به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-هادی حسینی‌نژاد:
همین دو سال پیش بود كه خبر نویدبخشی با مضمون «نمایشگاه كتاب تهران بالاخره صاحب‌خانه شد» فضای رسانه‌ای و مطبوعاتی كشور را پر كرد و بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی ایران و چه بسا منطقه با امیدها و آرزوهای بسیار، متحملِ اسباب‌كشی پرزحمت و پرمخاطره‌ای شد كه حواشی متعددی را نیز در پی داشت. برگزاركنندگان با وعده و وعیدهای شهرداری تهران، دل از مصلی كندند و ریسك برپایی بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران را در شهر آفتاب به جان خریدند و حالا در آستانه برپایی سی‌ویكمین دوره نمایشگاه، چنان كه احمد مسجدجامعی اخیرا در جلسه شورای اسلامی شهر تهران اذعان داشته، در بلاتكلیفی به سر می‌برد. وی همچنین به سیاست‌های پیشین شهرداری این گونه انتقاد كرده است كه: «متاسفانه در سال‌های اخیر مسوولان مدیریت شهری به جای كم كردن این فاصله‌ها به آنها بی‌توجهی كردند، به گونه‌ای كه حالا هم می‌بینید فاصله‌ها باقی مانده و گویا هدف اصلی، افتتاح نمایشگاه شهر آفتاب بود و حالا مسوولان با رسیدن به هدف‌شان آن را رها كرده و این نمایشگاه نیز تكمیل نشده است.»
سفر به شهر آفتاب؛ وعده‌ها و امیدها
به نظر می‌رسد خانه‌به‌دوشی؛ تقدیر تغییرنیافتنی نمایشگاهِ كتاب تهران باشد؛ رویدادی كه بعد از ١٩ دوره، به دلیل مشكلات مختلف از جمله مشكل ترافیك شهری، از محل دایمی نمایشگاه‌های بین‌المللی واقع در خیابان سئول، راهی مصلای تهران شد؛ مصلایی كه كاركرد نمایشگاهی نداشت و همچنان زیر بار عملیات عمرانی بود. به هرتقدیر میزبانی مصلی تا سال ٩٤ و بیست‌وهشتمین دوره نمایشگاه كتاب تهران ادامه داشت تا اینكه پس از كش و قوس‌های متعدد و طرح مكان‌های مختلفی از جمله باغ كتاب تهران، سرانجام شهرداری تهران توانست مسوولان وزارت فرهنگ را متقاعد كند تا این رویداد پرطرفدار را به شهر آفتاب انتقال دهند؛ شهر آفتابی كه در بیابان‌های ابتدای جاده قم واقع شده و هنوز فاز نخست از احداث آن نیز به سرانجام نرسیده بود.
البته فشار شهرداری برای ممانعت از برگزاری نمایشگاه‌ها در فضای شهری به بهانه‌هایی نظیر افزایش بارترافیكی و آلودگی هوا و افزایش مصرف سوخت و... را نیز نباید در اتخاذ این تصمیم از سوی مسوولان وزارت فرهنگ نادیده گرفت؛ همچنین پیشنهاد میزبانی رایگان برای شش سال و قولِ تكمیل تدریجی شهر آفتاب و احداث فازهای بعدی از این پروژه از سوی شهرداری تهران.
بیست‌وهشتمین نمایشگاه كتاب تهران، با هر كم و كیفی كه بود، اردیبهشت ٩٥ با مشكلات عدیده در شهر آفتابی كه تا دقیقه نود عملیات مناسب‌سازی آن ادامه داشت، برگزار شد. در واقع برگزاركنندگان و ناشران با این امید كه مشكلات از دوره بعد مرتفع خواهد شد، دشواری‌ها را تاب آوردند؛ خصوصا ناشران كودك و نوجوان، دانشگاهی، كمك‌آموزشی و فعالان حوزه نشر دیجیتال كه بعد از نه سال، امیدوار بودند از زیرچادر بودن و سازه‌های موقت خلاص شوند و مانند ناشران عمومی، سقفی بالای سر خود ببینند؛ انتظاری كه در نخستین حضور در شهر آفتاب محقق نشده بود.
نمایشگاه كتاب و انتظاری نافرجام
ماه‌ها یكی پس از دیگری می‌گذشت و خبری از پیشرفت مراحل عمرانی شهر آفتاب نبود. با ورود به نیمه دوم سال ٩٥ نیز فضای انتخاباتی، همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار داد؛ چنان كه به نظر می‌آمد شهردار وقت كه حسابی درگیر برنامه‌ریزی‌های انتخاباتی خود برای شركت در دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری كشور شده بود، پایبندی به تفاهمنامه‌ای كه با علی جنتی؛ وزیر فرهنگ وقت با موضوعیت رفع مشكلات و تكمیل فضای نمایشگاهی شهر آفتاب امضا كرده را كاملا از اولویت خارج كرده است. با این حساب سی‌امین دوره نمایشگاه كتاب تهران در شرایطی در اردیبهشت‌ماه سال جاری (سال٩٦) برگزار شد كه شهر آفتاب هیچ تفاوت مشهودی نسبت به سال قبلی نكرده بود. نه از بنای مسقفِ تازه خبری بود و نه فكری به حال معضلات پیشین از قبیل آسیب‌پذیری بخش‌های زیرچادر در مقابل توفان‌ها، بارندگی‌های فصلی و آب‌گرفتگی كرده بودند. جالب آنكه بعد از یك بارندگی شدید، آب‌گرفتگی چند بخش و وارد شدن خسارت به ناشران، بی‌تفاوتی شهردار وقت، سیدرضا صالحی‌امیری كه تنها چندماه از انتصابش به عنوان وزیر فرهنگ می‌گذشت را به واكنش واداشت. او پس از بازدید از بخش‌های آسیب‌دیده نمایشگاه، در نشستی خبری به‌شكلی معنادار اظهار كرد: «به جای شهردار تهران عذرخواهی می‌كنم!». رجوع به فرازهایی از سخنان وزیر سابق فرهنگ در این نوشتار، می‌تواند عمق كاستی‌ها و معضلات شهر آفتاب را بهتر نشان دهد:
* به جای شهردار تهران از ملت و ناشران كه به خاطر باران و شرایط آب‌گرفتگی دچار سختی شدند عذرخواهی می‌كنم، همچنین از ناشران و مهمانان خارجی نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران.
* متاسفانه حتی زیرساخت‌های دایمی نمایشگاه شهر آفتاب دچار مشكلات عدیده‌ای است و شهرداری در قبال رفع مشكلات شهر آفتاب به تعهدات خود عمل نكرده است.
* انتظار داشتیم مسوولان شهرداری با تعهد بیشتری با این مشكلات مواجه شوند اما امروز در بازدیدم از نمایشگاه و ناشران، آنها از نبود سیستم‌های سرمایشی و آب آشامیدنی گله داشتند.
انتظار داریم مسوولان شهرداری صدای ما را بشنوند و به این مشكلات پایان دهند.
* (با اشاره به بازدیدش از سالن ناشران كودك و نوجوان) عمده گله‌مندی ناشران كودك از گرما بود. سیستم‌های خنك‌كننده این قسمت خوب نیست و با صحبت‌هایی كه انجام شد قرار شد مسوولان شهرداری این مساله را پیگیری كنند. همچنین اقدام به توزیع آب معدنی كنند و دسترسی به آب رایگان در روزهای باقی‌مانده امكان‌پذیر شود.
* متاسفانه از سال گذشته تاكنون اقدامات جدی در توسعه این نمایشگاه انجام نشده و انتظار داشتیم شهرداری به تعهدهایش عمل كند.
دولت دوازدهم و تداوم مطالبه‌گری‌ها
نمایشگاه سی‌ام در شرایطی به كار خود خاتمه داد كه هم برگزاركنندگان و هم ناشران امیدواری‌های خود را نافرجام و بربادرفته می‌دیدند. بعد از برگزاری انتخابات و ابقای رییس‌جمهوری در سمت خود، طبق روال فضای مدیریتی كشور چندماهی را در انتظار تشكیل دولت و معرفی وزرا گذراند تا اینكه حسن روحانی این‌بار سكان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به سیدعباس صالحی، معاون سابق امور فرهنگی این وزارتخانه و رییس چهار دوره اخیر نمایشگاه كتاب تهران سپرد. وزیر فرهنگ دولت دوازدهم كه به دلیل پست قبلی‌اش، اشراف كاملی به مصایب نمایشگاه كتاب تهران داشت در نخستین نشست خبری خود، نارضایتی‌اش نسبت به وعده‌های معوق مانده و عملی نشده شهرداری در قبال شهر آفتاب را ابراز كرد. همچنین برای نخستین بار با طرح احتمال بازگشت نمایشگاه به یكی از دو خانه قبلی خود (سئول یا مصلی) جدیت خود در این مساله را به رخ كشید.
آب پاكی روی دست امیدواران
در ادامه، تصمیم‌گیری‌ها به تشكیل شورای سیاستگذاری نمایشگاه سی‌ویكم موكول شد و این شورا در بدو تشكیل، موضوع شهر آفتاب را در دستور كار قرار داد. كمی بعد، نشست مشتركی بین مسوولان وزارت فرهنگ، شورای شهر تهران، شهرداری و شهر آفتاب برپا شد و سخنگوی شورای سیاستگذاری در تشریح نتایج این نشست، از تعیین فرصت ١٠ روزه برای شهرداری و شورای شهر خبر داد كه برای ارزیابی شرایط و امكان تحقق مطالبات برگزاركنندگان نمایشگاه در نظر گرفته شده؛ فرصتی كه به پایان رسیده است. اما نكته قابل توجه اینكه اخیرا محمدجواد حق‌شناس، رییس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با ایبنا اظهار داشته است: «طبیعتا به‌دلیل كمبود زمان باقی‌مانده تا برپایی نمایشگاه كتاب آتی در اردیبهشت‌ماه سال آینده، همچنین با توجه به كمبود اعتبارات و شرایط جوی فصل زمستان، امكان افزایش فضای دایمی و مسقف برای نمایشگاه سی‌ویكم وجود ندارد. ولی این امكان وجود دارد كه سازه‌های موقت را مانند سال‌های قبل ترمیم و رفع مشكل كنیم.» هرچند محقق شدن مطالبات اصلی ناشران و برگزاركنندگان ظرف زمان باقی‌مانده، از ابتدا نیز دور از ذهن می‌نمود اما اظهارات رییس كمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، حكم آب پاكی را داشت كه روی دست امیدواران ریخته شد.
پاسخ‌های محمدرئوف قادری، مدیرعامل مجموعه نمایشگاه شهر آفتاب در آخرین روز از فرصت ١٠ روزه نیز موید این ضرب‌المثل قدیمی است كه: «همین است كه هست!» او در گفت‌وگو با مهر اظهار داشته: «در خصوص برگزاری نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران در شهر آفتاب، كمافی‌السابق و مثل گذشته اقدام كنیم. در دوره‌های اول و دوم برگزاری این نمایشگاه در شهر آفتاب، اشكالاتی اتفاق افتاد كه بخش اعظمی از آنها برطرف شده است و پاره‌ای موارد دیگر، باقی مانده كه ما برای رفع آنها منتظر تامین اعتبار و بودجه هستیم كه اگر این اتفاق بیفتد، ان‌شاءالله این موارد هم برطرف خواهد شد… ما فضاهای نمایشگاهی و امكاناتی كه در اختیار داریم، كما فی‌السابق و مثل گذشته در اختیار نمایشگاه كتاب قرار می‌دهیم اما طبیعی است كه دوستان ممكن است انتظار داشته باشند كه سالن‌های جدیدی به ظرفیت نمایشگاه اضافه شود اما این را هم باید در نظر داشت كه تاسیس سالن‌های جدید در عرض سه ماه، طبعا هم نیاز به تامین و تخصیص اعتبار و بودجه دارد و هم باید در نظر داشت كه زمان ما بسیار كم است.»
آغوش باز مصلی و امكان بازگشت
با توجه به شرایط موجود، احتمال بازگشت نمایشگاه كتاب تهران به داخل شهر، مدام تقویت می‌شود و از میان دو گزینه موجود، مصلی احتمال میزبانی بیشتری دارد؛ آنقدر كه برخی از ناشران از حالا كه به قول معروف نه به بار است و نه به دار، خودشان را برای حضور در مصلای تهران آماده می‌كنند. این احتمال وقتی تقویت می‌شود كه عملیات ساخت و آماده‌سازی رواق‌های شرقی و غربی مصلای تهران به اتمام رسیده و در صورت بازگشت نمایشگاه كتاب تهران به محل سابق خود، این امكان وجود خواهد داشت كه دست‌كم بخش قابل توجهی از زیرچادری‌ها در ادوار گذشته، بالاخره صاحب سقف شوند. و این امكان، مساله ساده‌ای نیست كه تشكل‌های نشر، خصوصا انجمن فرهنگی كودك و نوجوان، انجمن فرهنگی كتاب دانشگاهی و انجمن ناشران كتاب بین‌المللی به سادگی از آن بگذرند. مضاف بر اینكه زمزمه‌هایی مبنی بر تسهیل شرایط قرارداد از سوی مدیران مصلی نیز شنیده می‌شود كه به احتمال دل كندن برگزاركنندگان از شهر آفتاب دامن می‌زند.
خانه‌به‌دوشی‌ها ادامه دارد
طولی نخواهد كشید كه تكلیف برپایی سی‌ویكمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران نیز روشن شود. بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی كشور یا در شهر آفتاب می‌ماند و به نابسامانی‌های این مجموعه نیمه‌كاره تن می‌دهد، یا به مصلایی بازمی‌گردد كه دو سال قبل به دلیل مناسب نبودن فضای داخلی و معماری نمایشگاهی، آن را ترك كرده بود. اگرچه هم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متصدی و برگزاركننده اصلی نمایشگاه و هم از نمایندگان تشكل‌های نشر انتظار می‌رود بهترین تصمیم را در این برهه زمانی اتخاذ كنند اما این تصمیم، هرچه كه باشد باعث نمی‌شود واقعیت بلاتكلیفی و سرگشتگی‌های نمایشگاه كتاب تهران را آن‌هم بعد از سه دهه فراموش كنیم؛ واقعیتی به غایت تلخ كه نشان از بی‌توجهی یا كم‌توجهی سریالی مدیریت متصدیانه دولت‌های مختلف دارد؛ چنان كه باید بگوییم بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی ایران و منطقه، صاحب خانه نیست و هیچ ضمانتی هم برای اتمام خانه‌به‌دوشی‌هایش وجود ندارد.
منبع: روزنامه اعتماد
یکشنبه ۳ دی ۱۳۹۶ - ۰۹:۴۲
نظر شما