عرب» و «مقدمه‌ای بر ادبیات نوین عرب» می‌توان یاد کرد. او همچنین مقالاتی درباره هنر قصه‌نویسی و نمایش‌نامه‌نویسی و اصول تدریس زبان عربی تألیف و ترجمه کرده است. 

آنطور که در این کتاب اشاره شده، مقاله او با عنوان «نجیب‌ محفوظ و رمان تاریخی» از جمله مقالاتی بوده که دانشگاه سیراکیوز آن را در 1988 با ویرایش مایکل بِرد و عدنان حیدر در کتابی به نام «نجیب محفوظ از شناسایی محلی تا شهرت جهانی» منتشر  کرده است. نیز دو رمانِ «المرایا» (آینه‌ها) و «السُّمّان و الخریف» (بلدرچین و پائیز)، و از عبدالرحمن مُنیف، رمان «النهایات» (پایان‌ها) را به انگلیسی برگردانده است. پروفسور راجر آلن در 1997، هنگام ترجمه این کتابش به عربی، استاد زبان و ادبیات عرب در دانشگاه پنسیلوانیا بوده است.