به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «دوران گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی» با سخنرانی دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، دکتر سیدکاظم سجادپور، رییس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه، دکتر سعیده لطفیان، استاد دانشگاه تهران و دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی شنبه 21 اسفندماه در ساختمان شماره یک وزارت خارجه برگزار شد. دبیری این نشست را مرتضی دامن‌پاک‌جامی به عهده داشت.
 
ظریف با اشاره به اهمیت و ابعاد گسترده موضوع و آثار چشمگیر نوع نگرش به تحولات جهان در حال گذار بر سیاست خارجی گفت: من و دکتر سجادپور بر آن شدیم که با استفاده از فرصت بی‌نظیر فراغت چندساله از امور اجرایی و همسایگی در راهروی استادان دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، ابعاد مختلف جهان در حال گذار و گزاره‌های حاصل از هم‌اندیشی گسترده قبلی را در تبادل نظرها و گفتگوهای مستمر دوجانبه به مباحثه گذاشته و در کارگاه‌های آموزش محدود در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه برای مدیران و کارشناسان ارائه کنیم.

وزیر امور خارجه ادامه داد: این بسته‌ نه‌گانه آموزشی، اهمیت دوران گذار در روابط‌ بین‌الملل، طولانی‌بودن دوران گذار، توزیع قدرت و تحول نظم، ایدئولوژی رقیب، تلاش کنشگران برای جهت‌دهی، تکثر و تنوع کنشگران، ضرورت ائتلاف، نقش و جایگاه مناطق و نقش اقتصاد را شامل می‌شد که مورد توجه مدیران و کارشناسان وزارت امورخارجه و سایر دستگاه‌های قرار گرفت و پیشنهاد تدوین آن در کتابی برای دانش‌پژوهان و عموم جامعه مطرح شد.

وی افزود: براین اساس، از سال 1391 با مشارکت همکار فرهیخته دکتر عباداله مولایی به تدوین مباحث به‌شکل موجز و منسجم در قالب کتابی پرداختیم که هم قابل استفاده برای جامعه دانشگاهی روابط بین‌الملل باشد و هم بتواند محیط در حال تغییر و تحول پیرامونی و جهانی را برای بخش گسترده‌تری از جامعه تبیین کند که با علاقه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را پیگیری می‌کنند. بازگشتم به مسئولیت اجرایی در سال 1392 روند نگارش کتاب را بسیار کُند کرد، اما با دکتر مولایی، مباحث جلسات سه جانبه سال 1391 و سه ماهه اول سال 1392 و چند جلسه پراکنده در دوران مسئولیت در طی سال‌های 1392 تا 1394، تدوین و چندین بار ویرایش و بازنویسی شد تا به‌صورت این کتاب درآمد.

بنابراین کتاب حاضر نتیجه جلسات هم‌اندیشی، مباحثات و فکر جمعی، تحقیق و نگارش وی، بازنگری و جرح و تعدیل و اضافات دکتر سجادپور و اینجانب است که آخرین مرحله بازنگری و نخستین نگارش این مقدمه در هواپیما و در مسیر سفر طولانی به ونزوئلا برای شرکت در اجلاس سران جنبش عدم تعهد به انجام رسید.
 
وزیر امور خارجه ادامه داد: تحقیق حاضر یک پژوهش علمی و تجربی جمعی و بیانگر نتایج مباحثات و مطالعات دانشگاهی و تجربیات پیشکسوتان سیاست خارجی است و در ظرفیت دانشگاهی نگارندگان تهیه شده و صرفا تلاشی ابتدایی برای بازکردن بحث و هم‌اندیشی در جامعه علمی کشور به شمار می‌آید. لذا بدیهی است که هیچ بخشی از آن به هیچ روی به عنوان موضع سیاسی نگارندگان و دیدگاه رسمی وزارت امور خارجه محسوب نمی‌شود.

تلاقی تجربه دیپلماتیک و دانشگاه

سلیمی در ادامه این مراسم گفت: به نظرم کتاب، اثر بسیار مهمی است، زیرا مطالب مندرج در آن تلاقی تجربه دیپلماتیک و دانشگاه است، چیزی که یک شکاف بزرگ در جامعه ما به شمار می‌آید. با این حال در جمع‌هایی که با استادان بسیاری در حوزه روابط بین‌الملل و همچنین وزرای خارجه در ارتباط بودم، احساس می‌کردم که چیزی جزء داده‌های نظری یا تکرار مکررات در حوزه نظری به دستشان نمی‌آید و این نشان‌دهنده فاصله جدی در حوزه روابط بین‌الملل و نگاه به آن است، استادانی که در تاریخ، روش و نظریه باقی ماندند و در واقع آنها با حوزه عمل دیپلماتیک و عمل در سیاست خارجی به نوعی بیگانه بودند.
 
وی افزود: همین طور در حوزه سیاسی نیز وزرایی که در عرصه وزارت خارجه عهده‌دار مسئولیت می‌شدند، دستگاه دیپلماسی را کاملا بی‌نیاز از حوزه آکادمیک می‌دانستند و عملگرا بودند و از آن طرف حوزه آکادمیک ما ذهنی‌گراست و دیواری میان خودش و دستگاه دیپلماسی کشیده است. این کتاب کاملا از همان سطور ابتدایی پیداست که محصول کار کسانی است که هم دانش آکادمیک دارند و هم از نزدیک و به طور مستقیم درگیر پدیده‌ها و جریان‌های بین‌المللی هستند.
 
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: ممکن است کتاب پیچیدگی‌ها و ظرایف برخی از کارهایی که صرفا مبتنی بر نظریه یا تاریخ است، نداشته باشد. اما در جملات و بسته‌های کوتاه تلاقی وجود دارد و تفکر روابط بین‌الملل کسانی است که یک دوره تجربه نزدیک دیپلماتیک و اجرایی داشتند و در حوزه آکادمیک هم بودند و این دو مورد بسیار تاثیرگذارتر از افرادی است که صرفا مباحث تکوینی را ارائه کردند. به همین دلیل کتاب اثر مهمی است و به همین دلیل فکر می‌کنم هم همکاران ما در حوزه آکادمیک باید نگاه جدی به آن داشته باشند و هم بزرگانی که در حوزه عمل دیپلماتیک در سفارتخانه‌ها و جاهای دیگر مشغول به فعالیت هستند.
 
سلیمی با اشاره به برداشت خود از کتاب «دوران گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی» گفت: کتاب در صفحات نخست تلاش می‌کند که بگوید چگونه پایه‌های روابط بین‌الملل مدرن بر اساس یک جریان ریشه‌دار در غرب شکل گرفته است و بازیگران روابط بین‌الملل به نوعی سامان سیاسی غربی دارند، تعریف قدرت و روابط آن از درون غرب بیرون آمده و ساختارهای نظام بین‌الملل نیز با غرب شکل گرفته است و دولت‌های اصلی که بازیگر هستند و قواعد را به وجود می‌آورند و ساختارها را شکل می‌دهند، آنها نیز در غرب به وجود آمدند.
 
وی افزود: این باعث شده، تلقی نظری که برای تبیین روابط بین‌الملل وجود دارد، در دو بستر رئالیسم و لیبرالیسم در غرب شکل بگیرد. بنابراین ما با یک روابط بین‌الملل تمام عیار غربی مواجه هستیم. پس از آن کتاب آرام آرام تلاش می‌کند که نشان ‌دهد چگونه روابط بین‌الملل پوسته‌های غربی خود را کنار می‌زند و از درون هسته بیرون آمده و شکل دیگری به خود می‌گیرد. همچنین کتاب بر آن است که بگوید بازیگران روابط بین‌الملل دگرگون شدند و هم بازیگران جدیدی به وجود آمدند و هم دولت ملت‌ها، دولت ملت‌های گذشته نیستند؛ هم ماهیت و هم نحوه عمل تازه‌ای پیدا کردند.
 
این استاد روابط بین الملل ادامه داد: مولفان در کتاب به تدریج نشان دادند که چگونه ساختارهای جدید بر روابط بین‌الملل حاکم می‌شود، به طوری که اصلا در قالب قطب‌بندی سابق نمی‌گنجد و تکاپوهای تازه‌ای به وجود می‌آید و شیوه عمل این نهادها و جایگاه آنها کاملا متفاوت است. بعد نگاهی به جهانی شدن و پدیده‌های آن می‌شود و در بعضی زمینه‌ها جایگزین شدن امر جهانی به جای امر بین‌المللی می‌پردازد.

دوران گذار، سرنوشت‌سازترین مقاطع تاریخی روابط بین‌الملل

لطفیان با اشاره به برخی نکات اثر گفت: کتاب دارای مباحثی درباره روابط بین‌الملل، ماهیت و تغییر در جایگاه یا وضعیت نسبی قدرت‌های بزرگ و موثر در دوران گذار است و پرسش‌های بسیاری را مطرح می‌کند که پاسخ به این پرسش‌ها بسیار ارزشمند است. کتابی استثنایی که در این حوزه به رشته تحریر درآمده است.
 
وی افزود: یکی از نکات مهم این است که به دلیل پویایی و التهاب موجود این دوران گذار از سرنوشت سازترین مقاطع تاریخی روابط بین‌الملل است. از طرفی نقش ایران به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه مهم و برجسته‌تر خواهد شد. ایران به عنوان نخستین امپراطوری جهان در موقعیتی است که می‌تواند در تغییر وضعیت نظام‌های اخیر نقش‌آفرین باشد.
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین باید گفت در رابطه با بازتوزیع قدرت در نظام بین‌الملل، روند امور به ضرر غرب است و این رویداد می‌تواند به وقوع بپیوندد. از طرفی قدرت دارای مولفه‌های متعددی است و عوامل غیرمادی قدرت اهمیت بیشتری پیدا کردند و در این رابطه نظریه‌های کلان روابط بین‌الملل می‌شود که در گذشته بیشتر برای تاکید بر عامل ثبات در نظام بین‌الملل و عامل تغییر توجه کافی نمی‌شد.
 
سجادپور نیز در سخنانی به پیوند دانش و عمل در حوزه روابط بین‌الملل اشاره کرد و به شرح آمیختن دو نگاه دانش و عمل سیاسی در حوزه دیپلماتیک پرداخت.