نویسنده در کتاب«نیم نگاه از ارسطو تا هایزنبرگ» داستان تکامل اولین نظریههای علمی تا تئوریهای اثبات نشده امروزی را به زبانی ساده و شیوا روایت میکند.
زایش و مرگ رشتههای مختلف علمی موضوع شورانگیزی است. پیشرفت دانشها باعث میشود هر روزه دانشهای نوینی از چشمه بیرون بجوشد و دانشهای قدیمی از بین برود. عمرعلوم ژنتیک، رباتیک و کرایوجنیکس به پنج دهه نمیرسد اما امروزه کسی در مورد جفر که علمی متداول بوده چیزی نمیشنود.
علم هرگز نمیمیرد
خوانندگان کتاب«نیم نگاه از ارسطو تا هایزنبرگ» با داستان تکامل اولین نظریههای علمی تا تئوریهای اثبات نشده امروزی آشنا میشوند. فیزیک، شیمی، زیستشناسی، هندسه و ریاضیات علومی هستند که هرگز نمیمیرند بلکه استحاله پیدا میکنند. برای مثال علم کیمیا با استحاله به علم شیمی تبدیل میشود و برخی علوم چنان تغییر میکنند که دیگر جز با نام علم اولیه شباهت ندارند. نجوم و پزشکی امروز با آنچه به همین نام معروف بوده زمین تا آسمان تفاوت کرده است. شاید تنها علمی که سر جای خود ایستاده و شاخههای اصلی آن هنوز کاربرد دارد هندسه است.
ارسطو، گوتلوبفرگه، آلفرد نورتوایتهد، برتراند راسل، دیوید هیلبرت، کورت گودل، ماکس پلانک، آلبرت اینشتین، نیلز بور، لویی دوبروی، ولفانگ پاولی، آروین شرودینگر، ورنر هایزنبرگ، پل دیراک، انریکو فرمی و ریچارد فینمن دانشمندانی هستند که هر کدام با تکمیل تئوریهای گذشته داستان تحول علم را پیش بردهاند و نویسنده در این کتاب با زبانی غیر ریاضی هر فصل کتاب خود را به پیشرفتهای علمی حاصل از ظهور این دانشمندان، اختصاص داده است.
در کتاب«نیم نگاه از ارسطو تا هایزنبرگ» علاوه بر بررسی سهم دانشمندان در پیشرفت علوم، بیوگرافی هریک از دانشمندان در ابتدای فصلها آمده است و در انتهای کتاب با عنوان ضمیمه سرگذشت علم را همانند یک داستان مدون روایت کرده است.
ساده بگویید و به بهشت بروید
ماکس پلانک پدر کوانتوم مکانیک، اینشتین خالق نظریه نسبیت و هایزنبرگ کاشف اصل عدم قطعیت هستند؛ در قسمتی از کتاب لطیفه مشهوری از این سه دانشمند آمده است که میخوانیم:
«روزی پلانک و اینشتین و هایزنبرگ به آن دنیا رفتند و نگهبان دوزخ و برزخ و بهشت یا نگهبان پل صراط یا آن آقایی که آنجاست (روایت مذهبیاش را کاری نداریم چون در همه ادیان و مذاهب کم و بیش چنین مفهومی را داریم) آن آقا هرکه هست سر راه این عزیزان قرار میگیرد و به آنان میگوید: اگر شما سه نفر مکانیک کوتانتوم و نسبیت و جریان مغشوش را برای من به زبان ساده بگویید که حتی من هم بفهمم به بهشت میروید در غیر این صورت به جهنم.
پلانک گفت: مفاهیم و معادلات مکانیک کوانتوم را هیچ کس نمیفهمد فقط همه پس از مدتی به آن عادت میکنند. در این صورت فهماندن قضیه به شما خیلی مشکل است اما شاید غیر ممکن نباشد.
اینشتین گفت:من هم ادعای فهماندن به هر کسی را کردهام و گفتهام فقط هنگامی موضوع علم خود را به درستی دریافتهای که بتوانی به کوچه بروی و به اولین کسی که به طور تصادفی برخورد میکنی مطلب را حالی کنی. بنابراین حتی در این حالت مشکل هم سعی خود را میکنم.
هایزنبرگ گفت: فرمودید راه جهنم از کدام طرف است؟»
کتاب«نیم نگاه از ارسطو تا هایزنبرگ» در 248 صفحه، به شمارگان سیصد نسخه و به قیمت بیست هزار تومان از سوی انتشارات نشانه روانه کتابفروشیها شد.
نظر شما