به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شماره 147 ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «چیستی و زمینه­های شکل‌گیری جنبش پدیدارشناسی1» به دبیری منیره پنج­تنی در اول تیرماه 1397 منتشر شد. همچنین او در بخش کتاب این ماهنامه به‌­منظور بررسی «نظریه ذهن جسمانی و نظریه مفهومی استعاره» ده عنوان کتاب مربوط به این موضوع را در گفت‌وگو با جهانشاه میرزابیگی مترجم این آثار بررسی کرده است که عبارتند از: استعاره‌­هایی که با آن­ها زندگی می­‌کنیم، قلمرو تازه علوم شناختی، فلسفه جسمانی: ذهن جسمانی و چالش آن با اندیشه غرب، ریاضیات از کجا می­آید؟ استعاره: مقدمه‌­ای کاربردی،   استعاره‌­ها از کجا می­‌آیند؟ شناخت بافت در استعاره، زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه­ای کاربردی و مفید، مولکول تا استعاره: نظریه نورونی زبان، زیبایی‌‌شناسی فهم انسان: معنای بدن، بدن در ذهن: مبانی جسمانی معنا، تخیل و استدلال. تمام این کتاب­ها را نشر آگاه از سال 1394 تا کنون منتشر کرده است.

دفتر ماه این شماره از ماهنامه به پدیدارشناسی اختصاص دارد. منیره پنج­تنی در سخن دبیر ابتدا گزارش کوتاهی از وضعیت پدیدارشناسی در ایران داده است و نتیجه مشاهدات میدانی­­اش در چند بند همراه با برخی پرسش­های حاصل از چنین وضعیتی­  ارائه کرده است و  سپس با برشمردن نیازهای ناشی از چنین وضعیتی به دلایل و ضرورت شکل‌­گیری این دفترها و نحوه انتخاب مقالات پرداخته است.

در بخشی از سخن دبیر با عنوان «مسأله‌­ای به­‌نام پدیدارشناسی» چنین آمده است: «درباره پدیدارشناسی کتاب‌­ها و مقالات بسیاری ترجمه و تألیف شده است و شاید درباره مقدمات و آشنایی با این جنبش فلسفی به اندازه کافی مطالب درآمدگونه منتشر شده باشد. ما هم در سه شماره­ای که با عنوان «فلسفه معماری: پدیدارشناسی مکان» در ماهنامه حکمت و معرفت داشتیم تا اندازه­ای به این موضوع پرداختیم. شاید بتوان گفت عمده‌­ترین تفاوت پدیدارشناسی با دیگر جنبش­‌های فلسفی این باشد که فقط در فلسفه نمانده و راهش را به سوی حوزه‌­های دیگر از هنر، روان­شناسی، علوم تربیتی و اجتماعی گرفته تا پزشکی و پرستاری و معماری گشوده است و خروجی‌­اش به اشکال مختلف منتشر شده است.»

پنج­تنی در ادامه پس از توصیف وضعیت پدیدارشناسی در ایران بر این نظر است که ترجمه­‌ها و تفسیرهای مختلف و تنوع در کاربرد پدیدارشناسی در حوزه‌­های متعدد، در مواردی سبب تشتت آراء شده است. او در ادامه عنوان کرده است که چنین وضعیتی نیازها و پرسش‌­هایی را پدید می­آورد که به‌­طور مستقیم به شکل­گیری چندین دفتر پدیداشناسی مربوط می­‌شود. دفتر نخست «چیستی و زمینه‌های شکل‌­گیری پدیدارشناسی 1» نام دارد.  و این دفترها ادامه خواهند داشت. هفت دفتر دیگر عبارتند از: پدیدارشناسی آلمانی، پدیدارشناسی فرانسوی، پدیدارشناسی هنر، پدیدارشناسی ادبیات، پدیدارشناسی اخلاق، پدیدارشناسی در حوزه علوم تجربی و علوم انسانی.

علاوه بر این هفت دفتر، در نهایت و پس از انتشار تمام این مجموعه، شماره پایانی به «ما و پدیدارشناسی» اختصاص خواهد یافت که علاوه بر نگاه انتقادی به نسبت میان پدیدارشناسی با جامعه دانشگاهی و به­‌ویژه پژوهشگران و مترجمان این حوزه، به دلایل اقبال به این جنبش بیرون از فلسفه، اختلاف نظرها و در مواردی تشتت و عدم انسجام و یکدستی در ترجمه و تألیف خواهد پرداخت. در واقع شماره آخر بیشتر به نقد و آسیب­شناسی پدیدارشناسی در ایران اختصاص خواهد داشت.

اولین دفتر این مجموعه پدیدارشناسی «چیستی و زمینه­های شکل‌­گیری جنبش پدیدارشناسی1» نام دارد. منیره پنج­تنی بخشی از مهم­ترین دغدغه‌­های دفتر نخست را چنین برشمرده است: چیستی پدیدارشناسی، بررسی برخی از زمینه­‌های شکل‌گیری پدیدارشناسی در تاریخ فلسفه، خاستگاه­‌های اصلی جنبش تاریخی پدیدارشناسی، پدیدارشناسی به مثابه فلسفه اولی و مبانی روش­شناختی پدیدارشناسی.

دفتر نخست مشتمل بر چهارده مقاله و یک گفت­وگوست که در دو شماره پیاپی تیر و مرداد 97 منتشر می­‌شوند. بر این اساس شماره نخست دفتر اول در تیر ماه 1397 مشتمل بر هفت مقاله است و شماره دوم دفتر نخست در مرداد ماه 97، خاستگاه‌­های شکل­‌گیری پدیدارشناسی را از دکارت تا هوسرل بررسی می­‌کند.
شماره اول دفتر نخست در تیرماه 97 مشتمل بر هفت مقاله است. نخستین مقاله با عنوان «مفهوم پدیدارشناسانه پدیدار» به قلم محمدجواد صافیان است. مؤلف در این مقاله می‌­کوشد معنای پدیدارشناسانه پدیدار را بررسی کند و معنای این واژه را از معانی غیرپدیدارشناسانه تفکیک کند. صافیان در این مقاله ابتدا معنای پدیدارشناسانه تفکر را نزد هوسرل و هایدگر بررسی کرده است تا از این مسیر به تفاوت معنای پدیدار نزد این دو فیلسوف برسد. او مقایسة معنای پدیدارشناسانه پدیدار نزد هوسرل و هایدگر را به مثابه راهی برای درک معنای این  مفهوم و تمییز آن از معانی غیرپدیدارشناسانه پدیدار می‌­داند.

«پدیدارشناسی: «راه» تفکر و تحقیق» عنوان مقاله دوم است. دغدغه اصلی مرضیه پیراوی­ ونک تفکیک پدیدارشناسی به مثابه راه از پدیدارشناسی به مثابه روش است. به  زعم نگارنده این مقاله پدیدارشناسی در اصل «راه»ی برای اندیشیدن است و فراتر از یک مکتب فلسفی یا یک روش پژوهش است. پیراوی ونک طریق پدیدارشناسی را تلاشی قاطعانه برای غنابخشیدن به جهان تجربه آدمی می­داند و با دغدغه‌­ای هستی‌شناسانه، پدیدارشناسی را به مثابه گام‌هایی از «راهِ» تفکر( نه روش) بررسی می‌کند و تفاوت­‌های راه و روش را با تکیه بر پدیدارشناسی توصیف می­‌کند.

علی نجات­غلامی در سومین مقاله با عنوان «پدیدارشناسی به مثابه فلسفه اولی» می‌کوشد معنای فلسفه اولی را از منظر پدیدارشناسی با ارجاع به اندیشه‌­های ادموند هوسرل توصیف کند. مؤلف دلیل دشواربودن فهم پدیدارشناسی را «عدم درک معنای فلسفی این مفهوم سابق بر کاربست آن به عنوان روش» می‌­داند. در نهایت می‌­توان گفت هدف اصلی مقاله این است که مواضع اصلی جنبش پدیدارشناسی را به‌­ویژه در نسبت با دو رویکرد پوزیتیویسم و تاریخی­انگاری تبیین کند. اهمیت این دو رویکرد از این منظر است که آن­ها به نوعی مبنای روش‌­شناختی علوم طبیعی و علوم انسانی را تشکیل داده‌اند.

مقاله چهارم «نخستین زمینه­‌های ظهور پدیدارشناسی: نسبت میان ظهور و هستی» خوانشی پدیدارشناسانه بر مناقشه میان افلاطون و ارسطو و پروتاگوراس به قلم مهدی صاحبکار است. مؤلف برای بررسی نسبت میان ظهور و هستی از رساله ثئای‌تتوس افلاطون آغاز کرده است و پس از بررسی این مسئله در آرای ارسطو خوانشی پدیدارشناختی در باب نسبت این دو مفهوم ارائه کرده است. مؤلف با برجسته‌کردن مفهوم شهود این پرسش را طرح می­کند که سوبژکتیویته چگونه باید نقش دهندگی خود را ایفا کند و در عین حال امکان عیان شدن خودِ پدیدارها را فراهم کند.

«پدیدارشناسی» عنوان مقاله پنجم و ترجمه مدخلی با همین نام از واژه­نامه تاریخی فلسفه است که زیر نظر یواخیم ریتر تألیف شده و حامد صفاریان آن را از آلمانی به فارسی برگردانده است. مدخل پدیدارشناسی این واژه­نامه از سه بخش اصلی  تشکیل شده است که عبارتند از 1) از لامبِرْت تا بْرِنتانو 2)  هوسّرل 3) اندیشمندانِ پس از هوسرل، تا هایدگر و یاسپرس در آلمان و ریکور و مرلوپونتی در فرانسه. صفاریان در این دفتر بخش نخست مدخل پدیدارشناسی را ترجمه کرده و دو بخش دیگر به قلم همین مترجم در دفترهای بعدی منتشر خواهد شد.

مقاله ششم «روش پدیدارشناسی» به قلم جوئل اسمیت و ترجمه مریم خدادادی است. مؤلف مقاله‌­اش را با توضیح مختصری در خصوص پژوهش‌های منطقی هوسرل به عنوان زادگاه پدیدارشناسی آغاز می­‌کند و سپس به تأثیر این دیدگاه بر پدیدارشناسی هایدگری و بسط پدیدارشناسی اگزیستانسیالیستی فرانسوی می­پردازد و در ادامه مقاله‌اش را به بحث دربارة موضوع و روش پدیدارشناسی متمرکز می­‌کند. اسمیث توصیف دقیق از نحوه‌­های نمود یافتن چیزها را یکی از مهم­ترین وظایف پدیدارشناسان می‌­داند و برای توضیح آن به تفاوت پدیدارشناسی هوسرل و هایدگر در روش پدیدارشناسی می‌پردازد. 

هفتمین و آخرین مقاله با عنوان «دیدگاه هوسرل درباره فلسفه اولی» به قلم رابرت ساکالوفسکی هوسرل­‌شناس و ارسطوشناس معاصر است که محسن صابر به فارسی برگردانده است. ساکالوفسکی در این مقاله با بهره­‌گیری از دانش فلسفی‌‌اش درباره سنت ارسطویی به بررسی معنا، اهمیت و ابعاد فلسفه اولی نزد هوسرل می‌پردازد. نکته بسیار مهمی که ساکالوفسکی بر آن تأکید می­کند این است که اهمیت هوسرل به­‌خاطر ارائه برخی تحلیل­‌های ارزشمندش مانند توصیفات تحلیلی‌ا­ش از مقوله­‌مندی، ادراک، زمانمندی، حافظه، بدنمندی، و منطق نیست؛ بلکه به زعم او دلیل پایداری آثار هوسرل این است که آن تحلیل­ها خود فلسفه را حفظ می­‌کنند. مؤلف بر این نظر است که هوسرل معنای ورود به حیات فلسفی را شفاف ساخته است و فلسفه اولی را به­مثابه یک فعالیت نظری بسط داده و فلسفه را احیا کرده است. در واقع ساکالوفسکی بر این نظر است که هوسرل از عهده اکتشاف مجدد و حفظ فلسفه برآمده است.

بخش دوم «ماهنامه ادب و هنر» نام دارد و مشتمل بر چهار مقاله است که به ترتیب عبارتند از: «تفسير هنر» به قلم نوئل كرول و با ترجمه انشاءالله رحمتي. «طنزپردازي و نقيضه گويي در ترجمه هاي ميرزا حبيب اصفهاني به قلم مريم ط. قشقايي.  «نقد و بررسي شعر«قايق» نيما يوشيج از منظر فرماليستي و اگزيستانسياليستي» به قلم ريحانه واعظ شهرستاني، محمد رضا واعظ شهرستاني و آخرین مقاله با عنوان «عقل و اخلاق» به قلم كارلا بگنولي است که زهره سعيدي و ناظر محسن جوادي به فارسی ترجمه کرده‌­اند.

بخش سوم با عنوان «اندیشه و نظر» مشتمل بر یک مقاله با عنوان «سمنتيك توحيد الهي به ترتيب نزول آيات» به قلم سيد سلمان صفوي است. بخش چهارم با عنوان «کتاب» با مطلبی با عنوان «نوادر لبخند» به قلم سید مسعود رضوی آغاز شده است. سپس منیره پنج­تنی، دبیر بخش کتاب، برای بررسی «نظریه ذهن جسمانی و نظریه مفهومی استعاره» ده کتاب را در گفت­‌وگو با جهانشاه میرزابیگی مترجم این آثار با عنوان «ده كتاب درباره نظريه ذهن جسماني و نظريه مفهومي استعاره» بررسی کرده است که عبارتند از: استعاره­‌هایی که با آن­ها زندگی می­‌کنیم، قلمرو تازه علوم شناختی، فلسفه جسمانی: ذهن جسمانی و چالش آن با اندیشه غرب، ریاضیات از کجا می‌­آید؟ استعاره: مقدمه‌­ای کاربردی، استعاره‌­ها از کجا می‌­آیند؟ شناخت بافت در استعاره، زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‌­ای کاربردی و مفید، مولکول تا استعاره: نظریه نورونی زبان، زیبایی‌‌شناسی فهم انسان: معنای بدن، بدن در ذهن: مبانی جسمانی معنا، تخیل و استدلال. تمام این کتاب­‌ها را نشر آگاه از سال 1394 تا کنون منتشر کرده است.

بخش پنجم و پایانی نشریه با عنوان «گزارش» به دبیری منوچهر دین‌­پرست، به گزارش برخی از وقایع حوزه اندیشه در یک ماه گذشته اختصاص دارد.

شماره 147 ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت به سردبیری و مدیرمسئولی انشاءالله رحمتی در تیرماه 97 با بهای 5000 تومان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.