به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین «بزرگداشت پدیدآورندگان و ناشران؛ ابوالحسن نجفی، منوچهر ستوده، عبدالرحیم جعفری، داوود رمضان شیرازی و سید فرید قاسمی» شامگاه شنبه (18 اردیبهشت‌ماه) همزمان با چهارمین روز از بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور سید فرید قاسمی، رئیس مرکز کتاب پژوهی، مجید غلامی جلیسه، مدیر عامل موسسه خانه کتاب، رضا جعفری، فرزند مرحوم عبدالرحمان جعفری، مدیر مسئول فقید انتشارات امیرکبیر، دکتر فرید مرادی، سرویراستار انتشارات «نگاه» و کارشناس نشر، حسن کیائیان، مدیر مسئول نشر چشمه، رضا یکرنگیان، مدیرمسئول انتشارات خجسته، نصراله حدادی، نویسنده و تهران پژوهش و رضا ساکی، نویسنده در سرای اهل قلم نمایشگاه برگزار شد.
تلاش جانکاه برای به تصویر کشیدن سیر نشر در ایران
سید فرید قاسمی، رئیس مرکز کتاب‌پژوهی گفت: دو سده از چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران سپری شد و امسال وارد سده سوم چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران می‌شویم. متاسفانه نام و فهرست کاملی از دوره کامل همه کتاب‌هایی که در ایران و جهان به زبان فارسی منتشر شده در داخل کشور موجود نیست؛ بنابراین سیر نشر کتاب در ایران و فراز و فرود‌های آن با تلاش فردی و زحمت جانکاه به تصویر کشیده شده است.
وی افزود: اگر کتابخانه‌های ما به درستی به وظایف خود عمل می‌کردند و به جای فعال‌نمایی، فعالیت کرده و به مهم‌ترین وظیفه خود یعنی مجموعه‌سازی عمل می‌کردند، مشکلات فعلی در حوزه کتاب‌پژوهی در ایران وجود نداشت.
قاسمی ادامه داد: بعضی از کتابها چاپ تهران‌اند اما در کل کشور در هیچ کتابخانه‌ای وجود ندارد شمار اندکی از این کتابها در کتابخانه‌های خارجی وجود دارد. کتابخانه‌های خارجی برای همین کتابهای چاپ تهران دلار و یورو می‌خواهند و یک پژوهشگر باید هزینه‌های گزاف صرف کند تا کپی این کتابها را به دست آورد. اصل این کتابها مادام‌‌العمر از آنِ کتابخانه‌های خارجی است و برای داشتن عکس آن‌ها باید چندین و چند برابر پول آن کتاب را هزینه کنیم.
نویسنده «مجموعه مفاخر مطبوعات ایران» افزود: اگر روزی روزگاری، مدیران کتابخانه‌ها به وظایف خود به درستی عمل می‌کردند امروز نیاز به خروج ارز از کشور نبود؛ در دورانی مدیران خوبی داشتیم که مجموعه‌هایی را فراهم آورند اما مدیران بعدی به نام «وجین» کتابخانه‌های ناقص ما را ناقص‌تر کردند. امروز اگر نهضت تجهیز محتوا و نهضت گردآوری کتاب در کشور به انجام نرسد آیندگان همان مشکلاتی را خواهند داشت که ما امروز داریم.
نمایشگاه کتاب همیشه برکت‌خیز بوده است
قاسمی اظهار کرد: کتابخانه‌های آموزشی، عمومی، دانشگاهی، مساجد، بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و ردیف‌‌های بودجه‌‌ای که برای خرید کتاب در اختیار دارند صرف کارهایی می‌شود که هیچ ربطی به کتابخانه‌ها ندارد. نمایشگاه کتاب همیشه برکت‌خیز و مظهر وفاق بوده است اما اگر نیمی از مراجعه‌کنندگان به نمایشگاه، کتاب می‌خریدند وضعیت کتاب و نشر اینچنین نبود.
وی گفت: کتابخانه‌های ما باید نهضت مجموعه‌سازی را جدی بگیرند تا از یک سو ضمن جبران فقر این مراکز، رونقی در بازار نشر ایجاد شود. علاوه بر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، همه دستگاه‌ها در زمینه کتاب مسئولند؛ وزارت آموزش و پرورش، آموزش عالی و شرکت پست و وزارت ورزش در سرنوشت کتاب موثرند. اگر شرکت پست همراهی می‌کرد وضع کتاب بهتر از این می‌شد.
وب و ربایش عمرسوزی پدیدآور
رئیس مرکز کتاب‌پژوهی ادامه داد: اگر سیستم آموزشی اصلاح و به جای یکسری محفوظات از یک کتاب معین استفاده و یا در آموزش عالی مقاله‌سالاری تصحیح می‌شد وضع کتاب بهتر از این بود. ازسوی دیگر مشکلی که در یک و نیم دهه گذشته ایجاد شده «کتاب‌ربایی» در فضای وب است. حاصل عمرسوزی پدیدآورندگان و سرمایه ناشران در فضای وب ربوده می‌شود. نمی‌دانم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فکری به حال این ربایش کرده است یا می‌کند؟
جوشش فکری نتیجه زندگی کتاب محور است
قاسمی افزود: باید باور کنیم که کتاب در 200 سال اخیر در کانون زندگی ما نبوده است. اگر فکر اساسی به حال کتاب اعم از کتاب‌نخوانی، مشکلات نشر و کتاب‌ربایی نشود اندک تلاش‌گران این عرصه از بین خواهند رفت. فضا‌های جدید اطلاع‌رسانی جذابیت دارد اما بیشتر اطلاعات ارائه شده سندیت ندارد باید بدانیم که با زندگی کتاب‌محور است که تفکر آفرینی، اندیشه‌ورزی و جوشش فکری حاصل خواهد شد.
وی عنوان کرد: باید از خود بپرسیم که چرا در دنیا پیشرفته که تولید‌کننده ابزار اطلاعاتی نوین هستند شان و منزلت خاص کتاب حفظ شده است اما در جامعه ما که به‌نوعی این ابزارها را قرض گرفته، وضع کتاب به نقطه فعلی رسیده است. امیدوارم پاسخی برای این پرسش‌ها بیابیم و توجه اساسی و عمقی به مساله کتاب در این روز‌ها و سال‌ها داشته باشیم.
چرا تجلیل از بزرگان را یاد نمی‌گیریم؟
نصراله حدادی، نویسنده و تهران‌پژوه در این آیین گفت: آشنایی من با سید فرید قاسمی به سال 1372 بر‌‌می‌گردد. لطافت روح و مهربانی خاص از ویژگیهای این پژوهشگر کتاب است. اتوبان مهربانی وی به سمت من یکطرفه است. همکاری با وی در «کتاب هفته» از افتخارات من محسوب می‌شود.
وی افزود: وقتی رنج‌نامه سید فرید قاسمی را در ابتدای جدید‌ترین کتاب وی مطالعه کردم از خود پرسیدم که چرا جامعه ما تا این حد چشم سفید شده است؛ روزی سر بزرگان را می‌شکنیم و بعد در جیب آن‌ها نخود می‌گذاریم. چرا یاد نمی‌گیرم چگونه از بزرگان تجلیل کنیم. چرا قدرشان را در زمان حیات نمی‌دانیم و بر روی چشم نمی‌گذاریمشان.
رضا ساکی، نویسنده در باره سید فرید قاسمی و کتاب جدید وی «خرم آباد شناخت» گفت: سید فرید قاسمی فقط خرم آباد شناس نیست بلکه مردم شناس نیز هست. این کتاب هیچ‌گاه سرگرمی روزگار روزگار بازنشستگی و تفننش نبود بلکه عشقش بود. کتاب «خرم‌آباد شناخت» در دو هزار 500 صفحه شامل 30 هزار مدخل است.
ماندگاری نام جعفری در صنعت نشر ایران
دکتر فرید مرادی، سرویراستار انتشارات «نگاه» و کارشناس نشر با اشاره به کتاب «در جستجوی صبح» زندگی‌نامه مرحوم عبدالرحیم جعفری گفت: صحبت کردن درباره مرحوم عبدالرحیم جعفری به زمان بیشتری نیاز دارد؛ وی در کتاب «در جستجوی صبح» درباره شرح زندگی خود به روایتی از فرآیند زندگی و فعالیت در حوزه نشر میپردازد. دورانی که در چاپخانه «علمی» کار می‌کرد و با بساطی کتاب فعالیت خود را ادامه و با دست خالی کار‌های حیرت‌انگیزی انجام داد. امیدوارم سومین جلد این کتاب به زودی منتشر شود.
وی با اشاره به همکاری مرحوم جعفری با مولفان مطرح کشور ادامه داد: وی کتاب «کمدی الهی» را با ترجمه مرحوم شجاع‌الدین شفا متتشر کرد. شفا مترجم بد قولی بود و جعفری مجبور بود برای روخوانی و تایید متن‌ها هرهفته به منطقه «آبعلی» سفر کند. یکی از آرزو‌های جعفری، انتشار فرهنگ فارسی بود. معین برای تالیف این فرهنگ شرایط سختی را مطرح کرد که جعفری پذیرفت. «فرهنگ فارسی معین» بعد از 20 سال در 8 هزار صفحه در سال 1355 منتشر شد.
نویسنده کتاب «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» افزود: علاوه بر عشق شگفت‌انگیز به کتاب، شم قوی در تشخیص کتابهای برتر داشت همچنین صاحب قوه تشخیص بالایی در حوزه اقتصاد نشر بود. مدرن‌ترین چاپخانه و شبکه توزیع کتاب را در تهران ایجاد کرد. خوش حسابی و تمایل بالا به مشورت از ویژگیهای مرحوم جعفری بود. تاسیس سازمان کتابهای درسی را بنیان‌گذاشت و 10 سال از عمر خود را برای اداره امور این سازمان صرف کرد. نام جعفری در صنعت نشر ایران جاودانه خواهد ماند.
انتشار 1953 عنوان کتاب از امیر کبیر در پایان سال 1358
رضا جعفری، فرزند مرحوم جعفری نیز در این آیین اظهار کرد: صحبت از سخت‌کوشی و پشتکار افرادی مانند مرحوم جعفری نباید شعار‌گونه مطرح شود. حروف‌چینی در دوران فعالیت پدرم دستی صورت می‌گرفت در چنین شرایط سختی یکهزار عنوان از جمله کتاب‌هایی مانند «فرهنگ معین» و «کمدی الهی» منتشر شد. در آخرین سال فعالیت نشر امیرکبیر انتشار یکهزار و 953 عنوان کتاب از سوی این نشر به ثبت رسیده است.
شیرازی معمار اتحادیه نوین در ایران است
حسن کیائیان، مدیر مسئول نشر چشمه درباره مرحوم داوود رمضان شیرازی گفت: 9 سال با مرحوم شیرازی همکاری داشتم و معتقدم که طایفه ناشران، تاریخچه غم‌انگیزی دارند با این حال شاهدیم که به سه دقیقه مطالعه در روز رسیده‌ایم. ناشران بانیان تامین پشتوانه قوی در حوزه کتاب هستند. شیرازی جزو دومین نسل ناشران و کتابفروشان و معمار اتحادیه ناشران و کتابفروشان به شکل نوین است.
وی ادامه داد: مهم‌ترین ویژگی مرحوم شیرازی از نظر من، توجه ویژه به کار جمعی و سعه‌صدر البته با حفظ بنیان‌های فکری‌اش است. ذهنیت صنفی وی هیچ‌گاه از بین نرفت. صداقت، راستگویی و ارجحیت منافع جمعی بر فردی سه خصوصیت بارز مرحوم شیرازی است. دوره 10 ساله مدیریت وی در اتحادیه ناشران دوره «رنسانس» این نهاد به حساب می‌آید. انتشار منظم نشریه «گزارش کتاب» و برگزاری دوره‌های آموزشی ناشران از ویژگیهای این دوره است. مرحوم شیرازی به ناشران جوان فرصت داد و جایگاه کمیسیون‌های داخلی اتحادیه را تقویت کرد.
این فعال حوزه نشر افزود: پیشنهاد تعیین شهر تهران به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان به یونسکو از سوی مرحوم شیرازی صورت گرفت که به دلیل عضو نبودن ایران در کنوانسیون برن مورد پذیرش قرار نگرفت.
ناشران پل میان اندیشمندان و مخاطبان هستند
رضا یکرنگیان، مدیرمسئول انتشارات خجسته درباره مرحوم شیرازی ادامه داد: کار بزرگان حوزه نشر آموزش بود. ناشران پل میان اندیشمندان و مخاطبان هستند. کلامی به دروغ از شیرازی نشنیدم و ندیدم که پشت سر کسی حرف بزند. وی در کمیسیون حل اختلاف ریش سفیدی غریبی داشت. باید یادمان باشد که این عزیزان بودند که ما هستیم.
در این آئین همچنین بخشی از مقاله عبدالحسین آذرنگ، نویسنده و پژوهشگر در حوزه نشر درباره مرحوم منوچهر ستوده قرائت شد و یکی از دانشجویان ابوالحسن نجفی به ذکر خاطراتی از پرداخت.
در پایان این آئین از سید فرید قاسمی به پاس یک عمر تلاش علمی در حوزه تاریخ مطبوعات و کتاب پژوهشی تقدیر شد.
یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۰۸:۳۰
نظر شما