در نخستین بخش کتاب با عنوان «مهارت‌های مطالعه» به موضوعاتی مانند کلیات مهارت‌های مطالعه، آشنایی با راهبرد‌های مطالعه، آشنایی با انواع مهارت‌های مطالعه پرداخته شده است.
مطالعه چیست؟ پاسخ این پرسش در صفحه 12 کتاب آمده است. بنابر اعتقاد نویسنده مطالعه یک هنر، فن و مهارت است که باید آن‌را به‌‌کار گرفت. در واقع یک فرآیند اکتسابی و آگاهانه است که منجر به افزایش دانش و معلومات در افراد می‌شود.
در ادامه این بحث نگارنده دلیل بسیاری از مشکلات و ناکامی‌ها را در بد مطالعه کردن و ندانستن اصول و روش‌های مطالعه درست می‌داند. نویسنده در ادامه با اشاره به تبیین ونگ به نقل از ماهر درباره روش مطالعه تصریح می‌کند: «بسیاری از مشکلات برخی از دانش‌آموزان در امر یادگیری به مهارت‌های شناختی و فراشناختی مربوط می‌شود. دانش‌آموزانی که در یادگیری، عملکردی ضعیف و انفعالی نشان می‌دهند، کسانی هستند که فاقد درک و فهم درباره نحوه کار ذهن خویش هستند و نه‌تنها از راهبرد‌های شناختی مناسب و قابل استفاده برای تسهیل عملکرد خود بی‌خبرند، بلکه توان آغاز موثر تنظیم و بازبینی استفاده از چنین راهبرد‌هایی را نیز ندارند.»
درباره شرایط مطالعه
تروئر برای شرایط مطالعه توصیه‌هایی دارد؛ از‌جمله زمان مطالعه را برای قسمت‌هایی از روز که بیشترین آگاهی وجود دارد، قرار دهید؛ به‌ازای هرنیم تا یک ساعت پنج دقیقه استراحت لازم است. اغلب، آخرین چیزی که درباره آن فکر می‌شود، در طول شب و در خواب خواهد ماند. نخستین قدم در مطالعه دقیق، انتخاب یک محل روشن، آرام و خالی از مزاحمت و جادار است.
پارسونز و پالمر در تشریح دیگر شرایط مطالعه آورده‌اند: «تعیین دقیق هدف و انگیزه کافی و لازم از مطالعه تجسم هدف قبل از مطالعه عامل مهمی است که باعث آزاد‌سازی نیرو‌‌‌های ذهنی می‌شود. حقیقت آن است تا زمانی که نخواهیم و ندانیم برای چه مطالعه می‌کنیم، شرایط مطالعه را برای خود فراهم نمی‌کنیم.
تعیین دقیق هدف فراگیر، تعیین مدت زمان و مقدار مطالعه، انتخاب محیط مناسب برای مطالعه، برنامه‌ریزی و تعیین ساعت مشخص نیز از مقدمات مطالعه به حساب می‌آید.
دانشجویان همچنین افراد علاقه‌مند به مطالعه بعد از رعایت اصول بالا بهتر است که در هنگام مطالعه فعالانه عمل کنید، با جدیت مطالعه کنید، حفظ آرامش و از هیجان‌زدگی و دستپاچگی اجتناب کنید، ترک افکار منفی، تمرکز حواس، استراحت البته بعد از هر 40 تا 45 دقیقه و یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی نیز از سوی نویسنده در طول مطالعه توصیه شده است.
در ادامه این بخش علاوه براین می‌توانید درباره موقیعت مناسب مطالعه، مطالعه منفعل، بی‌‌موقع خواندن، پیوسته خواندن یک درس، صرف وقت زیاد برای بخشی از مطالب و کمبود وقت برای مطالب دیگر، داشتن احساس بلد بودن، خواندن و مرور کردن به جای تمرین کردن و ناامیدی از مطالعه به هنگام برخورد با همکلاسی‌های موفق بخوانید.
در دومین بخش کتاب نویسنده با ارائه چند راهبرد درباره راهبرد نظارت بر درک مطلب آورده است: «دانش‌آموزان به مرور براساس تجارب یادگیری خود نسبت به انواع مختلف راهبرد‌ها در شناخت و یادگیری بهتر آگاه می‌شوند و از خود به‌عنوان فردی که قابلیت یادگیری و یادآوری دارند، آگاه می‌شوند، نه فقط یاد می‌گیرند که چگونه یاد بگیرند، بلکه به این چگونه یاد گرفتن آگاه می‌شوند و به‌طریقی مهارت‌های فراشناختی خود را توسعه می‌دهند.»
در این بخش نویسنده بعد از تشریح موضوعات از‌جمله یادگیری، شناخت، راهبرد‌های یادگیری درباره عوامل موثر بر بهسازی حافظ به مقولاتی مانند سازمان دادن به مطالب، متمرکز شدن بر معنای مطالب و تمرین بازیابی اشاره دارد.
پیش از ورود به بخش سوم کتاب نویسنده به معرفی انواع روش‌های مطالعه می‌پردازد. نخستین روش «پس‌ختام» است. این روش در حقیقت مختصر 6 روش پیش‌خوانی، سوال کردن، خواندن، تفکر، حفظ کردن و مرور کردن است.
نویسنده در بخش سوم کتاب به انواع مهارت‌های مطالعه، مهارت یادگیری و علاقه به یادگیری اشاره کرده است و علاوه بر این به مهارت‌های کنترل اضطراب و مدیریت اضطراب، مهارت مدیریت کار، مهارت مدیریت زمان در فراگیری مطالعه و مهارت برنامه‌ریزی در مطالعه و مهارت کارگروهی پرداخته است.
نگارنده درباره مهارت مدیریت زمان در فراگیری مطالعه آورده است: «تاثیر زمان مطالعه در همگان یکسان نیست، خودتان وضعیت مطلوب مربوط به خودتان را کشف کنید. محدود کردن منطقی زمان در مطالعه تاثیر بسزایی در روند پیشرفت مطالعه دارد. استفاده از تکنیک‌های یک دقیقه‌ای باعث تسلط بیشتر در زمان مطالعه و افزایش بازدهی می‌شود. در زمان حضور داشته باشید انسان به میزانی که در زمان حال است تمرکز دارد. در حین مطالعه نباید به نتیجه آن فکر کرد.»
کتاب با فصل چهارم در دومین بخش کتاب به پایان می‌رسد. مهارت‌های خواندن در این فصل تشریح شده است. در ذیل عنوان خواندن در فرآیند یادگیری آمده است: «برخی مولفین بر این عقیده‌اند که خواندن یک فرآیند از رمز برون آوردن است و کودک زمانی توانایی خواندن را کسب می‌کند که پیوند میان نهاد‌های نوشتاری و اصوات گفتاری را یاد گرفته باشد. به‌عبارت دیگر خواندن عبارت است از «تبدیل نماد‌های نوشتاری به نماد‌های صوتی آن‌ها.»
به احتمال زیاد همه افراد در زندگی خود برای تمرکز حواس راه‌های مختلفی را آزمون کرده‌‌اند. نویسنده پیش از آغاز بحث تمرکز حواس نوشته است: «تمرکز راز ابدی هر موقعیت فنا‌پذیری است.» (استفان زیگ 1942) و در ادامه این بحث آمده است: «همه فعالیت‌های انسان برای توفیق، نیازمند تمرکز است. مطالعه جدی‌ترین فعالیتی است که تمرکز در آن نقشی اساسی و محوری دارد. تمرکز حواس یعنی عوامل حواس‌پرتی را به حداقل رساندن. تروئر مهم‌ترین شرط در تمرکز حواس علاقه است. هرچقدر علاقه بیشتر باشد، تمرکز بیشتر شده و مرور ذهنی افزایش یافته، بخاطرسپاری بهتر و یادآوری سریع‌تر اتفاق می‌افتد.»
نخستین چاپ کتاب «شیوه‌های مطالعه و کتابخوانی(با گام‌های عملی برای دانشجویان)» با شمارگان یک‌هزار نسخه در 144 صفحه، به‌بهای 10 هزار تومان از سوی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما