نویسنده اعتقاد دارد، محیط زیست به عنوان هدیهای الهی است که حمایت و حفاظت از آن یکی از دغدغههای نظام حقوقی هر کشور است. با گذشت زمان در کنار اهمیت فراوان محیط زیست برای بشر، بی توجهی تدریجی از سوی جامعه جهانی سبب شد تا مسائل زیست محیطی روند فزایندهای یابد و بحرانهای زیست محیطی بروز کند و به دنبال آن چارهجویی برای چالشهای جبرانناپذیر مسائل زیست محیطی مطرح شود. جرایم زیست محیطی که هر گونه فعل یا ترک فعلی است که سبب ورود زیان و صدمه شدید بر محیط زیست میشود، در مقایسه با دیگر جرایم دارای ماهیت پیچیده است.
آن چنانکه پهلوان بیان میکند، امروزه مسئله محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین چالشهای حقوق بشری محسوب میشود، حق به محیط زیست سالم به طور کلی مستقل از حقوق محیط زیست قلمداد میشود، طرفداران حقوق بشر، حق به محیط زیست را به عنوان یک حق مستقل حقوق بشری برای داشتن محیط زیست با کیفیت به رسمیت میشناسند. دولتها از حق حاکمیت انحصاری بر منابع طبیعی خود برخوردارند، اما مبتنی بر یک سری اصولی از جمله اصل تعهد به همکاری، اطلاعرسانی و کمک در مواقع اضطراری، حمایت و حفاظت از محیط زیست، الزام به پرداخت غرامت هستند.
به گفته این نویسنده حقوق، ما هماکنون وارد دوره جدیدی از زمینشناسی بهنام دوره انسانمحور در تاریخ سیاره زمین شدهایم. اولین بار در تاریخ این سیاره دلیل اصلی اکثر تغییرات، فعالیتهای انسانی است. ما هفت میلیارد نفر بر روی این کره خاکی در حال ایجاد تغییرات عظیمی هستیم. نحوه عمل تک تک ما انسانها بر روی این سیاره، سرنوشت نسلهای آینده زمین را تعیین خواهد کرد و بر زندگی و حیات ما نیز تاثیری مستقیم خواهد گذارد. علم و نبوغ عدهای از افراد بشر، تغییر سبک زندگی به سطحی بیسابقه را سبب شده است، درحالیکه مفهوم توسعه برای بسیاری از افراد در گوشه و کنار دنیا جز رنج و فقر چیزی به ارمغان نداشته است. موفقیتها و پیشرفتهای اقتصادی ما سبب تخریب محیطزیست شده و گنجینه طبیعی ما زمین که برای ادامه حیات به آن نیازمندیم رو به زوال و نابودی پیش میرود.
پهلوان معتقد است، بدون تردید برای آن که بتوان از محیط زیست به خوبی حمایت کرد، در کنار استفاده از ضمانت اجراهای مدنی و اداری، بایستی به ضمانت اجرای کیفری نیز متوسل شد؛ اما متأسفانه قوانین و مقررات زیست محیطی در حقوق ایران از ضمانت اجرای مناسبی برخوردار نیستند که نتیجه این امر افزایش جرایم مرتبط با محیط زیست است. نقش زمین به عنوان بستر اصلی حیات بر کسی پوشیده نیست. زمین به طورمسلم به عنوان منبع اصلی مواد غذایی و ذخایر زیرزمینی و طبیعی، مبنای تشکیل جوامع بشری محسوب میشود. متاسفانه امروزه بر اثر افزایش روزافزون جمعیت و پیرو آن گسترش شهرها، تغییراتی بسته به نوع منطقه، کم و بیش اساسی در ساختار فیزیکی زمین و نوع کاربری آن پدید آمده که این میراث تجدیدناپذیر بشری را دستخوش آسیب و تخریبهای فراوان کرده است.
از طرفی تخریب زمین و کاهش کیفیت زمینهای حاصلخیز در کنار تغییر کاربری بسیاری از این اراضی، سبب کاهش سطح زیر کشت شده است. ازاین رو نیاز مبرمی به کاربرد بهینه خاک و سرزمین احساس میشود. این درحالی است که در پي استفاده بيرويه از منابع طبيعي و عدم رعايت الگوهای صحيح پيشرفت در قالب مفهوم توسعه پايدار، شاهد آن هستيم كه محيط زيست به شدت مورد صدمه قرارگرفته است. در سالیان اخیر به دلیل افزایش روزافزون جمعیت و گسترش شهرنشینی، محیط زیست و فضاهای سبز به شدت در معرض تخریب و تغییرکاربری قرار گرفته است؛ به طوریکه کشاورزان کشورهای مختلف به دلیل نیاز روزافزون جامعه بشری به غذا، به بهره برداری از مراتع و جنگلها روی آوردهاند.
بر این اساس این کتاب برآن شده است تا با بررسی پیامدهای محیط زیستی تخریب زمین و تغییر کاربری، ضمن پرداختن به سازکارهای حقوقی ملی و بینالمللی در این زمینه، خلاهای قانونی را شناسایی کرده و امکان سنجی مشارکتی همه جانبه در زمینه حمایت بینالمللی از زمین را مورد مطالعه قرار دهد.
یکی از جوانترین و مهمترین شاخههای حقوق عمومی، حقوق محیطزیست است. اهمیت این رشته بیشتر از این جهت است که باحیات و سلامتی انسان، بهطور مستقیم ارتباط دارد. بدین لحاظ که حقوق محیط زیست هم در عرصه داخلی و هم در عرصه بینالمللی جایگاه ویژه و ارزندهای دارد. این رشته و دامنه آن در حال گسترش است. از آنجا که مشکلات زیست محیطی به عنوان معضل بینالمللی در تمامی جوامع مطرح میشود، بی شک تلاشهای مشابه و یکسانی درسطح جهان برای مبارزه با این مشکلات درجریان است که به تکنیکی بودن حقوق محیط زیست و حفظ استانداردهای خاص در مورد اندازهگیری علمی آلودگی هوا و سایرآلایندهها اشاره کرده است.
نظر شما