به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کارگاه مهارت‌های نگارش کتاب و راه‌های کاهش سرقت علمی توسط کمیته علمی و فرهنگی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امروز پنجشنبه (14 اردیبهشت‌ماه) در محل سرای اهل قلم سالن F2 برگزار شد.
مهدی علیپورحافظی، با بیان اینکه از مسایل مهمی که در کشور داریم این است آثاری نوشته می‌شود که مورد توجه و استقبال مخاطبان قرار نمی‌گیرد یا آثاری که تولید می‌شوند مسایلی باید مراعات شوند که نمی‌شود و نادانسته باعث سرقت علمی می‌شود.
وی بحث اصلی کارگاه را در دو بخش معرفی کرد: 1ـ چه دانشی برای تولید محتوای کتاب باید داشته باشیم. 2ـ چه کارهایی باید انجام دهیم تا متهم به سرقت علمی نشویم.
علیپور حافظی در توضیح بخش اول به‌دلایل متعدد اقدام به نشر کتاب اشاره کرد و تکمیل رزومه علمی، اقدام به نشر کتاب برای بیان حرف دل خود به‌خصوص در حوزه عمومی، نشر کتاب به‌منظور نشان دادن خود در یک حوزه، دادن اطلاعات جدید در مورد علوم جدید، انتشار کتاب برای غنی‌ترکردن زندگی بشریت یا توسعه و ترویج علم و ... را از اهداف و دلایل اقدام به نشر کتاب برشمرد.
این مدرس ضمن بیان اینکه رسانه‌های متفاوتی برای نشر علمی وجود دارد از جمله مزیت‌های تولید علمی به‌صورت نشر کتاب را اعتباری که از نشر کتاب برای فرد به‌دست می‌آید، مطرح شدن فرد، ماندگار بودن اثر در قالب کتاب و ... دانست.
علیپور حافظی در ادامه بحث به مثلث طلایی نوشتن اشاره کرد و هدف پیام، مخاطبان پیام و کانال پیام را به‌عنوان سه‌ضلع این مثلث تشریح کرد و افزود: در نشر کتاب باید بدانیم که چه چیزی را، به چه کسی و از چه‌طریقی می‌خواهیم بگوییم.
وی در ادامه عدم شناخت یا شناخت ناکافی مخاطب را علت کاهش تاثیر اثر
دانست و گفت: توجه به خواسته‌های طیف مخاطب و جامعه هدف بسیار مهم است و همچنین در اهمیت کانالی که پیام از طریق آن ارسال می‌شود بیان کرد که تولیدکننده باید بداند هر کانال برای هر موضوع مناسب نیست و ناآشنایی با رسانه و ویژگی‌های آن باعث می‌شود نتوان مطلب را به‌درستی ارایه کرد.
مدرس کارگاه سپس به مراحل نگارش کتاب اشاره و در مورد هر کدام توضیحاتی ارایه کرد. وی اولین گام شروع نگارش را گزینش موضوع دانست و حایز اهمیت بودن موضوع انتخابی برای مخاطب و اضافه کردن دانش و یا مطلب جدید به دانش موجود از طریق این موضوع را از نکات قابل توجه آن دانست.
علیپور حافظی طرح مربوط به موضوع را گام دوم دانست و یادداشت کردن در قالب عبارات و جملات و مرتب‌سازی و رعایت تقدم و تأخر را از راه‌های کمک به طرح موضوع عنوان کرد و سازگاری با موضوع و عنوان، دسته‌بندی مناسب، جامعیت و مانعیت در طرح و هم‌سنگ بودن اجزای طرح را از شرایط آن برشمرد.
وی بیان کرد: نکته مهم بعد از طرح، مطالعه آثار است و مراجعه به کتابخانه به‌ویژه کتابخانه‌های تخصصی، کتاب‌شناسی و فهرست منابع متون از کمک‌های شایان در این زمینه است. سپس به اهمیت یادداشت‌برداری و شیوه‌های مختلف یادداشت‌برداری پرداخت.
علیپور حافظی ساختار درونی و بیرونی اثر را بسیار مهم دانست و به‌صورت خلاصه به تشریح هرکدام پرداخت و عنوان کرد: بحث استناد به آثار از مهم‌ترین بخش‌های نگارش کتاب است و ارجاع و فهرست منابع را از بخش‌های استناد برشمرد و از ارجاع درون‌متنی و پانویس به‌عنوان گونه‌های مختلف ارجاع یاد کرد و در بخش فهرست منابع نرم‌افزارهایی نظیر ورد را برای ارجاع‌دهی معرفی کرد.
مدرس این کارگاه این نکته را هم اضافه کرد که با اتمام نگارش نباید سریعاً متن را برای ناشر فرستاد و یک دوره آیش یک‌هفته تا 10 روزه برای آن درنظر گرفت تا متن دوباره بازخوانی و اصلاح شود و بعد از اصلاحات خود نویسنده متن باید در اختیار یک یا دونفر دیگر برای اصلاح مجدد قرار گیرد و در پایان این بخش یک سری نکات اخلاقی درباره نگارش و نشر عنوان کرد.
علیپور حافظی بخش دوم کارگاه را با تعریف سرقت علمی شروع و در ادامه عنوان کرد: به‌طور کلی در سرقت علمی دو بخش مهم وجود دارد 1ـ استفاده بیش از حد از یک اثر 2ـ نام نبردن یا ارجاع‌ندادن به آن اثر و استفاده از نشانی مطلبی که قبلا توسط دیگری آورده شده، استفاده از داده‌ها و متون مختلف و تلفیق آن با یکدیگر و ثبت آن به‌نام خود، اقتباس بیش از حد از یک منبع، استفاده از جداول یا نمودارهای اثر دیگر بدون اجازه و ارجاع و ... را از مصادیق سرقت علمی معرفی کرد.
وی در ادامه به‌حقوق مادی و معنوی در نشر کتاب اشاره کرد و بعد از مرور مصادیق سرقت علمی، راه‌های مقابله هنگام مواجه با سرقت علمی را سه محور اصلی که راهکارهای کلان برای پیشگیری از سرقت علمی است برشمرد. 1) کاهش انگیزه برای جلوگیری از سرقت‌های علمی، 2) شناسایی موثر و دقیق تقلب انجام شده و 3) برخورد با فرد متخلف و جبران تخلف.
این کارشناس در ادامه راه‌های پیشگیری از سرقت علمی را که در خلال گفته‌های قبلی‌شان بیان کرده بود تکرار و بهترین راه را استفاده از نرم‌افزارهای استناددهی دانست و اضافه کرد: عموما چون نمی‌دانیم سرقت علمی چیست مرتکب آن می‌شویم در ادامه راهکارهای کاهش سرقت علمی را؛ آشنایی و آگاهی‌دادن در مورد سرقت علمی و فرهنگ‌سازی آن، خودداری از متهم‌کردن بیجا، اختیاری‌کردن استخراج مطالب از کتاب یا پژوهش، افزایش مهارت و تسلط به زبان خارجی عنوان کرد و افزود: از راهکارهای مهم واگذاری کار به متخصصان هر حوزه است. همچنین وضع قوانین مناسب و اجرای درست آنها را کارساز دانست.
وی در پایان بیان کرد: مهم‌ترین نکته در تولید اثر انتخاب ناشر مناسب، انتشار به‌موقع مطلب و توجه به مخاطب و نیازمندی‌های او برای تولید آثار است و اضافه کرد در ایران ارتباط بین نویسنده و مخاطب برقرار نیست که باید روی آن فکر شود و راهکارهایی برای بهبود آن ارایه شود تا وضعیت چاپ و نشر بهبود یابد.
سیاُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» و با ریاست سیدعباس صالحی از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.
پنجشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۱۶:۱۴
نظر شما