کتاب «در خانه: انسانشناسی فضای خانگی» این بحث را تقویت میکند که فضا و مکان بیش از آنکه ظرفهایی برای فرایندهای اجتماعی باشد، خودشان فرایندهایی اجتماعیاند.
کتاب شامل 12 فصل و یک مقدمه از 14 نویسنده است؛ پنج نویسنده از انگلستان، سه نویسنده از هلند، دو نویسنده از بلژیک، دو نویسنده از فرانسه، یک نویسنده از اسکاتلند، و یک نویسنده از آمریکا. ویراستار کل کتاب هلندی و ناشر آن آمریکایی است. بنابراین، به جهت زمانی نیز تحلیلهای همزمانی تا تحلیلهای تاریخی و در زمانی را شامل میشود و به همین نسبت، ترکیبی از روشهای مختلف پژوهشی را در آن میبینیم؛ از تحلیلهای آیکونوگرافیک و مطالعات اسناد گرفته تا مطالعات میدانی کیفی و کمی.
به دلیل تخصصهای دانشگاهی نیز به گفته ویراستار این کتاب، خانم سییراد، مجموعه حاضر رشتهها و تخصصهایی را گرد هم آورده است که پیشتر هرگز با هم آمیخته نشدهاند: تاریخ هنر، تاریخ اجتماعی، مطالعات زنان، تاریخ طراحی ، تاریخ معماری، انسانشناسی فرهنگی، قومشناسی، جامعهشناسی، جامعهشناسی مسکن، روانشناسی محیطی، مطالعات فرهنگ مادی، و مطالعات مصرفکننده. بنابراین، از همه جهات با متن پیچیده مواجهایم.
بنا به آنچه در پیشگفتار کتاب بیان شده، گروه مترجمان این کتاب دو سال پیش و با هدف تلاش برای جمعآوری ادبیات گسترده و پراکنده این حوزه نوظهور و معرفی آن به خوانندگان فارسیزبان شکل گرفت و باید گفت نخستین مخاطب این تلاش خودِ همین گروه بود که برای پژوهشهایش در مورد جامعه ایران، به هیچ نوع منبع و پیشینهای دسترسی نداشت. همین نگاه به ترجمه کتاب باعث شده مترجمان در فرایند کار، با کنجکاوی بیشتری پیش بروند و هر آنچه برای خودشان بهعنوان نخستین مخاطبان این کتاب مبهم بود، از طریق جستوجوها و مشورتهای بیشتر و نیز اضافهکردن پانوشتهایی به متن اصلی، باری دیگران قابل فهمتر سازند؛ به عنوان مثال، یکی از جذابترین و تحلیلیترین فصلهای این کتاب حاصل پژوهشی درباره تاریخچه رختشویی است.
در بخشی از این کتاب میخوانیم: «در خانه یک انسانشناسی فضای خانگی است. انسانشناسی ـ چه داخل و چه خارج از دانشگاه ـ اغلب بهعنوان علم مطالعه «دیگری» فهمیده میشود. انسانشناسان بیشتر بهعنوان مسافرانی بهنظر میرسند که پدیدههای عجیب و ابتدایی را مطالعه میکنند. با چرخش قرن نوزدهم به بیستم، «دیگری نجیب» جای «دیگری وحشی» را گرفت و هم زمان با آن، اعتقاد امریکایی به پیشرفت نیز جای خودش را به احساس سقوطی از عصر طلایی داد. این کتاب بر خانههای غربی و بیشتر بر خانههای شهری تا روستایی و بر تودههای بزرگ تا اجتماعات کوچک متمرکز است. مقالههای آن بر «اینجا» و «اکنون» تمرکز دارد و بهجای آنکه بهدنبال امور آشنا جستوجو میکنند. در آن، به مواردی بدیهی همچون پنجرهها، سالنها، دکوراسیون، خارجی و داخلی، و فعالیتهای آشنایی مانند لباس شستن، غذاخوردن خانوادگی، و... نگاهی نو شده است.
در خانه همچنین جغرافیای انسانی خانه هم است. کتاب این بحث را تقویت میکند که فضا و مکان بیش از آنکه ظرفهایی برای فرایندهای اجتماعی باشد، خودشان فرایندهایی اجتماعیاند. بسیاری از اندیشمندان اجتماعی زمان را نسبت به فضا پیشینیتر میدانند. مارکس و داروین نمونههایی از این درک اجتماعیاند که نشان میدهند چطور چیزها در زمان ظاهر میشوند. پی بردن به این موضوع به اندازه دانستن اینکه چیزها چطور در فضا با هم ترکیب میشوند، مهم است. سازمان اجتماعی فضا مطالب سیاری درباره ساختار و عملکرد جامعه به ما میگوید.»
کتاب «در خانه: انسانشناسی فضای خانگی» با شمارگان 300 نسخه در 313 صفحه به بهای 16 هزار تومان از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.
نظر شما