درباره تاريخ شهادت امام رضا (ع)، مورخان و سيره‌نگاران نظرات مختلفی دارند. شيخ مفيد در «مسارالشيعه»، آن را روز 23 ذی‌القعده سال 203 می‌داند. برخی نیز روز 23 ماه رمضان را سالروز شهادت آن حضرت دانسته‌اند (زندگانی چهارده معصوم علیهم‌السلام، ترجمه اعلام الوری – امين الاسلام طبرسی، ص 424).
عده‌ای هم، شهادت امام رضا (ع) را در روزهای چهاردهم، هفدهم یا آخرین روز ماه صفر ذكر كرده‌اند (منتهی الآمال، ج 2، ص 312). معروف و مشهور ميان علما و مورخان شيعه آن است كه امام رضا (ع) در آخرين روز ماه صفر سال 203 هجری قمری در طوس به شهادت رسيده که نظر شيخ مفيد در «ارشاد» نيز همین است.
بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در آستانه سالروز شهادت هشتمین اختر تابناک آسمان ولایت و امامت، کتاب «فرجام آفتاب، پیرامون شهادت امام علی‌بن موسی الرضا (ع)» را روانه بازار نشر کرد. دکتر امیر سلمانی رحیمی که ترجمه و تصحیح این کتاب را برعهده داشته، به این مناسبت در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، بیان کرد: کتاب «فرجام آفتاب، پیرامون شهادت امام علی‌بن موسی الرضا (ع)» ترجمه کتابی با عنوان «کیف قضاء الامام علی‌ابن موسی الرضا(ع)» به قلم جعفر البیاتی است که در سال 1393 به زبان اصلی از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در 60 صفحه قطع جیبی منتشر شده بود. امروز در آستانه سالگرد شهادت امام رضا (ع) این کتاب با افزوده‌ها، اصلاحات و ترجمه فارسی در قطع رقعی حدود 70 صفحه باعنوان «فرجام آفتاب» چاپ و به بازار نشر عرضه شد.
مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، ادامه داد: مساله اصلی این کتاب، پاسخ به یک شبهه‌افکنی تاریخی است. برخی مورخان اظهار کرده‌اند امام رضا (ع) که ولیعهد مأمون بوده به دلیل زیادهروی در خوردن انگور از دنیا رفته و بدین وسیله خواسته‌اند مأمون را از جنایت و به‌شهادت رساندن امام تبرئه کنند.
این نویسنده و پژوهشگر افزود: در این کتاب با تکیه بر منابع تاریخی و روایی اعم از منابع شیعه و سنی و تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته، ثابت کردیم که علی‌ابن موسی الرضا (ع) توسط مأمون به شهادت رسیده و انگیزه‌های مأمون از این اقدام به جنایت نیز ذکر شده است. در این اثر به شکل علمی و کاملا مستند به این شبهه تاریخی پاسخ داده شده است. در این کتاب نشان دادیم که فرزندان پیامبر(ص)، همگی در راه تبلیغ و ترویج دین که رسالت اصلی‌شان بوده، به شهادت رسیده‌اند.
رحیمی همچنین گفت: با توجه به مستندات تاریخی و روایی پیش و پس از شهادت امام رضا (ع) و به‌ویژه منابع و دیدگاه‌های اهل سنت، این پژوهش صورت گرفته است. اهل سنت هم پذیرفته‌اند که امکان نداشته که امام با همه علمی که داشته با زیادهروی در خوردن انگور از دنیا رفته باشد. این کتاب در نوع خود ویژه بوده، چرا که اثری که به‌طور خاص و به‌شکل علمی درباره نحوه شهادت امام نوشته شده باشد، وجود نداشت. البته درباره زندگانی و سخنان امام (ع) کتاب‌های زیادی در قالب‌های مختلف تولید شده است.
نویسنده کتاب «با زائران کوی رضا (علیه السلام)، پاسخی به چند پرسش پیرامون امام هشتم، زیارت و حرم»، اظهار کرد: در گروه فرهنگ و سیره رضویِ بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، تاکنون 205 عنوان چاپ نخست درباره فرهنگ و سیره رضوی به چاپ رسیده است. اجرای طرح‌هایی همچون جشنواره بین‌المللی امام رضا (ع)، جشنواره کتاب سال رضوی و جشنواره کتابخوانی رضوی نیز موجب شده در زمینه زندگانی، سیره، سخنان و موضوعات مرتبط با امام رضا (ع) آثار ارزنده‌ای تولید شود که هرساله تعدادی از این کتاب‌ها در جشنواره‌های مختلف معرفی و برگزیده می‌شوند. در سال‌های اخیر نیز موسوعه‌ها و کتاب‌هایی به دیگر زبان‌ها درباره امام رضا (ع) نوشته شده و نیاز است که فعالیت‌های تخصصی و عمیق درباره ابعاد مختلف زندگی این امام انجام شود.
مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، درباره مجموعه فعالیت‌های مراکز علمی و پژوهشی آستان قدس درباره سیره و زندگانی امام رضا (ع) نیز گفت: الگوگیری مراکز وابسته به آستان قدس از سیره علمی و عملی امام رضا (ع) موضوع مهمی است. این موسسات باید بدانند که چه تکلیفی برعهده دارند. مساله دیگری که باید به آن توجه شود، بحث هماهنگی بین این موسسات است. شایسته است که یک موسسه به‌عنوان محور معرفی و دیگر بخش‌ها با آن همکاری کنند تا موازی‌کاری و تداخل صورت نگیرد. بهره‌مندی از این ظرفیت عظیم، لطف خداست. باید ببینیم چه اندازه توانسته‌ایم در معرفی، ترویج و انتقال مفاهیم و معارف اهل‌بیت (ع) موفق و موثر عمل کنیم.
نظر شما