به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «اقتصاد سیاسی انتخابات: نگاهی به انتخابات دهم ریاست جمهوری از منظر اقتصاد سیاسی» از سوی انتشارات دستان منتشر شده است.

این کتاب که به همت جمیل میلانی و جواد کرمی‌راد تالیف شده، مسئله مهم انتخابات را با تاکید بر مسائل اقتصادی و حوزه اقتصاد سیاسی مورد بحث و بررسی قرار داده است. نظریه انتخاب عمومی(Public Choice) چهارچوب نظری کتاب فوق است که در فصل اول کتاب مطرح شده است. سپس در فصل دوم به عوامل تأثیرگذار بر رفتار رأی دهندگان اشاره شده و ضمن برشمردن نظریه‌های رای دهی در حوزه‌های مختلفی همچون روانشناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی و جامعه شناسی سیاسی، کارکردهای انتخابات را نیز مد نظر قرار داده است. در فصل سوم نیز به فرایند انتخاباتی ریاست جمهوری دهم در ایران پرداخته و این انتخابات را از منظر اقتصاد سیاسی مورد بررسی قرار داده است.

برشمردن ویژگی‌های مهم این انتخابات و معرفی نامزدها و برنامه‌های اقتصادی آنان هم در این فصل بحث شده است. سیاست‌های اقتصادی دولت نهم و تلاش‌ها برای کسب پیروزی در انتخابات دهم هم از دیگر بخش‌های این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهد.

در بخشی از مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «با رونق فزاينده بحث مشارکت سياسي در دهه‌های اخير، هم اکنون اين بحث يکي از مهمترین و اساسی ترین مفاهيم در علوم سياسي و اجتماعي به شمار مي‌رود. مي‌توان گفت انتخابات در کنار ديگر ساز و کارهاي مشارکت مردم هم چنان مهم‌ترين، بارزترين و قابل اندازه گيري ترين نوع مشارکت افراد در عرصه سياسي است.

رفتار انتخاباتي مهمترين تبلور مشارکت سياسي است. در مباحث مرتبط با تحليل رفتار رأي دهندگان ذکر اين نکته مهم است که اولاً چه عواملي مردم را به شرکت در انتخابات برمي‌انگيزند، ثانياً در مباحث رفتارشناسي رأی دهندگان پرسش اصلي اين است که چه عواملي سبب مي‌شود رأی دهندگان به اين تصميم برسند که به چه حزب يا شخص خاصي رأي بدهند؟ بررسي رفتار انتخاباتي امروزه به صورت علم درآمده است.

تحليل درست از رفتار انتخاباتي و همچنين امکان موفقيت افراد و گرو‌ه‌های سياسي در انتخابات بستگي به شناخت رويکردها و نگرش‌ها و نيز شناخت علايق و خواسته‌هاي رأی دهندگان دارد. رأي دادن همچون بسياري از موارد گزينشي، فراگردي بسيار پيچيده است و چنين نشان می‌دهد که هيچ نظريه‌اي به تنهايي نمي‌تواند آن را تبيين کند. در اين ميان عده‌اي معتقدند اقتصاد بر انتخابات و رفتار انتخاباتي به اندازه طبقه اجتماعي، مذهب، هويت حزبي، تبليغات و... يا حتي بيشتر از آن تأثیر دارد. تجربه تاريخي شواهد فراواني از اهميت اقتصاد در تصميمات جمعي مردم در انتخابات به دست مي‌دهد.

سياست‌هاي نادرست اقتصادي «هربرت هور» که موجب تشديد بحران اقتصادي امريکا در اوايل دهه 1930 شد به قيمت باخت او در انتخابات رياست جمهوري تمام شد. تلاش‌ها برای بهبود وضعیت اقتصادی در آستانه انتخابات، انتخاب شعارهای اقتصادی و تأکید بر مسائل معیشتی مردم و رأی دهندگان و بعضاً صرف هزینه‌های هنگفت در انتخابات نشان دهنده این موضوع مهم است. رویکرد رأی دهندگان بر پایه منافع اقتصادی، خود بحث مهمی در حوزه انتخابات تلقی می‌شود که در دیدگاه کسانی مثل آنتونی داونز، جیمز بوکانان، ویلیام ریکر و ... بازتاب یافته است.»

به گفته مولفان اثر، با نگاهي به متن و حواشي انتخابات دهم رياست جمهوري ایران می‌توان گفت که اين انتخابات در بين انتخابات برگزار شده در نظام جمهوري اسلامي منحصر به فرد بوده است. برخي عناصر متمايزکننده انتخابات دهم را می‌توان حضور بی‌سابقه مردم پاي صندوق‌های رأي، مناظره‌های تلويزيوني، استفاده از رنگ‌های انتخاباتي، نحوه اعتراض به نتايج انتخابات و... دانست. از این رو ضروري به نظر می‌رسد اين انتخابات بیشتر مورد واکاوي قرار گيرد تا ابعاد ناپيداي آن بيشتر شناخته شود.

به نظر می‌رسد سیاست‌های اقتصادي محمود احمدی‌نژاد در جلب آراء عمومي تأثیر زيادي داشته است. مطابق ديدگاه انتخاب عاقلانه آنتوني داونز آنچه باعث رأي دادن می‌شود برداشتي از ميزان تأمین منافع با مشارکت در انتخابات است. مفروض بنيادي اين نظريه آن است که رفتار سياسي را می‌توان به عنوان نتيجه انتخاب‌های افراد که به دنبال نفع شخصي خود هستند، فهميد. شعار اصلي اين ديدگاه اين است: «نان بده رأي بگير.»

همه نظام‌هاي سياسي كه خاستگاه آنان مردم‌سالاری است، دغدغه مشاركت شهروندان در فرايندهاي سياسي به عنوان بازيگران مؤثر اين فضا را دارند. مشاركت مردمي نيز رویکردهاي متعددي دارد لیكن انتخابات بارزترين جلوه آن است و بنا به زمينه‌هاي سياسي هر كشور، شاخصي از مشروعيت آن كشور قلمداد می‌شود. با توجه به فزوني نقش شگفتي ساز انتخابات در سرنوشت اكثر كشورهاي رو به توسعه، اهميت بررسي و تحليل رفتار انتخاباتي در كشور ما نيز مضاعف شده است. بنابراين می‌توان با تجزیه و تحلیل و شناخت الگوها و تحلیل‌های ارائه شده در کشورهاي ديگر و بهره‌گیری از آنها به تحليل دقیق‌تری از رفتار انتخاباتي شهروندان در داخل دست يافت. با توجه به اين که نظام جمهوري اسلامي بر مبناي جمهوريت و مردمسالاری ديني شکل گرفته است اهميت بررسي انتخابات و رفتار انتخاباتي دوچندان است.

نویسندگان کتاب حاضر معتقدند، اين در حالي است که اين حوزه مطالعاتي در ايران چندان عمق پيدا نکرده و عمومی نشده است. کشورهاي جهان سوم از جمله ايران به دليل ورود دیرهنگام به سمت دموکراسی و انتخابات و شرایط نامساعد سياسي کمتر به سمت مطالعات مربوط به شناخت رفتار سياسي و انتخاباتی حرکت کرده‌اند. در ايران مطالعات رفتار انتخاباتي به دوران انقلاب اسلامي و بعد از جنگ تحميلي برمی‌گردد. از این رو ضرورت پرداختن به چنين موضوعي به خصوص در مراکز دانشگاهي، بيش از پيش احساس می‌شود. از طرفي ديگر انتخابات دهم رياست جمهوري به عنوان يکي از وجوه مشارکت سياسي کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

اين پژوهش به انتخابات رياست جمهوري دهم با ديدي جديد می‌نگرد. بنابراين با توجه به اینکه در ارتباط با اين موضوع تحقيق و پژوهشي صورت نگرفته، انجام پژوهش حاضر به پر کردن خلاء پژوهشي موجود کمک می‌کند. هدف این کتاب نقد یا تأیید احمدی‌نژاد و رقیب اصلی‌اش موسوی نیست. بلکه در پی تحلیلی علمی از منظر انتخاب عمومی است که رویکرد اصلی مورد قبول راستِ جدید به لحاظ روش‌شناسی است.

کتاب «اقتصاد سیاسی انتخابات: نگاهی به انتخابات دهم ریاست جمهوری از منظر اقتصاد سیاسی» با شمارگان هزار نسخه در 125 صفحه به بهای 12 هزار تومان توسط انتشارات دستان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.