مراسم لری مصادف با یلدا در هندوستان برگزار می‌شود که تغییر سال نو بازرگانان و کشاورزان هندو نیز به شمار می‌آید و در آن همانند آیین یلدا، شب زنده‌داری، برافروختن آتش و خوردن تنقلات تا پاسی از شب ادامه می‌یابد.
 آغاز یلدا مصادف با تولد خورشید و روزی است که خورشید از چنگ اهریمن تاریکی رهایی می‌یابد. از قرن چهارم میلادی روز 25 دسامبر تولد میترا را متقارن با تولد مبارک حضرت مسیح (ع) دانسته‌اند.

 در فرهنگ آریایی دی‌ماه بعد از فروردین از پر جشن‌ترین ماه‌ها به شمار می‌رفته است که چهار جشن اصلی این ماه در روزهای اول(یلدا )، هشتم، پانزدهم و بیست و سوم دی‌ماه را که همه نام ماه یعنی دیگان بوده‌اند را جشن می‌گرفته‌اند.
واژه سریانی یلدا به معنی تولد خورشید و برابر با واژه ناتالیس (رومی) به معنی تولد مهر شکست‌ناپذیر است و تشابهات، مظاهر و مناسک میترائیسم و مسیحیت حاکی از تأثیراین مذهب و آیین کهن است که در متون تاریخی به روشنی به آن پرداخته شده است.
 در روزگار کهن انقلاب زمستانی «سال نو» به شمار می‌رفت و واژه سال (saredha) با آغاز سرما شروع می‌شد، یعنی سال جدید نیاکان ما  قبل از نوروز اول زمستان بوده است.
این آئین همچنان در کشورهایی که محل مهاجرت آریایی‌ها بوده است، برگزار می‌شود. به‌طور مثال در هندوستان مصادف با یلدا مراسم لری( lori) برگزار می‌شود که تغییر سال نو بازرگانان و کشاورزان هندو نیز به شمار می‌آید که شبیه آیین یلدا با شب زنده‌داری، برافراختن آتش و خوردن تنقلات تا پاسی از شب ادامه می‌یابد.
در منابعی چون آثارالباقیه و التفهیم ابوریحان بیرونی، زین‌الاخبار گردیزی، گرشاسب‌نامه اثر اسدی، ثمارالقلوب اثر ثعالبی نشانه‌هایی از بزرگداشت و انجام مراسم خاص در این شب را شاهد هستیم.
 منابع تاریخی از فشار حکومت مذهبی و سیاسی ساسانیان می‌گویند که چگونه برای استواری حکومت خود از مذهب بهره می‌گرفتند و از احیا و ترویج هر گونه اندیشه غیر زرتشتی جلوگیری می‌کردند، یعنی همان اتفاقی که برای مذهب بودیسم در هندوستان پیش آمد و مجبور به مهاجرت از محل تولد خود شد.

 البته قابل ذکر است مضامینی که امروزه در «مهر پشت» آمده قطعا با «میترای مغان مادی» یکی نیست.

 به هر حال یلدا به عنوان یک جشن مردمی باقی مانده جایی که در قرون پنجم و ششم هجری از آئین‌های این روز حکایت می‌کنند. یلدا مراسمی است که در آن مردم با گردهمایی این شب را بیدار می‌ماندند تا طلوع خورشید را برای سرآغازی نو  شاهد باشند.
 به هر تقدیر بایستی علت مانایی یلدا را در تولد دوباره خورشید، پیروزی روشنایی بر تاریکی و پایان فصل برداشت محصول دانست که هر کدام دارای تاریخ سترگی است.

«می‌ستایمش که ره آورد ما می‌سازد آن بهترین بخشش‌های اهورایی را؛ آزادی و به روزی و رهایی در داوری، تندرستی، پیروزی، پاکی و پارسایی.»