رضا نورایی، مدیرمسئول نشریه تخصصی «بسته‌بندی» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مزیت‌های چاپ دیجیتال نسبت به چاپ سنتی اظهار کرد: چاپ دیجتال در حوزه نشر فرصتی برای انتشار عقاید، اطلاعات، آمارها و تصاویر فراهم کرده، چون چاپ دیجیتال وابسته به تیراژ و تولید انبوه نیست و می‌تواند به‌طور مثال مطلبی که در ذهن شما است، برای مخاطبان محدود و خاصی که مدنظر شما هستند، منتشر کند. البته پیش از این نیز این امکان توسط دستگاه کپی وجود داشت، اما دستگاه کپی، فقط کپی آن‌هم با کیفیت نه چندان مناسب بود، اما وقتی بحث انتقال اطلاعات آن‌هم با کیفیت خوب به جامعه هدف مشخص مطرح می‌شود، پای چاپ دیجیتال به میان می‌آید.
 
وی افزود: در دنیا آن‌چه که به‌عنوان چاپ دیجیتال مطرح شده این است که چاپ دیجیتال باعث می‌شود امکان نشر اطلاعات در مقیاس کم یا به‌صورت متمرکز و سلیقه‌ای به‌وجود بیاید.
 
مدیرمسئول نشریه تخصصی «بسته‌بندی» با بیان این‌که چاپ دیجیتال فرصتی ایجاد کرده تا امکانات، مفهوم نشر و فلسفه وجودی نشر، میان مردم جا بیفتد، توضیح داد: با آمدن چاپ دیجیتال بود که مردم متوجه شدند می‌توان اثری را در تیراژ پایین، حتی 10 نسخه چاپ کرد. همچنین با آمدن چاپ دیجیتال این درک به‌وجود آمد که می‌شود کتاب خاصی را به دست همه رسانید تا مردم با کتاب و امکان چاپ دوست شوند. تا پیش از آمدن چاپ دیجیتال، وقتی صحبت از نشر می‌شد، تمامی اذهان به سمت تیراژ هزار به بالا و نه کمتر متمرکز می‌شد، اما چاپ دیجیتال باعث شد، نشر همواره به‌عنوان یک مورد آماده و دم‌دستی که امکان ارتباط را برقرار می‌کند، مطرح شود.
 
عضو اتاق فکر وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: البته چاپ دیجیتال در کنار همه این فواید، مسائل و مشکلاتی نیز به همراه دارد. به‌طور مثال، چاپ دیجیتال باعث شد تا جریان نشر اطلاعات و تکثیر آن‌ها از کنترل خارج شود و در نتیجه بر تعداد آثار تقلبی و جعلی افزوده شود.
 
وی تصریح کرد: البته ناگفته نماند که در این راستا، نهادهای نظارتی (دستگاه‌های صدور مجوز نشر) باید بپذیرند در آینده نه چندان دور، کتاب‌هایی در بازار نشر وجود خواهند داشت که لزوماً از زیر ذربین آن‌ها عبور نکرده‌ و از سوی آن‌ها مجوز نگرفته‌اند. اما این به آن معنا نیست که این کتاب‌ها تخلف دارند و با غرض‌ورزی منتشر شده‌اند؛ چه بسا ممکن است برخی‌ سودجویان با همین نیت کتاب چاپ ‌کنند، وقتی چنین فضای آزادی ایجاد شود، به‌صورت خودکار متخلفان از دایره نشر بیرون می‌مانند و آن‌ موقع است که مسئولان (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) می‌توانند برای آن‌ها جریمه‌های سنگین درنظر بگیرند. البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در چنین فضایی، برای کسانی که برایشان مهم است کتاب‌هایی خریداری کند که حتماً از کانال این وزارتخانه عبور کرده باشند؛ نشانه‌های این‌گونه کتاب‌ها را (به طور مثال در کتاب، فهرست فیپا مشاهده شود) ارائه و علنی کنند.
 
این کارشناس چاپ در پاسخ به این پرسش که «چرا برخی ناشران چندان رغبتی به استفاده از چاپ دیجیتال ندارند؟» گفت: نخستین دلیل آن‌ها، عدم شناخت از وجود واقعیتی به نام چاپ دیجیتال است. اما واقعاً اگر در جزئیات وارد شویم، چاپ دیجیتال نمی‌تواند و قرار نیست تمام نیازهای چاپ و نشر را برآورده کند. چاپ دیجیتال امکانات خاص خودش را دارد و در جایگاهی از بازار محصولات چاپی قرار گرفته که مخصوص خودش است. اگر ناشران یا چاپخانه‌‌داران به این سمت نمی‌روند، ممکن است در مجموع شناختی نسبت به آن ندارند، اما اگر با وجود شناخت، دوباره به آن سمت حرکت نمی‌کنند، دلیل فنی دارد که کاملاً درست است. به‌طور مثال در سراسر دنیا اثری که قرار است در تیراژ 10 هزار نسخه چاپ شود، به تولید انبوه سپرده می‌شود.
 
بنیانگذار دوره‌های آزاد نظارت چاپ ادامه داد: از دیگر دلایل عدم تمایل ناشران و چاپخانه‌داران برای استفاده از چاپ دیجیتال این است که این نوع چاپ از نظر تیراژ، کیفیت و هزینه تعاریف خاص خودش را دارد و ممکن است سفارشات چاپی ناشران یا چاپخانه‌داران در این تعاریف نگنجند. به‌طور مثال بنده برخی آثار انتشاراتی‌ها را با چاپ دیجیتال ارائه می‌دهم و برخی دیگر مانند نشریه را که در تیراژ بالا چاپ می‌شود، چاپ ماشینی می‌کنم و این کاملاً امری طبیعی است.
 
نورایی افزود: یکی از کمبودهای کشور ما در چاپ دیجیتال این است که هنوز در این زمینه در ارائه یک مدل منطقی به جامعه مشکل داریم؛. مردم به‌وفور درباره چاپ دیجیتال می‌شنوند، اما کمتر برای آن‌ها جا افتاده که چاپ دیجیتال چه معنایی دارد و در مقابل، تولید انبوه چه معنایی دارد؛ آن‌ها نمی‌دانند چه چیزی را باید به چاپ دیجیتال بسپارند و شاید یکی از دلایلش این باشد که هنوز امکان چاپ دیجیتال برای مردم تعریف نشده است. البته برای رفع این معضل، برگزاری سمینارهای چاپ دیجیتال در نظر گرفته شده که به نظر من کافی نیست.

عضو اسبق کمیسیون برنامه‌ریزی درسی رشته چاپ در وزارت آموزش و پرورش، درباره کیفیت چاپ دیجیتال در مقایسه با کیفیت چاپ ماشینی (تولید انبوه) گفت: تعداد زیادی از تکنیک‌های چاپ دیجیتال از نظر کیفیت ظاهری با چاپ‌های انبوه تفاوت دارند. بیشتر تکنیک‌های چاپ دیجیتال از نظر رنگ، هم تعداد رنگ بیشتری می‌توانند ایجاد کنند هم درخشان‌تر هستند. این درخشان‌تر بودن دلایل فنی دارد؛ نخست این‌که از کیفیت نوع جوهری که استفاده می‌کنند، نشأت می‌گیرد و هم به تعدد رنگ این نوع از چاپ برمی‌گردد. در اغلب سیستم‌های چاپ دیجیتال تعداد رنگ از تعداد رنگ معمول در کارهای چاپی بیشتر است.
 
وی ادامه داد: البته در سیستم چاپ دیجیتال در موارد خاصی عمداً اصرار بر این است که رنگ چاپ دیجیتال شبیه رنگ چاپ‌های تولید انبوه باشد، آن‌هم برای زمانی است که می‌خواهند کار نمونه‌گیری انجام دهند؛ بنابراین این درخشان‌تر بودن تحت کنترل است.
 
مدیرمسئول و سردبیر سالنامه علمی‌ ـ تخصصی کتاب سال بسته‌بندی عنوان کرد: چاپ دیجیتال به عنصری به نام «Resolution» وابستگی دارد که تحت‌تأثیر عواملی مانند قدرت لیزر یا هِد چاپ است و همیشه به‌صورت نقطه نقطه کار می‌کند. در چاپ انبوه وابستگی به نقطه نقطه بودن وجود ندارد، بنابراین کیفیت منحنی‌ها، خطوط و نوشته‌ها بالا می‌رود. البته برای رفع این مشکل در چاپ دیجیتال، از دستگاه‌هایی با «Resolution» بسیار بالا استفاده می‌شود که چشم نمی‌تواند نقطه نقطه‌‌های ایجاد شده را تشخیص دهد؛ البته این دستگاه‌ها بسیار گران هستند و به مراتب هزینه‌های این نوع چاپ را افزایش می‌دهند.

مدیرمسئول نشریه تخصصی «بسته‌بندی» با اشاره به دیگر محدودیت‌های چاپ دیجیتال در ایران که باعث عقب‌نشینی ناشران و چاپخانه‌داران از این نوع چاپ شده‌ است، گفت: بسیاری از فناوری‌های مدرن چاپ دیجیتال به‌ویژه در حوزه جوهر، در اختیار رژیم اشغالگر قدس است و بنابراین ایران در زمینه کیفیت مواد چاپ دیجیتال، رتبه متوسط دارد. البته این معضل چندان هم مهم نیست، چون کارهای دیجیتال ایران در رقابت جهانی نیستند و اغلب، مصارف داخلی دارند.

وی خطاب به مسئولان امور چاپ کشور از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اظهار کرد: چاپ دیجیتال و تولید انبوه ممکن است در نهایت به یک اثر مشترک برسند، بنابراین پایان فعالیت آن‌ها اصلاً مهم نیست، اما مسئولان باید به فرایندی که این دو نوع چاپ طی می‌کنند، اشراف داشته باشد. این فرایندها تأثیر زیادی هم در بازار محصول و هم کیفیت آن و همچنین در سرنوشت سرمایه‌گذار می‌گذارند. نهاد‌های هدایتی یا نظارتی بیشتر از این‌که با محصول نهایی طرف باشند، شاید در یک نگاه پدرانه، مسئول سرمایه باشند که البته لازمه آن تسلط داشتن به فرایند است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید درک کند که دو فرایند چاپ دیجیتال و چاپ ماشینی (تولید انبوه) متفاوت هستند. به قول مرحوم شریعتی «چگونه زیستن را به من بیاموز، چگونه مردن را خواهم آموخت.»

نورایی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید درک کند که جامعه به آثاری با تیراژ کم نیز نیاز دارد. این وزارتخانه باید اشراف داشته باشد که اکنون تولید سفارشی مورد توجه همه است و دنیای چاپ به هر دو مدل (چاپ دیجیتال و تولید انبوه) نیاز دارد. بسیاری از چاپخانه‌های دیجیتالی در خدمت تولیدهای سفارشی هستند، در عین حال که به چا‌پ‌های تولید انبوه هم نیاز دارند.

این کارشناس چاپ با بیان این‌که ورود به چاپ دیجیتال سرمایه اندکی می‌خواهد و در این نوع چاپ خبرگی اپراتور چندان نکته کلیدی نیست، افزود: با دانستن این تفاوت‌هاست که مسئولان می‌توانند در تقسیم اعتبارات و توسعه چاپ، درست عمل کنند.

وی گفت: چاپ دیجیتال در حال حرکت در دو مسیر است؛ نخست، نزدیک شدن به بازار چاپ انبوه (چه از نظر کیفی و چه به لحاظ انبوه). دوم این‌که به موازات همین حرکت، خودش را شخصیت مستقل معرفی می‌کند؛ به این معنا که کیفیت و امکانات خاص خودش را دارد که در تولید انبوه نیست. این دو ویژگی چاپ دیجیتال، در او قدرت زیادی ایجاد کرده است.

نورایی بیان کرد: جامعه طراحان و مصرف‌کنندگان که سفارش چاپی دارند، با چاپ دیجیتال ارتباط بهتر و با آگاهی خواهند داشت، چراکه در این نوع چاپ، پروسه تولید کوتاه‌تر است و یکی از فازهای سخت (فرآیند پیش از چاپ) پروسه تولید حذف شده است؛ بنابراین هم مشتری و هم طراح دیگر با یکی از چالش‌های چاپ درگیر نیستند و به همین دلیل شاید آن‌ها تمایل بیشتری به استفاده از چاپ دیجیتال داشته باشند.