به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین اختتامیه سومین دوره طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران و همچنین سومین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب دوشنبه 2 اسفندماه با حضور سید رضا صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مدیران فرهنگی کشور در تالار وحدت در حال برگزاری است.

علی‌اصغر سیدآبادی، دبیر این رویدادها در سخنانی گزارشی از برگزاری سومین دوره‌ انتخاب پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوستدار کتاب ارائه کرد. 

وی با بیان اینکه دوست دارد به جای گزارش رسمی روایتی شخصی از این دو رویداد ارایه کند، گفت: روز نخستی که ایده انتخاب پایتخت کتاب و روستاهای دوستدار کتاب را ارایه کردیم، کسی باور نمی‌کرد این حرکت با چنین استقبالی رو به رو شده و به پویشی مردمی در شهرها برای کتابخوانی منجر شود. آن روزها مدام در برابر این پرسش ها قرار می‌گرفتیم که مگر چند شهر داریم که شایستگی پایتخت کتاب شدن را داشته باشد؟ آیا اصلا شهرها استقبال خواهند کرد؟ آیا ۱۰-۲۰ روستا در این جشنواره شرکت خواهند کرد؟ آیا بهتر نیست که به جای پایتخت کتاب، پایتخت فرهنگی و به جای روستای دوستدار کتاب، روستای دوستدار فرهنگ انتخاب کنیم که شامل همه چیز باشد که تعداد شهرها و روستاهایی که شرکت می کنندبیشتر شود؟

سیدآبادی با اشاره به حمایت‌های سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد گفت: اولین گام این بود که استدلال کنیم، چرا کتاب و نه هیچ چیز دیگر. کار سختی نبود. کتاب هم در دسترس‌ترین عنصر فرهنگی در همه شهرها و روستاهاست، هم باسابقه‌ترین و هم تنها رسانه‌ای است که با همه میراث بشر پیوند دارد و ترویجش ترویج همه یافته‌ها و فضیلت‌ها و دانش‌ها و تجربه‌های بشر است. هر رشته علمی و فرهنگی و هنری آثارش را در کتاب به دیگران منتقل شده است و ترویج کتابخوانی همزمان می‌تواند ترویج معرفت دینی و فضایل اخلاقی و صنعت و کشاوزی و هنر و... باشد.

مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت ارشاد در ادامه گفت: نگرانی ما درباره روستاها خیلی زودتر از شهرها برطرف شد، چون بلافاصله پس از اعلام فراخوان تماس از روستاها شروع شد. روستایی را سراغ داشتیم که پس از اعلام فراخوان خانه خالی یکی از اهالی را کتابخانه کردند. پس از نخستین سال برگزاری در مناطقی که یک روستا برگزیده شده بود، فعالیت‌های کتابخوانی و کتابخانه‌ای افزایش پیدا کرد و امسال خوشحالیم که روستا و آبادی عشایری از چهارگوشه ایران رنگارنگ در جشنواره شرکت کرده‌اند.

سیدآبادی با اشاره به پیچیدگی‌های موجود پیش روی طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران تصریح کرد: در الگوی طراحی شده، پرونده شهر باید به صورت مشارکتی و گروهی و با حضور نمایندگان دستگاه‌های دولتی و عمومی و تشکل‌های نشر و قلم و کتابفروشان و ... تدوین می‌شد و در نهایت رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایندگی از دستگاه‌های دولتی و شهردار به نمایندگی از نهادهای مردمی و عمومی آن را امضا و ارسال می‌کردند، اما این کار آسانی نبود و اختلاف سلیقه‌ها و گرایش‌های مختلف در برخی از شهرها مانع می‌شد و خودش تمرینی برای گفت‌وگو بود که به حمدالله با توفیق همراه بود. در ستاد برگزاری تهران هم همین الگو اجرا می‌شد و از آغاز طراحی و برنامه ریزی با مشارکت نهادها و دستگاه‌های مختلف انجام شد.

دبیر رویدادهای ترویج کتابخوانی در ادامه درباره تجربه نخستین دوره انتخاب پایتخت کتاب گفت: وقتی فراخوان اولین دوره انتخاب پایتخت کتاب و روستاهای دوستدار کتاب را منتشر کردیم، همه آن سوال‌ها در قالب نگرانی به جانمان افتاد. به شک افتادیم. راهش این بود که تلفن را برداریم و به مدیران شهرها زنگ بزنیم، قانعشان کنیم که در این رقابت حضور داشته باشند. تلفن‌ها نگران‌ترمان کرد، آن اعتماد به نفسی که یک شهرکوچک در گوشه‌ای از ایران سودای دستیابی به عنوان پایتخت کتاب را داشته باشد، نبود. تازه وقتی مدیرفرهنگی شهر راضی می‌شد، راضی کردن شهردار و دیگر مدیران شهر کار آسانی نبود.

وی افزود: در یکی از همان اولین تماس‌ها مدیر یکی از شهرها که بعد پایتخت شد، گفت فکر می‌کنی با بودجه سالانه ۱۴ میلیون تومان شرکت کردن در چنین رقابتی خنده دار نیست؟ البته آن روز خنده‌دار بود، اما آن شهر آن سال شرکت کرد و درست دو شب مانده به اعلام نتایج همان مدیر محترم تلفن زد که از نتیجه چه خبر؟ گفتم این تلفنت خنده‌دار نیست؟ خندید و گفت: من جایزه‌ام را برده‌ام! او ۲۰ برابر بودجه سالانه‌اش تفاهم‌نامه و توافق‌نامه درباره کتابخوانی با دستگاه‌های شهرش امضا کرده بود و سال بعد که برای بازدید رفتیم بسیاری از برنامه‌ها عملیاتی شده بودند.

سیدآبادی همچنین گفت: امسال که اسامی ۱۰۲ شهر شرکت‌کننده را مرور می‌کردیم، نام برخی از شهرها را نشنیده بودیم. در میان آن نام‌های ناشناس شهرهایی بودند که تازه شهر شده بودند. حالا که ۲۰ شهر نامزد نهایی را نگاه می‌کنیم، شهرهایی را می‌بینیم که هنوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارند، اما همه نهادها و دستگاه‌های عمومی و دولتی و غیردولتی‌اش برای ترویج کتابخوانی بسیج شده‌اند، این شهرهای کوچک با اعتماد به نفس به رقابت با کلان شهرها آمده‌اند و گاهی پیش افتاده اند، زیرا اساس کار در انتخاب پایتخت کتاب ایران بر کارجمعی و مشارکت دولت و بخش‌های غیردولتی و ایده‌های ابتکاری و نو استوار است نه لزوما بر بودجه.

وی با اشاره به پایتخت سال پیش کتاب ایران گفت: امسال برای ارزیابی فعالیت‌های ترویج کتابخوانی در نیشابور گزارشی تهیه و در آن فعالیت‌ها بر اساس برنامه‌ها سنجیده شد و نتیجه‌اش حاکی از موفقیت نسبی نیشابور در اجرای برنامه هایش بود. بخشی از این ارزیابی نیز سنجش تاثیر پایتخت کتاب در ترویج کتابخوانی نیشابور بود. برای این موضوع سفارش کتاب از توزیع کنندگان، میزان فروش نمایشگاه کتاب و همچنین میزان امانت کتاب در کتابخانه های عمومی نیشابور مورد ارزیابی قرار گرفت. 

سیدآبادی در ادامه آماری از میزان افزایش فروش کتاب در نیشابور ارائه و اعلام کرد: بر اساس گزارش موسسه نمایشگاه های فرهنگی فروش نمایشگاه کتاب در نیشابور با برخی از مراکز استان مانند ارومیه، زنجان، گرگان و شهرکرد برابر و مبلغ 8 میلیارد و 500 میلیون ریال بود. نمایشگاه کتاب در نیشابور یکی از دستاوردهای انتخاب این شهر به عنوان پایتخت بود و معمولا فروش نمایشگاهی بر فروش کتابفروشی ها تاثیر منفی می گذارد، اما بر اساس گزارش تعاونی توزیع‌کنندگان سفارش کتاب از مراکز توزیع کتاب در سال 1395 نسبت به سال 1394 افزایش فروش داشته است. 

وی افزود: در حوزه کتاب کودک و نوجوان میزان خرید کتاب از مراکز توزیع کتاب توسط کتابفروشی های نیشابور 67 درصد افزایش و کتاب‌های عمومی بزرگسال 21 درصد افزایش داشته است. بدیهی است که آمار مراکز توزیع بازار طبیعی و مردمی کتاب را دربرمی‌گیرد و شامل مراکز دولتی و کتابخانه‌ها نمی‌شود. همچنین بنا بر آمار کتابخانه‌های عمومی نیشابور میزان امانت کتاب نسبت به سال گذشته بیش از 25 درصد افزایش داشته است. 

سید آبادی در پایان با بیان اینکه خوشبختانه این دو رویداد به اتفاق مبارکی منجر شده است و آن هم ارتباطات شبکه‌ای بین شهرها و روستاهای دوستدار کتاب است، گفت: این ارتباطات از همان دوره اول در قالب گروه‌های ارتباطی غیر رسمی شکل گرفت، اما از سال گذشته پیشنهاد شد که این شبکه‌های غیررسمی رسمیت یابند و مقدمات راه اندازی شبکه شهرهای دوستدار کتاب و شبکه گروه‌های ترویج کتابخوانی فراهم شد. این سه شبکه بر اساس طرحی که آماده شده در قالب یک ستاد هماهنگی فعالیت خواهند کرد و امیدواریم که با تشکیل این ستاد برگزاری این رویدادها نیز توسط آن ادامه یابد.